Tarixin göy qübbəsini işıqlandıranlar
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
134 gəzirdi ki, öz oğlanlarını romalılar üzərinə qızışdıraraq, şirlər kimi tərbiyə edirdi. Bunun apofeozu isə doqquz yaşlı oğlanın and içməsi oldu. 237-ci ildə Hamilkar Barka öz fəaliyyətini İspaniyaya keçirmək istədi və oğlundan onunla Pireney yarımadasına getmək istəyib-istəmədiyini soruşdu. “Hə” cavabını eşitdikdə, ata Hannibalı mehraba gətirdi və onu Romaya əbədi nifrət bəsləyəcəyi barədə and içməyə məcbur etdi. Bu hadisə gələcək sərkərdənin yaddaşında dərin iz qoydu. Vətənindən qaçandan sonra Selevkid dövlətinin çarı III Antioxun sarayında bu yaşlı adam ona xüsusi ehtiram göstərməklə yanaşı, onun xəyanətkar olmasına inandırmaq üçün dəridən qabıqdan çıxan romalılarla görüşdürdükdən sonra, Hannibal ondan şübhələnən çara öz uzaq uşaqlığının andını söylədi. Bu and onun həyatını işıqlandıran mayak və onu faciəyə aparan tale qisməti oldu. Bu andla elə bil ki, onun uşaqlığı da başa çatdı. Əsgər düşərgələrində düşmənə qarşı yürüşlərdə Hamilkar Barkanın oğlu möhkəmlik universiteti keçməli, atasının ardıcılına və onun fikirlərinin varisinə çevrilməli idi. Hamilkar Barka İspaniyaya yürüş etməyi təsadüfi seçməmişdi. Bu ölkə finikiyalılara yaxşı tanış idi və onlar Pireney yarımadasında iri ticarət-sənət mərkəzləri olan şəhərlər salmışdılar. İspaniya həm də İtaliyaya müdaxilə üçün yaxşı platsdarm idi. Hamilkar on il ərzində İspaniyada Karfagen ağalığının dairəsini genişləndirdi. İspaniyanın qarət edilməsi Hamilkar Barkaya böyük qazanc gətirdi, o, bu gəlirdən əsgərlərinə də paylayırdı. İspaniyanın cənubunda Barkanın hərəkətləri Pireney yarımadasındakı yunan koloniyalarının təbii narazılığına səbəb olurdu və onlar müdafiə üçün Romaya müraciət etdilər. Burada Roma ilə Karfagen arasında danışıqlar başladı və onların arasında nüfuz zonasının sərhədi İber çayı müəyyən edildi. Çəkiclə zindan arasında qalan yunan şəhərləri öz siyasi müstəqilliyindən bu dəfə Romanın xeyrinə əl çəkdi. Hamilkar Gelina şəhərini tutmağa cəhd edəndə, puniyalılar şəhərin müttəfiqlərinin qəfil zərbəsinə dözə bilməyib, qaçmağa başladı. Hamilkarın oğlanları döyüş mövqelərində olduqlarından onlar üçün təhlükə yarandı. Bu təhlükəni aradan qaldırmaq üçün Hamilkar zərbəni öz üzərinə qəbul etdi. Düşmən onu təqib edəndə o, çayda batıb öldü. Bu vaxt onun uşaqları xilas edilib təhlükəsiz yerə köçürülmüşdü. 135 Puniya qoşunlarının komandanlığını Hamilkarın kürəkəni Hasdrubal öz üzərinə götürdü. Hasdrubalı “xalq” və karfagenlilər strateq elan etmişdi. Bu vaxt Hannibalın 17 yaşı var idi və o, atasının ölümündən sonra qardaşları ilə birlikdə İspaniyanı tərk edib, Karfagenə döndü. Atasının yanında o, sərkərdə və dövlət xadimi kimi formalaşmağa başlamışdı. Öz təhsilinə görə də o, atasına borclu idi, məhz atasının təsiri ilə o, yunan dili və ədəbiyyatı ilə tanış olmuş, yunan dilində yazmağı öyrənmişdi. Lakin beş il sonra, 224-cü ildə o, İspaniyaya qayıtdı və süvarilərə komandanlıq etməklə, yeznəsinin rəhbərliyi altında hərbi xidmətini keçməyə başladı. Hasdrubal bu vaxt Akra Levkedə böyük qüvvə toplamışdı – 200 fili, 50 min təcrübəli piyadası və 6 min süvarisi var idi. O, Hamilkarın həlak olmasının baiskarları olan orissləri darmadağın etdi. O, çox sayda oriss şəhərlərini tutdu. O, Pireney yarımadasında Karfagen ağalığının sərhədlərini xeyli genişləndirdi və onun siyasi uğurları romalıları ciddi narahat edirdi. İberdən cənuba olan bütün ispan əraziləri faktiki olaraq Karfagenin əlində idi. Bu vaxt Karfagen dövləti öz üzərinə heç bir formal təəhhüd götürməmişdi. 