Tarixin göy qübbəsini işıqlandıranlar
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
143 bədbəxtliklərdən sonra nəhayət onun özünün istedadına və hərbi ustalığına bərabər sərkərdə tapmışlar. Diktator Fabi öz legionları ilə Hannibalı izləyir, bir an da olsun onu gözdən qoymurdu. Karfagenlilər düzənliyə düşəndə Fabi onları yüksəklikdən müşahidə edirdi. Hannibalın bütün ümidlərinin əksinə olaraq Fabi iri döyüşdən qaçırdı. Bütün qələbələrinə baxmayaraq, İtaliyanın bir şəhəri də hələ Hannibalın tərəfinə keçməmişdi. Hannibal bir dəfə quru odundan çoxlu məşəl düzəltdirdi və onlar Falerna çöllərindən oğurlanıb gətirilmiş öküzlərin buynuzuna bağlandı. Belə 2 min öküz romalıların olduğu təpəliyə tərəf qovuldu. Gecənin qaranlığında Puniya döyüşçüləri bu buynuzunda məşəl yanan öküz sürüsünü yüksəkliyə qovdu. Alovun görünüşündən və yanan buynuzlarının və başlarının dəhşətli ağrısından dəli olan öküzlər ətrafa dağılışdı. Məşəllərdən kollar od tutdu. Lakin qorxudan hər iki tərəf döyüşə başlamadı. Fabinin strateji planı Hannibalı çətin vəziyyətə salmışdı. Karfagen qoşunu taqətdən düşürdü, Cənuba keçmək planı da baş tutmamışdı. O, Karfagen şurasına kömək barədə xahiş edəndə, bu gülüşlə qarşılanmışdı. Çünki sərkərdə təsdiq edirdi ki, o, düşməni məğlub etmişdir, həm də qalib kimi doğma şəhərinə qarət etdiklərini göndərmək əvəzinə yeni adamlar və pul tələb edirdi. Görünür Hannibalın vəziyyəti o qədər ağır idi ki, ona düşmən olan qrup, onun bu xahişini rədd edə bilmişdi. Lakin Fabinin də strategiyası Romada dərin narazılıq törətmişdi. Fabini cinayətkar lənglikdə, az qala satqınlıqda ittiham edirdilər. Onun köməkçisi Munitsiyə gəldikdə o, nə igidliyi, nə də döyüş məharətinə görə Fabiyə bərabər deyildi. Diktatorun sakitliyinə və mərdcəsinə təmkininə qarşı süvari rəisinin qorxaq əsəbiliyi, prinsipsizliyi dururdu. Minutsidən fərqli olaraq Fabi şərəfli, intizamlı, möhkəm və hakimiyyətə itaət edən adam idi, lakin ona şübhə ilə yanaşanlar da az deyildi. Romalılar və karfagenlilər əsirləri adama adam qaydasında dəyişirdilər. Daha çox əsir geri alan tərəf onların hər biri üçün iki funt yarım gümüş verməli idi. Romalılara karfagenlilərə olduğundan artıq 247 adam qayıtdı, lakin senat onlara görə pulu verməyi ləngidirdi. Bu vaxt Fabi Romaya öz oğlu Kvinti göndərdi, Hannibalın toxunmadığı torpaqlarını satdı və öz vəsaitindən həmin verilməli məbləği ödədi. Munitsi isə açıqca Fabini ləyaqətsizlikdə və qorxaqlıqda ittiham 144 edirdi. O, Fabini ləngiyən deyil, tənbəl, ehtiyatlı deyil, qorxaq adlandırırdı. Ləyaqətlərə oxşar nöqsanları onun ayağına yazmaqla özünü yüksəltmək, ali olanı isə alçaltmaq istəyirdi. O, sözdə Romanın tənəzzülünə görə hüzn keçirdiyini qeyd edərək, İtaliyanın viranə qoyulmasına yol verildiyini, keçmiş Roma enerjisinin və qətiyyətinin itirilməsini göstərirdi. Fabiyə qarşı çıxaraq o, deyirdi ki, silahı götürüb vadiyə düşmək və düşmənlə üz-üzə vuruşmaq lazımdır. O, kinayə ilə deyirdi ki, Roma cəsarəti və fəaliyyəti ilə yüksəlmişdi, qorxaqların ehtiyatlılıq adlandırdığı ləngliklə yüksəlməmişdir. Fabi isə ona məsləhət görürdü ki, öz qoşunlarını məhv etməsin, lakin Munitsi bu sözlərə heç bir əhəmiyyət vermirdi. Munitsinin bir ağılsız əməliyyatından sonra ordu ağır məğlubiyyətlə üzləşmək təhlükəsi qarşısında qalanda Fabi demişdi ki, hətta hər şey düz olsaydı (yəni Munitsi guya qələbə çalsaydı), o, onun uğurundan məğlubiyyətinə görə daha çox qorxur. Fabi deyirdi ki, yaxşı sərkərdə üçün bəxt gətirmək əsas deyil, başlıca məsələ ağılın və düşüncəliliyin hakim kəsilməsidir, şöhrətdən daha çox vaxtında və biabır olmadan ordunu qoruyub saxlamaq daha vacibdir, nəinki