«Tasdiqlayman» «Ijtimoiy fanlar» kafedrasi mudiri

Ma`ruza mavzusi:Olamning universal aloqalari va rivojlanish. Falsafaning qonun va kategoriyalari

Seminarmavzusi: O`zaro aloqadorlik va rivojlanish qonunlari va kategoriyalari

1. Dialektika kategoriyalari nechta guruhga bo`linadi?

*A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

2. Falsafiy kategoriyalar nechta guruhga bo`linadi?

A) 2

*B) 3

C) 4

D) 5

3. Substantsion kategoriyalar:

A) narsa va predmetlarning mavjudligini ifodalaydigan kategoriyalar

B) biri ikkinchisi bilan uyg`un bog`liq bo`lib, bilish jarayonida biri ikkinchisini nazarda tutadi; ularning biri haqida tasavvur hosil qilganda boshqasini hisobga olmaslik mumkin emas

*C) bu boshqa kategoriyalardan qat`iy nazar, alohida-alohida qo`llaniladigan kategoriyalar

D) narsa va predmetlarning umumiyligini ifodalaydigan kategoriyalar

4. Munosabatdosh kategoriyalar:

A) bu boshqa kategoriyalardan qat`iy nazar, alohida-alohida qo`llaniladigan kategoriyalar

B) narsa va predmetlarning umumiyligini ifodalaydigan kategoriyalar

C) narsa va predmetlarning mavjudligini ifodalaydigan kategoriyalar

*D) biri ikkinchisi bilan uyg`un bog`liq bo`lib, bilish jarayonida biri ikkinchisini nazarda tutadi; ularning biri haqida tasavvur hosil qilganda boshqasini hisobga olmaslik mumkin emas

5. «Rivojlanayotgan sistema kompleks va yaxlit o`zgarishi natijasida bir miqdoriy va sifatiy holatdan boshqa o`zgargan miqdoriy va sifatiy holatga o`tadi. SHu tariqa o`zgarish sistemaning yaxlit o`zgarib ketishiga (boshqa sistemaga aylanishiga) sababchi bo`ladi, ya`ni rivojlanish – bu holatlarning aylanib turishidir» - bayon qilingan fikrlar dialektikaning qaysi tamoyilini aks ettiradi?.

*A) Rivojlanish printsipi

B) Sabab va oqibat printsipi

C) Determinizm printsipi

D) Tarixiylik printsipi

6. Ushbu printsipi bilish davomida sub`ekt e`tiborini tashqi aloqalar va o`zaro ta`sirlardan bilish ob`ektini sifat jihatdan aniqlab beradigan ichki sabablarga, uning yuzaga kelishi va mavjud bo`lib amal qilishining ichki sabablarini tadqiq etishga qaratadi. Ob`ektning xar bir o`zgarishi (ichki yoki tashqi, zaruriy yoki tasodifiy, sifatiy yoki miqdoriy) qanday bo`lishidan qat`i nazar, u o`z sababiga ega bo`ladi, taqazo etiladi, tegishli o`zaro ta`sir orqali ro`yobga chiqadi.

A) Tarixiylik printsipi

*B) Determinizm printsipi

C) Rivojlanish printsipi

D) Ob`ektivlik printsipi

7. Falsafada o`z-aro aloqadorlik va rivojlanish qonunlarini o`rganadigan sohani ko`rsating:

*A) dialektika

B) ontologiya

C) gnoseologiya

D) determinizm

8. Dialektikaning tarixiy birinchi shakli – bu:

A) klassik dialektika

B) idealistik dialektika

C) materialistik dialektika

*D) stixiyali dialektika

9. Dialektika kategoriyalari -

*A) Borliqning universal aloqalarini bilish shakli

B) Borliqning universal aloqalari

C) Borliq qonunlari

D) Bilish nazariyasi

10. Makon va vaqtda bir-biridan muayyan masofada uzoqlikda joylashgan ikki yoki birnecha hodisa yoki ob`ektning o`zaro ta`sir, bog`lanish jarayoni – bu:

