Tarixin göy qübbəsini işıqlandıranlar
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
140 çıxdılar. Burada Hannibal iki günlüyə düşərgə qurdu, əsgərlər çətin və təhlükəli aşağı enmədən əvvəl istirahət etməli idilər. Lakin qüvvələri tam bərpa etmək Hannibala müyəssər olmadı. 7 noyabra açılan gecə qar yağdı. Soyuqlar başladı. Səhər tezdən Hannibal yola düzəlməyə əmr etdi. Əsgərlər elə bil ki, həvəssiz, yavaş-yavaş gedirdi. Bu vaxt dəstədən ayrılıb irəli çıxan Hannibal dağların zirvəsindən dağ sistemini əhatə dən Pad vadisindəki məhsuldar çölləri olan İtaliyanı göstərdi. Tarixçi Livi onun nitqinə bu sözləri aid edir: İndi onun döyüşçüləri təkcə İtaliyanın deyil, həm də Romanın divarlarını aşıb keçəcəkdir. Varlı və həm də müdafiə olunmayan kimi görünən ölkənin qarət edilməsi Hannibalın əsgərlərinə yeni qüvvə verirdi. Onlar dar, dik, qarla örtülü və sürüşkən cığırla dağdan aşağı düşürdülər, kiçik bir ehtiyatsız hərəkət edən kimi, adam uçuruma yuvarlanırdı. Adamlar buzun üstü ilə sürüşürdü, atlar irəli gedə bilmirdi. Bu keçid sonralar Puniya sərkərdəsinin şərəfinə Hannibal keçidi adlandı. Hannibalın qoşunları ilə birlikdə Alpı 37 fil də keçirdi. Karfagen ordusunun Şimali İtaliyaya daxil olması siyasi şəraiti dəyişdirdi və bu Romanın xeyrinə deyildi. Roma komandanlığı əvvəlcə öz rəqibini lazımınca qiymətləndirmirdi. Roma sərkərdəsi Stsipion güman edirdi ki, heç vaxt Hannibal Alpı keçməyə cəsarət etməz və əgər belə ağılsız addımı atsa, hökmən məhv olacaqdır. Hannibal İtaliyaya böyük ordu gətirdiyi kimi, ağır da itkilər verirdi. O, buraya 20 min piyada və 6 min atlı gətirmişdi, bəzi tarixçilər isə 4-5 dəfə artırılmış rəqəmlər barədə məlumatlar verir. İndi Roma ordusuna Stsipion başçılıq edirdi. Hannibal bu sərkərdə barədə o qədər yüksək fikirdə deyildi və bu məsələdə ciddi səhvə yol verirdi. Stsipion romalıların yadına I Puniya müharibəsindəki qələbəni, Hannibalın müqaviləni xəyanətkarcasına pozmasını və vətənin üstünü almış təhlükəni saldı. Puniya əsgərlərinə isə xəbərdarlıq etmək lazım idi ki, onları ya qələbə, ya da ən yaxşı halda əsirlik gözləyir. Hannibal da heç nəyi gizlətmədən bu perspektivi öz əsgərlərinə İtaliyaya qədəm basanda demişdi. Hannibal əsgərləri açıqca təsəvvür etməliydilər: qalib gəlmək və ya ölmək, onlar üçün digər çıxış yolu yox idi. 141 Döyüş əməliyyatları Titsin çayı üzərində başladı. Süvari döyüşü başlandı, sonra döyüşə piyadalar girdilər. Lakin romalılar arasında panika başlandı, Stsipion özü yaralandı. Stsipionu onun həddi-buluğa çatmamış oğlu – Hannibalın gələcək qalibi, eyni ilə atasının adını daşıyan Publi Karneli Stsipion xilas etdi. Hannibalın romalılar üzərində ilk qələbəsi onun üçün müstəsna əhəmiyyətə malik idi. Burada Karfagen süvarisinin üstünlüyü özünü göstərdi. Lakin bu qələbə heç də Hannibalı qane etmirdi. Trebi çayı üzərindəki döyüşdə Hannibala qarşı yeni sərkərdə - Semproni vuruşurdu. Karfagenlilər yenə qalib gəldilər, lakin bu dəfə daha böyük itki verdilər. Pis hava onlara ağır zərbə vurdu, adamlar ölürdü, atlar yıxılırdı, bütün fillər öldü. Lakin Trebi üzərindəki qələbə Hannibala Tsizalp Qalliyasını verdi və burada məskunlaşan tayfalar onun tərəfinə keçdi. Buradan Mərkəzi İtaliyaya – Etruriyadan keçməklə Romaya yol açılırdı. Bu Romada panikaya səbəb oldu. Semproni isə əvvəlcə hökumətdən və xalqdan fəlakətin həqiqi miqyasını gizlətməyə cəhd etdi. O, Romaya xəbər göndərdi ki, döyüş baş verdi, lakin pis hava qalib gəlməyə mane oldu. Lakin tədricən Roma