minlərlə düşməni öldürmək. Fabinin strategiyasının mühüm nəticələrindən biri Hannibalı hərbi təşəbbüsdən faktiki olaraq məhrum etmək idi və hadisələrin gedişi xeyli dərəcədə Roma komandanlığının hərəkəti ilə müəyyən edilirdi. Hannibalın vəziyyəti günbəgün pisləşirdi. O, hiyləgərliyə əl atmağı qərara aldı. Bu Kann yaxınlığındakı döyüşdə özünü göstərdi. Hannibal qarşısına qoyduğu məqsədə çatdı. Karfagen ordusunun say tərkibi 40 min nəfər idi və 10 min nəfərlik süvarisi var idi. Roma ordusunda isə 80 min adam var idi. Karfagenlilər müstəsna əlverişli mövqe tutmuşdu. Onların kürəyi küləyə tərəf idi, küləyin qaldırdığı qum və toz romalıların üzünə vururdu. Döyüşü yüngül silahlı əsgərlər başladılar. Sonra Hannibalın qall- iberiyalı süvarisi romalıların sağ flanqına hücum etdi. Düşmənin qovduğu romalılar çay boyu qaçmağa başladılar. Piyadalar döyüşə girəndə Hannibalın qall- iberiyalı əsgərləri geri çəkilib romalıları öz arxalarınca apardılar və onları Karfagen döyüşçülərinin yerləşdiyi mövqeyə gətirib çıxardılar. Bu vaxt Liviya piyadaları hər iki tərəfdən romalılara hücum etdi və onların arxasını bağladı. Roma piyadası həlqədə qaldı. Sonra 500 Numidiya süvarisi gəlib guya romalılara təslim 145 olduğunu bildirdi və bir qədər sonra gizlətdikləri qılınclarını çıxarıb arxadan romalıların üzərinə cumdular. Döyüşün taleyi həll edilmişdi. Konsul Emili Pavel öldürüldü. Romalılar qövsvari müdafiədə durmuşdular, bir-birinin ardınca əsgərlər yıxılırdı. Polibinin məlumatına görə, 70 min romalı həlak olmuşdu, yalnız 3 min adam qaçıb canını qurtarmışdı. Livinin məlumatına görə, Hannibal 8 min, Polibinin yazdığına görə isə vur-tut 6 minə qədər adam itirmişdi. Kann yanındakı parlaq qələbə müasirlərini sarsıtmışdı. Elə görünürdü ki, İtaliya bütünlüklə Hannibalın hakimiyyəti altındadır. Buna baxmayaraq Roma hələ təslim edilməmişdi və Hannibal qarşısında məsələ dururdu: sonra nə etməli? Onun süvari komandanı Maharbal demişdi: “Əlbəttə allahlar bir adama hər şeyi vermir. Hannibal sən qalib gələ bilirsən, ancaq qələbəndən istifadə etməyi bacarmırsan”. Maharbal ona bir dəqiqə də itirmədən Romaya hücum etməyi məsləhət görürdü, Hannibal isə tərəddüd edirdi, əməliyyatın nəhəngliyinə görə bir qərar verə bilmirdi. Sonrası günü o, süvari rəisini yanına çağırıb dedi: “Əgər istəyirsənsə, mən atlılarla səni göndərə bilərəm”. Maharbal buna belə cavab verdi: “Gecdir, artıq onlar bilirlər”. Yəqin ki, Maharbal qəflətənlik effektinə bel bağlayırdı və doğrudan da əməliyyat yalnız o vaxt uğurlu ola bilərdi ki, düşmənə dəhşətli məğlubiyyətindən bir an da olsun özünə gəlmək imkanı verilməsin. Hannibalın həmin gün ləngiməsi bir çox tarixçilərin qeyd etdikləri kimi, şəhəri və dövləti həqiqətən də xilas etdi. Qəti qələbə yalnız Kanndan sonra Romaya birbaşa zərbə ilə əldə edilə bilərdi. Kanndan sonra həqiqətən müharibənin gedişində dönüş nöqtəsi meydana gəlmişdi və görünür Hannibal parlaq qələbənin bəhrələri ilə risq etmək istəməyərək və hərbi əməliyyatların müəyyən planına malik olmadığından başlıca amili – strateji təşəbbüsü ələ keçirə bilmədi və hər şeyi itirdi. Hannibalın ilk addımları sübut edir ki, o, müharibəni qurtarmış, özünü isə şübhəsiz qalib hesab edirdi. Hannibal əsirləri azad edəndə romalılara müraciətlə demişdi ki, o, heç də romalılarla məhvedici müharibə aparmaq istəmir. Hannibal istəyirdi ki, o, Romanı öz igidliyi və uğuru ilə məğlub etsin. O, əsirlərlə birlikdə öz yaxın adamlarından biri olan Kartalonu Romaya göndərdi. O, Roma hakimiyyəti ilə kontakta girib, onların sülh danışıqlarını başlamaq arzusunda olub-olmadıqlarını Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|