Tarixin göy qübbəsini işıqlandıranlar
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
118 Lakin bir dəfə gənclərin idman yarışı vaxtı çarı Hefestionun yanına çağırdılar. Aleksandr xəstənin çarpayısına yaxınlaşanda o, öz dostunu ölmüş gördü. Bu onun üçün ağır itki idi və mərhumun cəsədinin götürülməsi görünməmiş təmtəraqla keçirildi. Babilə 3 min musiqiçi, müğənni, aktyor və atlet dəvət edilmişdi, onlar dəfn mərasimində iştirak edəcəkdi. Keçmişin bütün heykəllərini, gələcək bütün mavzoleylərini ötüb keçə bilən abidə qoyulacaqdı. Buna 10 min talant pul xərclənəcəkdi. Çar bu vaxt daha möhtəşəm tikililər yarada bilən memarlar axtarırdı. Atası Filippin sərdabəsi Misirin ən uca piramidası ilə yarışa girməli idi. Hefestionun ölümü Perdikkanın irəli çıxmasına şərait yaratdı. Yunan Yevmen də qoşun başçılığına irəli çəkildi. Makedoniyanı idarə edən Antipatr ondan çara şikayətlər edildiyini bildiyi üçün oğlu Kassandrı vasitəçi kimi onun yanına göndərdi. Bu vaxt artıq çar Krateri yeni hökmran təyin etmişdi və o, vətənə qayıdırdı. Kassandrın vasitəçi kimi seçilməsi də uğurlu olmadı. Kassandr Hefestionun sevimlisi olan oğlana kinayəli və hədyan sözlər atırdı. Bu çarın özünün narazılığına səbəb oldu və bu onun sualının sərtliyində ifadə olundu: “Siz nə istəyirsiniz, atanla birlikdə bizə məhəbbəti qadağan etmək istəyirsiniz?” Çar Antipatra qarşı ciddi ittihamlar irəli sürdü və onun oğluna dedi: “Sən deyirsən ki, bu adamlar bu qədər uzaq məsafəni qət etmişlər ki, ancaq böhtan atsınlar və bu onlara vurulan ədalətsiz incikliklərin nəticəsindən əmələ gəlməmişdir?” Kassandr cavab verir: “Məhz bu onların məkrini sübut edir, uzaq yol şikayətlərin təhqiqatından onları qoruyur”. Çar acı kinayə ilə deyir: “Aristotelin hər şeyi tərsanə çevirmək sahəsindəki hiyləgər bacarığının təzahürü bax budur. Əgər sizin bu adamlara azacıq da olsa ədalətsiz olmanız aşkara çıxsa, vay sizin halınıza”. Bununla çar öz köhnə müəlliminə də münasibətini bildirir. Bu vaxtdan Kassandrda Aleksandra qarşı nifrət yarandı. Bu nifrət çarın xatirəsinə də keçdi. Suzadan Aleksandr Yunanıstana qasidlər göndərdi və tələb etdi ki, ona allah kimi ehtiram göstərsinlər. Aleksandr çox istəyirdi ki, Qərbdə onun ilahi mahiyyətini tanısınlar. Makedoniyalılara taxt-tacda olan çarların ilahiləşdirilməsi yad idi. Yunan şəhər-dövlətlərində isə bu ciddi diskussiyaya səbəb olsa da, elə bir 119 qəti etirazla deyil, daha çox istehza ilə qarşılandı. 323-cü ilin yazında Aleksandrın yanına onu yeni allah kimi salamlamağa səfirlər gəldi. Onlar ittifaqın deyil, ayrı- ayrı dövlətlərin elçiləri kimi gəlmişdilər. Çarın arzusu icra olundu. Aleksandr 331-ci ilin yazında Aralıq dənizi rayonunu tərk etmişdi. Keçən səkkiz il müddətində onun imperiyası yaranmış və bu imperiyanın idarə edilməsi yolları, prinsipləri axtarılmışdır. İmperiya bütün “Asiyaya” yayılmışdı. İmperiyanın idarə edilməsi bütünlüklə Aleksandrdan asılı olmalı idi. Maliyyə və kommunikasiya istisna olmaqla bütün idarəçilik çarın özünün əlində idi. Hindistan yürüşündən sonra onun dünyanı fəth etmək planları yeni fazaya daxil oldu. İndi Aleksandr təkcə oykumenanı deyil, torpağın sərhədində yerləşən və əhatə edən əraziləri imperiyaya daxil etmək istəyirdi. Çar səhraları deyil, çayları, Dünya okeanının sahilini və okeanın özünü fəth etmək istəyirdi. 