A) bog`lanish

*B) aloqa

C) o`z aro ta`sir

D) kommunikatsiya

11. Narsalarning o`z aro aloqadorligini, ularning bir-birigata`sirko`rsatishivabir-birinio`zgartirishi – bu:

A) bog`lanish

B) aloqa

*C) o`z-arota`sir

D) kommunikatsiya

12. Qonunning qanday zaruriy belgilari mavjud:1) aloqaning ob`ektivligi; 2) aloqaning zaruriyligi; 3) aloqaning barqarorligi; 4) aloqaning umumiyligi; 5) aloqaning davomiyligi

A) 1, 2, 3

B) 1, 2, 4,5

C) 1,2, 3,4

*D) 1, 2, 3,4

13. Tizimning elementlari o`rtasidagi umumiy va invariant aloqa – bu:

*A) qonun

B) tamoyil

C) me`yor

D) kontseptsiya

14. Qaysi javobda qonunlarning asosiy turi ko`rsatilmagan?

A) Voqelik qonunlari

B) Fan qonunlari

C) Falsafiy qonunlari

*D) Kosmos qonunlari

15. Bir sifatning boshqa sifatga aylanish vaqti, shakli, usuli, miqdor o`zgarishlarining uzluksizligi, bosqichma-bosqichligidagi uzilish – bu:.

A) harakat

B) taraqqiyot

*C) sakrash

D) dinamika

16. Qaysi javobda falsafiy qonunlar notug`ri ko`rsatilgan:.

A) Qarama-qarshiliklar birligi qonuni

B) Miqdor o`zgarishlarining sifat o`zgarishlariga o`tishi qonuni.

C) Inkorni inkor

*D) Ijtimoiy mutonasiblik

17. Dialektik inkorning birinchi muhim jihatini aniqlang?

*A) Eskini vayron qilish, buzish

B) Yangini yaratish

C) Eskidan hechnarsa qoldirmaslik

D). Boriga ko`nikma hosil qilish

18. Quyidagi ibora qaysi qonunni ifodalaydi: Harqanday predmet miqdor va sifat qarama-qarshiliklarning muayyan sintezidir?

A) Qarama-qarshiliklar birligi qonuni

*B) Miqdor o`zgarishlarining sifat o`zgarishlariga o`tishi qonuni.

C) Inkorn iinkor

D) Ijtimoiy mutonasiblik

19. Miqdor va sifatning shunday bir birligiki, bunda muayyan sifat faqat muayyan miqdor bilan bog`liq kategoriyani ko`rsating.

A) mezon

B) o`lcham

*C) me`yor

D) norma

20. Dialektik inkorning ikkinchi muhim jihatini aniqlang?

A) Ziddiyatlarni yaratish

B) Narsalardagi tafovut

C) Miqdordan sifatga o`tish

*D) Eskiningelementlarini saqlash (vorisiylik)

21. Dialektik inkorning uchinchi muhim jihatini aniqlang?

*A) Yangini yaratish, tuzish

B) Xususiy qonunga amal qilish

C) Dissapativ holatni shakllantirish

D) Bifurkatsiya holatiga o`tish

22.Qaysi qonunda rivojlanish avvalgi bosqichlarining barcha muhim jihatlari yangida saqlanadi va umuman bu jarayon hujumkor, yuksalib boruvchi yo`nalishga ega bo`ladi:

A) Qarama-qarshiliklar birligi qonuni

*B) Inkorni inkor

C) Miqdor o`zgarishlarining sifat o`zgarishlariga o`tishi qonuni.

D) Ijtimoiy mutonasiblik

23. Borliqning umumiy, muhim tomonlari, xossalari, aloqalari va munosabatlari haqida fikrlash uchun qo`llaniladigan o`ta keng tushunchalar majmui – bu:

A) falsafa terminlari

B) falsafa tushunchalari

*C) Falsafiy kategoriyalar

D) Falsafa qonunlari

24. Quyidagi tushunchalarning qaysi biri umumiylik kategoriyasini ifodalaydi?

A) meditsina oliy o`quv yurti talabasi

B) ToshPTI Nukus filiali talabasi

C) Talaba Ikramov Abdulla

*D) Oliy o`quv yurtlari talabasi

25. Quyida qaysi kategoriya ifodalangan: «ob`ektiv borliqning ichki, nisbatan yashirin va barqaror tomonini ifodalash uchun mo`ljallangan bo`lib, u narsaning, jarayonning tabiatini va ularga xos bo`lgan qonuniyatlarini belgilaydi»?

