Tarixin göy qübbəsini işıqlandıranlar
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
112 ayrılmasını hazırlamışdı. Ona görə də yürüşlərdən qayıdan Aleksandr günahkarları qəddarcasına cəzalandırmağı qərara aldı. Deyilənlərə görə xəyanətdə ittiham etdiyi Suza canişini Abulitin oğlunu özü qılıncla öldürmüşdü. Kirin sərdabəsinin təhqir edilməsi Aleksandrı çox hiddətləndirdi və kədərləndirdi, lakin təqsirkarları tapmaq mümkün olmadı. Sərdabə bərpa edildi və onu mühafizə etməyə başladılar. Aleksandrın qəzəbi daha çox yüksək vəzifəli makedoniyalıların üstünə töküldü. Vicdanları təmiz olmadıqlarından onlar qorxuya düşdülər və çuğulçuluq başlandı. Bu sahədə Hefestion xüsusilə özünü göstərdi. Çarın yaxın adamlarının çoxu məhkum edildi. Qarpal Yunanıstana qaçdı və özü ilə çoxlu muzdlu əsgər və pul apardı. Kleomona qarşı isə çoxlu şikayətlərə baxmayaraq, çar bir tədbir görmədi, özü üçün onun faydalı adam olduğunu nəzərə aldı. 324-cü ildən başlayaraq Aleksandr yeni ideya olan qarışdırmaq ideyasını ön plana keçirdi. Bunun yolunu isə tədricən assimilyasiyada və bir xalqın digərində əriməsində görürdü. Fərqlər tədricən bircinsliliyə keçməli idi. O, güman edirdi ki, imperiya uzun müddət mövcud olduqda bu proses öz-özünə gedəcəkdir. Doğrudan da bu nöqteyi-nəzər sonralar öz təsdiqini Roma imperiyasının timsalında tapdı. Bu ideyanı mümkün etmək üçün o, 327-ci ildə pers qızını özünün rəsmi arvadı etmişdi. Yeni şəhərlər salanda da ona ümid edirdi ki, burada məskunlaşan döyüşçülər yerli qızlarla evlənəcəklər. O, öz döyüşçülərinin azad nikahlarını leqallaşdırdı, lakin vətənə qayıdanlara isə, əgər Makedoniyada ailəsi var idisə, yeni arvad və uşaqlarını özü ilə götürməyə icazə vermirdi. O, özünü təmkinli səpinçi kimi aparırdı, səbirlə qarşıdakı məhsulu gözləyirdi. Makedoniya və İran aristokratiyasının qarışmasına gəldikdə çar burada ləngiməyə dözmürdü. Bu “Suzadakı nikah bağlanmasına” gətirib çıxardı. Makedoniya-İran simbiozunu yaratmaq vacib idi. 325-324-cü illərin qışında Aleksandr Persidaya qayıtdı və Persepola gəldi. Yazda onun sarayı Suzaya köçdü. Persepolda isə buradakı qisas hadisəsindən peşman olduğuna görə pers qaydası ilə qadınlara pul paylamışdı. Bu böyük dəyişikliklərə prelyudiya idi. Aleksandr güman edirdi ki, həlledici addım üçün vaxt gəlib çatmışdır. Makedoniya və İran aristokratlarının bərabər hüquqlu 113 mövcudluğunu iki xalqın kübarları arasındakı nikahların köməyi ilə tam assimilyasiya ilə əvəz etməyi qərara aldı. Bu silahdaşlarına və köməkçilərinə o, aristokrat İran ailələrindən olan qızlarla evlənməyi təklif etdi. 90 belə nikahın bağlanması çarın niyyətinə görə birgə təntənəli ziyafətlə başa çatmalı idi. Çar bu nikahları öz seçmə silahdaşları üçün şərəf və mükafat hesab edirdi və özü qızlara cehiz vermişdi. Aleksandr özü də bəy rolunda çıxış edirdi. Bu vaxta qədər onun Roksanadan uşağı olmamışdı, lakin Aleksandr Persiya çarı kimi bir neçə arvad ala bilərdi. O, Oxun (III Artakserksin) qızını və Daranın böyük qızını seçdi. Axırıncının bacısı çarın yaxın dostu Hefestion üçün, Daranın qohumu olan qız isə Krater üçün nəzərdə tutulmuşdu. Nearx Barsinanın qızını alacaqdı, Selevk isə Soqdianada azadlıq mübarizəsinin qəhrəmanı Spitamenin qızına evlənməli idi. Aleksandr bu nikahlardan olan uşaqlar barədə də fikirləşmişdi. Gələcəkdə onlar imperiyanı irs kimi qəbul edəcəkdilər. Bu imperiya isə Qərbi və İranı birləşdirirdi. Bu nikahların nəticəsində onun gələcək uşaqları Hefestionun uşaqlarının xalası oğlanları olacaqdı. Aleksandr öz nəslini Əhəmənlər sülaləsi ilə birləşdirməyə can atırdı. Sonrakı