323-cü ilin yazında Aleksandr Babilə gələndə Ərəbistan ekspedisiyasına hazırlıq çox möhkəm gedirdi. Lakin ona bu ekspedisiyanı həyata keçirmək müyəssər olmadı. Ərəbistan yarımadasını qədimdən yunanlar səhra kimi deyil, varlı və çiçəklənən bir ölkə kimi təsəvvür edirdilər. Orada Yunanıstana qiymətli mallar, birinci növbədə ədviyyat və ətirli şeylər gətirilirdi. Ekspedisiyanın vaxtı uğursuz seçilmişdi – iyul və avqust ayları. Bəlkə çar özü ən əlverişsiz vaxtı seçmişdi. Dəniz yürüşü uğurlu ola bilərdi, piyada əməliyyatı isə yayda yaxşı nəticə verə bilməzdi. Sonra Afrikanın şimalı ilə qərbə doğru hərəkət etmək olardı. Aleksandrın ölümü təkcə Ərəbistan ekspedisiyası proyektini deyil, digər proyektlərinin də üstündən xətt çəkdi. Bu da onun şəxsiyyətinin qüdrətliliyindən xəbər verir. Perdikka bu barədə qoşun yığıncağına məlumat verdi və Aleksandrın planlarını ləğv etmək üçün bunların xərcini çox şişirtdi. Aleksandrın ən böyük niyyətlərindən biri Asiyadan Avropaya və Avropadan Asiyaya adamları köçürmək idi. O, niyyətini belə izah edirdi: “Nikahlar və bir-birinə adət etmə vasitəsilə iki qitə razılıq və məhəbbətdə birləşməlidir”. O, finikiyalıları və suriyalıları İran körfəzinin sahilində məskunlaşdırmaq istəyirdi. O, tacir kimi semitləri yüksək qiymətləndirirdi. Həm də semitlər onun ümumdünya imperiyası yaratmaq 120 planlarını başqa xalqlardan daha yaxşı qarşılayırdılar. Aleksandr “insan materialından” (somata) baş çıxarmağı bacarırdı. Çar düşərgəsi arı şanını yada salırdı. İyun ayında səhranın qızmar küləyi Babilin binalarının labirintinə gəlib çıxırdı. Hefestionun şərəfinə dəfn mərasimi yenicə qurtarmışdı. Bir həftədən sonra çar, ordu və donanma uzaq ölkələrə yollanmalı idi. Hər bir yürüşün əvvəlində olduğu kimi təntənəli qurban verilirdi. Qoşunlara bol yemək qoyulmuşdu. Aleksandr öz svitası ilə yeyib-içirdi. Nearxın və donanmanın şərəfinə dəbdəbəli qonaqlıq başa çatdı. Səhər açılırdı, çar özünü yorğun hiss edirdi. Bu vaxt bir nəfər onu qısa şən səhər yeməyinə dəvət etdi. Çar dəvəti həvəslə qəbul etdi. Sonra çar vanna qəbul etdi, otağına getdi və bütün günü yatdı. Axşam o, gümrah idi, tapşırdı ki, dəvət edənə desinlər ki, qonaqlığına gələcəkdir. Aleksandrın ətrafına 20 nəfər yaxın adamı yığışmışdı. Cangüdənlər də, Perdikka və bir neçə qoşun başçısı dəvət olunmuşdu. Aleksandr şən və sevincək görünürdü. O, Yevripidin “Andromeda”sından parçaları əzbər söylədi, məclisdəkilərin sağlığına badə qaldırdı. Elə bil ki, o, daxili hərarətini söndürmək istəyirdi. Bəlkə də, həkim gördü ki, güclü malyariya başlayır. Səhər Aleksandr saraya gəldi, lakin təkcə yorğunluq deyil, həm də qızdırma hiss etdi. Adətinə görə çimdi və çörək yeməyə cəhd etdi. Lakin onun tutması başladı, çimdiyi yerdə uzanmağa məcbur oldu, güclü qızdırma və isitməyə xas olan tam gücsüzlük ona hücum edirdi. Tutma keçib gedəndə Aleksandr qalxa bilmədi və onu təxti-rəvanda mehrabın yanına gətirdilər ki, adəti qurban versin. Sonra onu yatağına gətirdilər, o, burada axşama qədər istirahət etdi. Axşam qoşun başçılarını yanına çağırdı və ekspedisiyanı başlama qaydası haqqında dəqiq və aydın göstərişlər verdi. Dördüncü gün ordu, beşinci gün isə donanma yürüşə başlamalı idi. Donanma ilə yürüşə çar özü də yollanacaqdı. Görünür, tutma da təkcə gecə qonaqlıqlarının nəticəsi olmayıb, Şərqin malyariyasının simptomu idi. Bu təhlükəli xəstəlik hesab olunmurdu. Qaranlıq düşəndə onu Fəratın sahilinə aparmağı əmr etdi. Burada Nabuhodonosorun yay sarayı var idi. Sərinlikdən bir qədər özünü yaxşı hiss etdi. Sabahısı gün o, qalxa bilmədi, yatağında qaldı, yanına kiminsə gəlməyini qadağan Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|