*A) mohiyat

B) mazmun

C )hodisa

D) shakl

26. Quyidagi tushunchalarning qaysi biri xususiylik kategoriyasini ifodalaydi?

A) Oliy o`quv yurtlari talabasi

*B) meditsina oliy o`quv yurti talabasi

C) yoshlar

D) Talaba Ikramov Abdulla

27. Quyidagi tushunchalarningqaysi biri yakkalikkategoriyasini ifodalaydi?

A) Oliy o`quv yurtlari talabasi

B) meditsina oliy o`quv yurti talabasi

*C) ToshPTI Nukus filiali talabasi

D) yoshlar

28. Quyida qaysi kategoriya ifodalangan: «Bu narsada, jarayonda qarshimizda bevosita namoyon bo`luvchi xossalar, tomonlar yig`indisini ifodalash uchun mo`ljallangan kategoriya».?

A) mohiyat

B) mazmun

C) shakl

*D )hodisa

29. Quyida qaysi kategoriya ifodalangan:: «Mazkur narsa, jarayon, hodisani belgilovchi elementlar, tomonlar, xossalar, aloqalar va tendentsiyalarning yig`indisi»?

*A) mazmun

B) mohiyat

C )hodisa

D) shakl

30. Quyida qaysi kategoriya ifodalangan: «narsaning tuzilishi, strukturasini, mazmun

Elementlarining uyushish, bir-biri va tashqi omillar bilan o`zaro aloqa qilish usulini tavsiflovchi ichki aloqa»?

A) mohiyat

*B) shakl

C) mazmun

D )hodisa

31. Kasallik va uning simptomi qanday kategoriyalarga misol bo`ladi?

A) mazmun va shakl

B ) umumiylik va xususiylik

*C) mohiyat va hodisa

D) sabab va oqibat

32. Mazmun va shakl birligiga doir qaysi mulohaza to`g`ri?

A) mohiyat shaklbilan, hodisa mazmun bilan bogliq

B ) mazmun va shakl birligida shakl yetakchilik qiladi

C) shakl mazmunga umuman ta`sir o`tkazmaydi

*D) mazmun bilan taqqoslaganda shakl barqarorroq, turg`unroqdir.

33. «Qism» kategoriyasini qaysi ibora tavsiflaydi?

*A) Predmetni tashkil etuvchi narsalar

B) U o`zini tashkil etuvchi qismlarning birligidir

C) Bu qismlarning shunday bir aloqasiki, unda butun qismlarining birligi ta`minlanadi, buning natijasida butun tizimlilik, uyushqoqlik xususiyatini kasb etadi.

D) bir-birining o`rtasida qonuniy bog`lanish yoki o`zaro aloqa mavjud bo`lgan muayyan

elementlar yig`indisi.

34. «Butun» kategoriyasiniqaysiiboratavsiflaydi?

A) Predmetni tashkil etuvchi narsalar

*B) U o`zini tashkil etuvchi qismlarning birligidir

C) Bu qismlarning shunday bir aloqasiki, unda butun qismlarining birligi ta`minlanadi, buning natijasida butun tizimlilik, uyushqoqlik xususiyatini kasb etadi.

D) bir-birining o`rtasida qonuniy bog`lanish yoki o`zaro aloqa mavjud bo`lgan muayyan

elementlar yig`indisi.

35. «YAxlitlik» tushunchasini qaysi ibora tavsiflaydi?

A) Predmetni tashkil etuvchi narsalar

B) U o`zini tashkil etuvchi qismlarning birligidir

*C) Bu qismlarning shunday bir aloqasiki, unda butun qismlarining birligi ta`minlanadi, buning natijasida butun tizimlilik, uyushqoqlik xususiyatini kasb etadi.

D) bir-birining o`rtasida qonuniy bog`lanish yoki o`zaro aloqa mavjud bo`lgan muayyan

elementlar yig`indisi.