dövrlərdə, xüsusən qədim Romada nikahların bağlanmasında, məsələn Pompeylə Sezarın, Oktavian Avqustla Mark Antoninin qohumluq əlaqələrində siyasi mülahizələr mühüm rol oynamışdı. Burada isə böyük bir dəstə siyasi zərurət naminə, Aleksandrın iradəsinə müvafiq olaraq belə izdivaca girmişdi. Nikah bağlanması böyük kütləvi şənliklərlə müşayiət olundu. Böyük çadır gözəl sütunlar üzərində qurulmuşdu və böyük dəbdəbə ilə bəzənməklə Persiya çar sarayının zalını andırırdı. Qızıl və gümüş saplardan hörülmüş pərdələr, rəngarəng xalçalar divarlardan asılmışdı. Çadırın bir tərəfində boyadılmış skamyalarda təzə bəylər, digər tərəfdə isə fəxri qonaqlar oturmuşdu. Küçədə döyüşçülər və dənizçilər üçün yemək hazırlanmışdı. Nikah bağlanması “pers qaydasında” gedirdi. Mərasim ziyafətdən və Aleksandrın nikahının bağlamasından başlandı. Sonra çadıra bir-birinin ardınca gəlinlər gətirildi. Hər bir bəy öz gəlininə tərəf gedir, onu öz yanında oturdur, əllərindən tutur və öpürdü. Sonra o, allahlara qurban verirdi. Şeypurlar yeyib-içən döyüşçülərə nikahın bağlandığını bildirirdi. Hədiyyə mübadiləsi də möhtəşəm idi. Təkcə qızıl çələnglərə 15 min talant pul xərclənmişdi. 114 Çar isə təkcə gəlinlərə cehiz vermədi, həm də şənlikdə iştirak edən hər bir döyüşçüyə, onların sayı 9 min nəfər idi, bir qızıl qədəh bağışladı. Lakin bu kütləvi toy mərasimində bir təhqir edici cəhət də var idi, güclü və məğrur cavan adamlar çarın əlində marionetə çevrilmişdilər. Bir qədər sonra Aleksandr 10 min Makedoniya veteranını vətənə yola saldı, onlar ya xəstə, ya da qocalmış adamlar idi. Onları vətənə aparıb çatdırmaq Kraterə həvalə olundu. Orduda yunanların da sayı xeyli azalmışdı. Bir neçə il əvvəl çarın götürdüyü və əsasən iranlılardan ibarət olan 30 min gənc döyüşçü gələcək ordunun və falanqanın özəyi olacaqdı. Çarın pers mühafizəçiləri, onlar “alma daşıyanlar” adlanırdı, hoplit alaylarına daxil edilirdi. Yeni döyüşçüləri isə çar “epiqonlar” – “övladlar” adlandırırdı. Köhnə ordudan vur-tut 13 min piyada və 2000 atlı qalmışdı, onlardan yalnız 5-6 mini makedoniyalı idi. 70 minlik nəhəng orduda makedoniyalılar cüzi hissəni təşkil edirdi. Deyəsən, “su ilə birlikdə uşağı da atmışdılar”. İndi imperiya ordusu yaranırdı və bu ordu bütünlüklə Aleksandrın əlində olmaqla imperiyanın birliyinin şitilliyi olacaqdı. Ancaq Hifasisdə döyüşçülər içərisində çardan narazılıq artmışdı, çünki irəli getməyə onların gücü qalmamışdı. Bu ilk əlamət idi. Suzadakı düşərgədə isə bu narazılıq tədricən bütün döyüşçüləri əhatə etdi. Bu narazılığın əsas səbəblərindən biri də döyüşçülərin vətənə qayıtmaması idi. Aleksandra bu ideya tam yad idi və o, vətənə dönmək barədə düşünmürdü də. O, yeni, şərq qoşunu ilə burada qalmaq istəyirdi. Opisdə o, veteranlara istefa vermək istəyirdi. O, qoşunlar qarşısında çıxış edəndə özlərini təhqir olunmuş hesab edən döyüşçülər hiddətlərini bildirdilər. Elə bil ki, bütün ordu ayağa qalxmışdı ki, çarı dönüklükdə ittiham etsin. Ümumi atmosfer ayrı-ayrı natiqlərə də cəsarət verdi: əgər onlar çara artıq lazım deyillərsə, qoy ordunu elə indicə buraxsın və öz atası Ammonla yürüşə təkcə yollansın. Aleksandr elan etmişdi ki, köhnə döyüşçülər yürüşlərdə iştirak edə bilmədiklərinə görə qoy vətənə dönsünlər, orada onları ehtiram və hörmət gözləyir. Lap qədimdən qoşun yığıncağında səslə razılıq, ya narazılığı bildirirdilər. Aleksandrı bu dəfə susmağa məcbur etdilər, onu açıqca ələ saldılar. Bu buntun başlanğıcına oxşayırdı. Aleksandr özü ilə belə davranmağı götürə bilməzdi. Onu Ammonun oğlu kimi ələ Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|