həqiqəti bildi – karfagenlilər Roma düşərgəsini tutmuş və onlara bütün qallar qoşulmuşlar. Bu xəbər Romada böyük həyəcan yaratdı. Günbəgün Hannibalın Romaya yaxınlaşması gözlənilirdi və xilasa heç bir ümid qalmırdı. Hannibal yaz başlananda Etruriyaya girməyə cəhd etdi ki, yerli əhalini öz tərəfinə cəlb etsin. Lakin Apennin dağlarını keçəndə onları tufan haqladı, karfagenlilərin dəstəsini xeyli seyrəltdi. Hannibal əsir götürdüyü Roma müttəfiqlərini inandırırdı ki, o, yalnız Romaya qarşı vuruşmaq üçün İtaliyaya gəlmişdir. O, əsir romalıları yarıac vəziyyətdə saxlayırdısa, müttəfiqlərə mərhəmətlilik göstərirdi, heç bir haqq almadan onları evlərinə göndərirdi ki, həmvətənlərini karfagenlilərə birləşməyə sövq etsinlər. Hannibalı həm də özünün qall müttəfiqlərinin əhval-ruhiyyəsi ciddi narahat edirdi. O, xəyanətdən, hətta öz həyatına sui-qəsddən qorxurdu. Tarixçi Polibinin yazdığına görə o, təmiz “finikiya” hiyləgərliyi tətbiq edirdi: tez-tez müxtəlif yaşlara uyğun gələn parikini və paltarını dəyişirdi, onu çox vaxt hətta öz silahdaşları tanıya bilmirdi. Hannibalın 142 belə təşviş üçün əsası var idi. Qallar Roma ilə müharibəni razılıqla qarşılasa da, döyüşlərin uzun müddət öz ölkələrində getməsindən narazı idilər. Yeni kampaniyanı başlamaq üçün romalıların müşahidəsi altında olmayan yeganə yol seçildi və bu zəhərli qazlar verən keçilməz bataqlıqdan keçirdi. Arno çayı daşdığından orada suyun səviyyəsi qalxmışdı. Hannibalın bu planı çox çətinliklər vəd etsə də, strateji cəhətdən düzgün idi və sərkərdəyə qəfillik faktoru kimi mühüm üstünlük qazandırdı. Hannibal bataqlıqdan keçəndə yeganə sağ qalan filin belində idi. Rütubətdən, zəhərli bataqlıq qazlarından, yuxusuzluqdan onun gözləri şişmişdi və müalicə olunmağa nə vaxtı, nə də imkanı olmadığına görə o, bir gözünü itirdi. Bütün bunlara baxmayaraq o, Etruriyaya gəldi. Trazimen gölünün yanındakı döyüşdən sonra o, Adriatik dənizinin sahilinə çıxdı və demək olar ki, iki illik müharibənin nəticəsi barədə Karfagen şurasına məlumat göndərdi. Bu müddətdə həmin məlumat ali hakimiyyət orqanına onun ilk məruzəsi idi. Bu vaxt ona hərbi kömək lazım idi və onu almağa ümid edirdi. Trazimen gölü yanındakı məğlubiyyət romalılarda böyük qorxu yaratdı. Senat diktatura məsələsini Xalq yığıncağının müzakirəsinə çıxardı, çünki konsullardan biri həlak olmuş, digəri isə şəhərdən kənarda idi. Kvint Fabi Maksim diktator seçildi. Qaydaya görə diktator öz əmri ilə özünə köməkçi – süvari rəisini təyin edirdi. Bu dəfə Xalq yığıncağı diktatorla yanaşı həmin vəzifəyə də seçdi və süvari rəisi müəyyən müstəqillik əldə edən Mark Munitsi Ruf oldu. Əvvəllər Fabi ilə Munitsi arasında fikir ayrılığı yox idi, lakin sonralar Munitsidə Fabinin siyasi xəttinin düzgünlüyünə şübhələr yarandı. Fabi qətiyyətli addımlara əl atdı. Roma hökumətinin hər şeydən əvvəl Fabinin qətiyyətli hərəkətləri Hannibalı yenidən, artıq dördüncü dəfə vuruşlardan əvvəlki vəziyyətə gətirib çıxardı. Fabi yenə də baş döyüşdən qaçdı və həmin dövr üçün adi olmayan taktikaya – düşməni kiçik toqquşmalarla taqətdən salmaq metoduna əl atdı. Buna görə də ona Kunktator – “ləng” ləqəbi verilmişdi. Bu Romaya açıq üstünlük verirdi – Hannibal ordusu ilə müqayisədə onun maddi resursları tükənməz idi, həm də canlı qüvvə sarıdan üstünlük onun tərəfində idi. Hannibal romalıların ruhdan düşdüyünü, müharibənin qurtardığını desə də, Puniya sərkərdəsi ürəyində qorxurdu ki, romalılar böyük Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|