36. «Sistema» kategoriyasini qaysi ibora tavsiflaydi?

A) Predmetni tashkil etuvchi narsalar

B) U o`zini tashkil etuvchi qismlarning birligidir

C) Bu qismlarning shunday bir aloqasiki, unda butun qismlarining birligi ta`minlanadi, buning natijasida butun tizimlilik, uyushqoqlik xususiyatini kasb etadi.

*D) bir-birining o`rtasida qonuniy bog`lanish yoki o`zaro aloqa mavjud bo`lgan muayyan

elementlar yig`indisi.

37. Quyidagi ta`rif qaysi tushunchaga taalluqli: «narsa, hodisa va uni tashkil etgan qismlarning muayyan tartibda joylashuvi va o`zaro bog`langan yagonalikning ifodasi»?

*A) Butun

B) Qism

C) YAxlitlik

D) Sistema

38. Quyidagita`rifqaysitushunchagataalluqli: «butuntarkibigakiradigan, uningtarkibidaginao`zvazifasi (funktsiyasi)nibajaraoladiganalohidalik»?

A) Butun

*B) Qism

C) YAxlitlik

D) Sistema

39. Quyidagi ta`rif qaysi tushunchaga taalluqli: «Bu qismlarning shunday bir aloqasiki, unda butun qismlarining birligi ta`minlanadi, buning natijasida butun tizimlilik, uyushqoqlik xususiyatini kasb etadi»?

A) Butun

B) Qism

*C) YAxlitlik

D) Sistema

40. Quyidagi ta`rif qaysi tushunchaga taalluqli: «bir-birining o`rtasida qonuniy bog`lanish yoki o`zaroaloqa mavjud bo`lgan muayyan elementlar yig`indisi»?

A) Butun

B) Qism

C) YAxlitlik

*D) Sistema

41. Quyidagilarning qaysi biri sistemalarning tamoyillariga kirmaydi?

A) yaxlitlik tamoyili

B) sistemali tuzilishining ierarxiyaviyligi

C) sistemani tashkil etuvchi elementlar bir-biri bilan muayyan munosabatlarga kirishadi. Ularning orasida eng muhimlari sistema tashkil etuvchi, sistemaning yaxlitligini ta`minlovchi elementlardir

*D) tizimli tahlil

42. Element kategoriyasi to`g`risida bayon qilingan fikrlarning qaysi biri xato?

A) butunning nisbatan bo`linmas qismi.

*B) «element» tushunchasi o`z hajmiga ko`ra «qism» tushunchasidan kengroq

S) «element» tushunchasi o`z hajmiga ko`ra «qism» tushunchasidan torroq,

D) «element» struktura tushunchasi bilan munosabatga kirishadi

43. Quyida qaysi kategoriya ifodalangan: «sistemaning tuzilishi va ichki shakli, mazkur sistema elementlari o`rtasidagi barqaror o`zaro aloqalarning birligi. U narsalar va hodisalarning tarkibiy qismlari o`rtasidagi qonuniy aloqa usuli»?

A) ierarxiya

B) element

*S) struktura

D) sistema

44. YUz berishi yangi hodisa vujudga kelishiga olib keluvchi hodisa – bu:

A) omil

B) oqibat

C) natija

*D) sabab

45. Sabab ta`sirida vujudga keluvchi hodisa - bu:

*A) oqibat

B) sabab

C) natija

D) omil

46. Sababiyat qonuni - bu:

A) sinergetika

*B) determinizm

C) indeterminizm

D) kauzallik

47. Gap nima haqida ketmoqda: «Bu shunday bir hodisalarki, ular mazkur voqea yuz berishi uchun zarur, lekin o`z holicha ular bu voqeani oldindan belgilamaydi»?

A) sabablar

B) oqibatlar

*C) sharoitlar

D) omillar

48. Quyida qanday tushuncha ifodalangan: «Bu hodisalar o`rtasidagi ularning qonuniy o`zgarishi va rivojlanishini belgilovchi barqaror, muhim ichki aloqalar. U qonun tushunchasiga yaqin turadi, muqarrar tarzda namoyon bo`ladi»?