221-ci ildə Hasdrubal ovda bir kelt tərəfindən öldürüldü. Bu qul ağasının edamına görə Karfagen strateqindən qisas almışdı. Onun ölümündən sonra vaxt itirmədən İspaniyada olan Puniya ordusu Hannibalı özlərinin baş komandanı elan etdi. Bir qədər sonra Karfagen Xalq yığıncağı və şura bu seçkini təsdiq etdi. Burada təəccüblü bir şey yox idi, Hannibalın mənşəyi bu qərarda heç də kiçik rol oynamamışdı. Atasının və yeznəsinin yaratdığı ordu, heç şübhəsiz, onu müdafiə etməli idi. Burada Hannibalın siyasi mövqeyi də mühüm rol oynadı. O, Romanın barışmaz düşməni kimi tanınmışdı. O, Karfagendə olan dostlarının yadına hakimiyyəti ələ keçirdikdə, romalıların düşməni olacağı barədəki andını salmışdı. Köhnə döyüşçülər onun şəxsində gənc Hamilkarın onların yanına qayıtdığını güman edirdilər. Doğrudan da o, atasına çox oxşayırdı. Lakin tarixçi Livinin yazdığı kimi, o, başqalarının xoşuna gələn xüsusiyyətlərindən atasına bənzəməyin rolunu xeyli azaltdı və müxtəlif işlərə yararlı olduğunu – tabe olmağa və 136 komandanlıq etməyə qadir olduğunu göstərdi. İlk addımlarından Hannibal sübut etdi ki, onun tərəfdarları öz seçimində yanılmamışlar. Hannibal hakimiyyətə gələndə onun 26 yaşı var idi. İspaniyada karfagenlilərin ağalığı onun sələflərinin xidmətləri hesabına xeyli möhkəmlənmişdi. Onun özünün də İberiya dünyası ilə əlaqəsi möhkəmlənmişdi, o, Karfagenə müttəfiq olan Kastulona şəhərindən olan iberiyalı qızla evlənmişdi. Yeni Puniya komandanı özünü elə göstərirdi ki, elə bil ki, Roma ilə müharibə məsələsi artıq həll olunmuşdur və ona həvalə edilmişdir. Onun fəaliyyət dairəsi kimi isə İtaliya təyin edilmişdir. Ona görə də o, romalıların müttəfiqi olan Saqunta hücum etmək və bununla Romanı birbaşa münaqişəyə cəlb etmək niyyətini gizlətmirdi. 220-ci ilin yazında o, Duris çayının orta axınında məskunlaşmış vakkeyaların mühüm şəhərlərini tutdu. Sonra o karpetanlara qalib gəldi. Beləliklə, Karpetaniya da Karfagenin hakimiyyəti altına keçdi. Bu döyüşdə (Taq çayı yanındakı döyüş adlanır) Hannibalın qeyri-adi taktiki qabiliyyəti, cəsarətli qərar vermək bacarığı, ilk anda hökmən məğlubiyyət vəd edən yerin xüsusiyyətlərini öz xeyrinə çevirməklə, müharibə qanunlarına məhəl qoymaması üzə çıxdı. Puniya komandanı düşməni özü üçün ən əlverişli şəraitlərdə vuruşa cəlb etdi və qalib gəldi. Bu hadisədən sonra Hannibalın Pireney yarımadasındakı siyasətinin bilavasitə məqsədi Saqunt şəhərini tutmaq oldu. Saqunt dəniz ticarətindən və əkinçilikdən çox varlanmışdı. Bu var-dövlətdən daha çox Hannibalı bu şəhərin üzərinə yürüşə cəlb edən, onu tutduqdan sonra şimala doğru hərəkət etmək məqsədi cəlb edirdi. Roma Saquntun itirilməsi ilə heç vaxt barışmazdı və bu, Roma hökumətini Karfagenə müharibə elan etmək labüdlüyünə gətirəcəkdi. Bircə tələsmək lazım idi ki, Roma legionları Saquntun köməyinə gəlib çatmasın ki, Hannibal İspaniyada müharibəyə sövq edilməsin. Ona Pireneydəki işləri yekunlaşdırmaq və sonra İtaliyanın işğalına yollanmaq lazım idi. O, hiyləgərliyə əl atdı ki, formal olaraq Karfagen-Roma müqavilələrinə xətər dəyməsin, bunun üçün Saquntla qonşu İberiya tayfaları arasında toqquşmalar yaratdı. O, Saqunta elə şərti qəbul etdirmək istəyirdi ki, şəhər Karfagenin tabeliyinə düşsün, həm də Romaya Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|