A) sabab

B) omil

C) sharoit

*D) zaruriyat

49. Quyida qanday tushuncha ifodalangan: «Ob`ektlarning vujudga kelishi yoki mavjudligining muammoliligini yoki muqarrar emasligini belgilovchi kategoriya; muayyan sharoitda bo`lishi ham, bo`lmasligi ham mumkin bo`lgan narsa unga taalluqli hisoblanadi»?

*A) tasodif

B) bahona

C) sabab

D) zaruriyat

50. Taqdirga, hamma narsa oldindan belgilanganiga bo`lgan ishonch – bu:

A) determinatsiya

*B) fatalizm

C) sabab-oqibat

D) pessimizm

51.Narsaning uning tugallanmagan, potentsial rivojlanishidagi ob`ektivmav jud bo`lgan va ichdan belgilangan holatini aks ettiruvchi falsafiy tushuncha – bu:

A) salohiyat

B) talant

*C) imkoniyat

D) taraqqiyot

52.Amalga oshgan, aktuallashgan borliqni tavsiflovchi falsafiy kategoriya - bu:

A) imkoniyat

B) borliq

C) salohiyat

*D) voqelik

53. Imkoniyatni voqelikka aylantirishi mumkin bo`lgan shart-sharoitlar mavjudligini anglatadigan imkoniyat turini ko`rsating:

*A) Real imkoniyat

B) abstrakt imkoniyat

C) muayyan imkoniyat

D) formal imkoniyat

54.“Dialektika” so‘zining ma'nosini toping.

*A) yun. Dialektika – suhbat ko‘rish san'ati

B) yun. Dialektika – sezgi, xis-tuyg‘u

C) yun. Dialektika – ong

D) yun. Dialektika – ongsizlik

55.Dialektika shakllangan dastlabki davrlarda qanday ifodalangan?

A) olamning asosiga materiyani qo‘ygan.

B)dunyoni jonli olov yoki ikki marta kirish mumkin bo‘lmagan daryo oqimi sifatida tasavvur qilingan. 

*C.) bahslashish, munozara qilish san'ati sifatida tushunilgan, bunda fikrlar, qarashlar qarama-qarshiligi vositasida haqiqatning tagiga yetish maqsadida muammoni o‘zaro manfaatdor muhokama qaratilgan munozara nazarda tutilgan.

D) barcha javoblar to‘g‘ri.

56.Dialektikaning eng yaxlit konsepsiyasini qaysi faylasuf ta'riflagan?

A) I. Kant 

B) Fixte

C) Aristotel

*D) Gegel

57.Gegel dialektikani qanday ta'riflagan?

A) Dunyoni quyidan oliyga qarab boruvchi umumiy rivojlanish jarayoni sifatida ta'riflagan.

B) Odamlar ongiga diniy dunyoqarashni singdirishni tasvirlagan.

C) Materalizmni dialektik mantiq bilan bog‘lashga harakat qilgan. 

*D) tabiiy va ijtimoiy xodisalarning uzaro aloqasi va rivojlanishi deb ta'riflagan.

58.Dialektikaning 3- tarixiy shakli qachon vujudga kelgan?

A) XIX asrning boshlari 

*B) XX asrning boshlari

C) XIX asrning 2-yarmi

D) XX asrning 2-yarmi 

59.Ob'ektiv dialektika bu - …

A) Dunyoni quyidan oliyga qarab boruvchi umumiy rivojlanish jarayoni sifatida tasvirlash.

*B) Tabiiy va ijtimoiy xodisalarning o‘zaro aloqasi va rivojlanishi.

C) Dunyoni metafizik tushunish.

D) Barcha javoblar to‘g‘ri.

60.Sub'ektiv dialektika bu - … 

A) Tabiiy va ijtimoiy hodisalarning o‘zaro aloqasi va rivojlanishi.

*B) Sub'ektning fikrlash dialektikasi va uning ob'ektiv dunyoni bilishi

C) Dunyoni quyidan oliyga qarab boruvchi umumiy rivojlanish jarayoni sifatida tasvirlash.

D) Dunyoni metafizik tushunish.

61.Dialektik metod, avvalo, mazmunni talqin qilish aniqlash uchun qo‘llaniladi? Ushbu suzlarni muallifini toping?

*A) Gegel

B) I. Kant

C) Karl Marks

D) P. Riker

62.Falsafiy ma'noda tamoyil nima?

*A) Fundamental qoida, birinchi asosni, biron-bir konsepsiya yoki nazariyaning muhim asosini anglatadi.

B) Makon yo vaqtda bir-biridan muayyan masofada uzoqlikda joylashgan

ikki yoki bir necha hodisa yoki ob'ektning o‘zaro bog‘lanish jarayoni tushuniladi.

C) Moddiy va ma'naviy hodisalarning, ularning harakat va rivojlanish xususiyati va yo‘nalishini belgilovchi ob'ektiv muhim, zaruriy, barqaror va umumiy aloqa

D) Dunyoda yuz beruvchi barcha jarayonlarni, ularning mazmunidan kat'iy nazar qamrab oladi.

63.Aloqa deganda nima tushuniladi?

A) Dunyoda yuz beruvchi barcha jarayonlarni, ularning mazmunidan qat'iy nazar qamrab oluvchi jarayon

B) Fundamental qoida, birinchi asosni, biron-bir konsepsiya yoki nazariyaning muhim asosi

C) Borliqning universal aloqalarini bilish shakli 

*D) Makon yo vaqtda bir-biridan muayyan masofada uzoqlikda joylashgan ikki yoki bir necha hodisa yoki ob'ektning o‘zaro bog‘lanish jarayoni

64.Mazmun jihatdan aloqalar qanday turlarga bo‘linadi?

A) Bir tomonlama va o‘zaro aloqalar 

*B) Genetik, funksional, strukturaviy 

C) Ichki, zaruriy, muhim 

D) Katta va kichik, zaruriy 

65.Aloqa uchun asos bu - … ?

*A) Aloqa yuzaga kelishiga imkoniyat yaratuvchi ayrim xossa, belgi yoki munosabat 

B) Kategoriyalar 

C) Tamoyillar 

D) Aloqa manbai 

66.Aloqa tushunchasi qaysi tushunchalar orqali yoritiladi?

A) Ichki, muhim, zaruriy aloqalar 

*B) Dialektik, sinergetik 

C) Sabab va oqibat 

D) O‘zaro aloqa, harakat

67.“Narsalarning o‘zaro mavjudlik usuli, ularda yashirin xossalarning namoyon bo‘lish omili” sifatida ta'riflangan kategoriya bu - … ?

A) Xossa 

B) Aloqa 

*C) Munosabat 

D) Tushuncha

68.“Moddiy va ma'naviy hodisalarning ularning harakat va rivojlanish xususiyati va yo‘nalishini belgilovchi ob'ektiv, muhim, zaruriy, barqaror va umumiy aloqasi” deb ta'riflangan falsafiy kategoriyani toping?

A) Munosabat 

*B) Qonun 

C) Aloqa 

D) Narsa 

69.Aloqaning muhimligi bu - …?

*A) Narsaning mavjudligini, uning harakati va rivojlanishini belgilovchi aloqa 

B) Muayyan sharoitda zaruriy tarzda namoyon bo‘luvchi aloqa 

C) Ishonchli tarzda saqlanadigan aloqa 

D) Ob'ektiv dunyoning aksariyat yoki hatto barcha narsalari, hodisalari va jarayonlari buysunadi.

 70.Aloqaning zaruriyligi bu - …?

A) Narsaning mavjudligini, uning harakati va rivojlanishini belgilovchi aloqa 

B) Muayyan sharoitda zaruriy tarzda namoyon bo‘luvchi aloqa 

*C) Ishonchli tarzda saqlanadigan aloqa 

D) Ob'ektiv dunyoning aksariyat yoki hatto barcha narsalari, hodisalari va jarayonlari bo‘ysunadi.

71.Aloqaning barqarorligi bu - …?

*A) Ishonchli tarzda saqlanadigan aloqa

B) Ob'ektiv dunyoning aksariyat yoki hatto barcha narsalari, hodisalari va jarayonlari bo‘ysunadi.

C) Narsaning mavjudligini, uning harakati va rivojlanishini belgilovchi aloqa 

D) Muayyan sharoitda zaruriy tarzda namoyon bo‘luvchi aloqa 

72.Aloqaning umumiyligi bu - …?

*A) Narsaning mavjudligini, uning harakati va rivojlanishini belgilovchi aloqa 

B) Muayyan sharoitda zaruriy tarzda namoyon bo‘luvchi aloqa 

C) Ishonchli tarzda saqlanadigan aloqa 

D. Ob'ektiv dunyoning aksariyat yoki hatto barcha narsalari, hodisalari va jarayonlari bo‘ysunadi.

 73.Narsalar, hodisalarning bir holatdan boshqa holatga o‘tishi bu - …?

A) Qonun 

B) O‘zgarish 

*C) Rivojlanish

D) Sabab

74.Qarama-qarshilik bu - …?

A) Narsalar, hodisalarning bir holatdan boshqa holatga o‘tishi. 

B) Miqdor va sifat o‘zgarishlarining bir-biriga o‘tishi 

C) Ob'ektiv dunyoning aksariyat yoki hatto barcha narsalari, hodisalari

va jarayonlari bo‘ysunadi.

*D) Predmetning bir-birini istisno etuvchi va bir-birini nazarda tutuvchi tomonlaridir. 

75.Narsa yoki hodisa qarama-qarshi tomonlarining bir-birini istisno etish va bir-biriga o‘tish munosabatlari deb e'tirof etiladigan kategoriya bu - …?

*A) Qarama-qarshilik 

B) O‘zgarish 

C) Ziddiyat 

D) Aloqa

76.Tafovut bu - …?

A) Narsa yoki hodisa qarama-qarshi tomonlarining bir-birini istisno etish va bir-biriga o‘tish munosabatlari 

*B) Avvalgi holatdan saqlanib qolgan xossalar ustunlik qilgan holda ayni bir predmet xossalarining mos kelmasligidir.

C) Predmetni bir-birini istisno etuvchi va bir-birini nazarda tutuvchi tomonlari 

D Narsalar, xodisalarning bir holatdan boshqa holatga o‘tishi

77.Gegel g‘oyalariga asoslanib ziddiyat tarqalishining qaysi bosqichlari farqlanadi? 

*A) Ayniyat, tafovut, qarama-qarshilik, ziddiyat va asos 

B) Ayniyat, munosabat aloqa, asos 

C) Ayniyat, asos, narsa 

D) Qarama-qarshilik, ziddiyat, asos, aloqa

78.Quyidagi javoblardan xossa kategoriyasi ta'rifini aniqlang?

*A) Avvalgi holatdan saqlanib qolgan xossalar ustunlik qilgan holda ayni bir predmet xossalarining mos kelmasligidir.

B) Predmetning bir-birini istisno etuvchi va bir-birini nazarda

tutuvchi tomonlaridir.

C) Narsalarning o‘zaro mavjudlik usuli, ularda yashirin xossalarning namoyon bo‘lish omili

D) Predmetning jihati bulib, uning boshqa predmetlardan farqi yoki ular bilan o‘xshashligini belgilaydi va ular bilan o‘zaro aloqada namoyon bo‘ladi

79.Miqdor bu - …?

A) Predmetning jihati bo‘lib, uning boshqa predmetlardan farqi yoki ular bilan o‘xshashligini belgilaydi va ular bilan o‘zaro aloqada namoyon bo‘ladi

B) Predmetning bir-birini istisno etuvchi va bir-birini nazarda tutuvchi tomonlaridir

C) Predmet muayyan xossasining namoyon bo‘lishi, intensivligi

darajasi. 

*D) Narsaning ichki xususiyati, predmetni mazkur jihatdan farqlash uchun zarur va yetarli bo‘lgan xossalar majmui. 

 80.Kategoriya so‘zining lug‘aviy ma'nosi?

*A) Belgi, izohlash

B) Kursatish, eshitish

C)Dalillarga ishonish 

D)Barcha javoblar to‘g‘ri

 81.Qaysi qatorda Aristotelning asari to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

*A) «Kategoriyalar»

B) «Axillislar»

C)«Sher ustidagi gulxan»

D)«Utopiya»

82.Ikki yoki bir nechta suhbat – ...? 

*A) «Dialog”

B) «Qissa»

C) «Roman»

D) «Dialog va roman»

83.Dialektikaning tarixan birinchi shakli qanday nomlanadi?

*A) Stixiyali dialektika

B)Qadimiy dialektika

C) Antik dialektika

D)Faqat B javob to‘g‘ri

84.O‘zgarish – bu...? 

*A) Narsalar, hodisalarning bir holatdan boshqa holatga o‘tishi.

B) Barqaror xolatda bo‘lish

C)Sokinlikka o‘tish

D)Biron bir narsa xodisalar

85.Eng qadimgi va keng tarqalgan falsafiy metodlardan biri dialektika bo‘lsa ikkinchisi nima?

*A) Metafizika 

B) Arifmetika

C)Sinergetika

D)Eklektika

86.Dialektika so‘zini birinchi bo‘lib qaysi faylasuf o‘z faoliyatida qo‘llagan?

*A) Suqrot

B) Aflotun

C) Demokrit

D)To‘g‘ri javob yo‘q 

87.Predmetning bir-birini istisno etuvchi va bir-birini nazarda tutuvchi tomonlar nima deb ataladi?

A) Qarama-qarshiliklar

B) Dalillar 

C)Isbotlar

*D)Barcha javoblar to‘g‘ri 

88.Qadimgi Yunon faylasufi Suqrot nechanchi yillarda yashab ijod etgan?

A) Mil.aC.469-399

B) Mil.aC.459-349

C)Mil.aC.466-377

D)Mil.aC.465-395

89.«Ariqda oqayotgan muayyan suvga ikki marta tushib bo‘lmaydi, chunki yangi va yangi suvlar oqib kelaveradi...»  

*A) Geraklit

B) Zenon

C)Arastu

D)Pifagor

90.«Metafizika» so‘zining lug‘aviy ma'nosi?

*A) Yunon.fizikadan keyin

B) Lotin. fizikadan keyin

C) Matematikadan keyin

D)Barcha javoblar to‘g‘ri

91.Narsaning ichki xususiyati, predmetni mazkur jihatdan farqlash uchun zarur va yetarli bo‘lgan xossalar majmui bu–...?

A) Sifat

B) Qarshilik

*C) Ziddiyat

D) To‘g‘ri javob yo‘q

92.Dialektikaning tarixiy shakllari qaysi qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

*A) Materialistik, idealistik, stixiyali dialektika

B) Idealistik, dualistik, mistik

C) Stixiyali, mistik, materialistik

D) Faqat A va B javoblar to‘g‘ri 

93.Dialektika kategoriyalarini tizimga solish va formal mantiqiy fikrlashning umumiy qonunlarini ishlab chiqishga urinish kimning ijodi bilan bog‘liq ?

*A) Aristotel

B) Platon

C) Suqrot

D) Demokrit

E)Aflotun

94.O‘z davrining fan yutuqlaridan hisoblangan modda va xarakatning saqlanish g‘oyasini kim yaratgan ?

*A) Lomonosov - Lavuaze

B) Nyuton - Leybnits

C)Kant - Laplas

D)Eynshteyn

95.Kant kategoriyalarining necha turini farqlaydi ?

A.) 3 ta

*B) 4 ta

C) 5 ta

D) 2 ta

96.“Sof aqlning tanqidi” asrining muallifi kim ?

*A) Kant

B) Fixte

C) Shelling

D)Gegel

97. Shelling tabiatni tushuntirishda qaysi pozitsiyada turgan ?

*A) Panteistik

B) Ratsionalistik

C) Atestik

D) Dualistik

98.Dialektikani kim fanga kiritgan ?

*A) Gegel

B) Kant

C) Shelling

D) Fixte

100.Gegel mantiqni necha qismga bo‘ladi ?

A) 3

*B) 4

C) 5

D) 2

100.Qaysi olim o‘z ta'limotida inkorni inkor qonunidan foydalanadi ?

*A)Gegel

B)Kant

C)Shelling

D)Fixte