Teqvim-2015. pdf

334
Coğrafiya.Geologiya
105
 illiyi
Şəfaət Mehdiyev
1910-1985  
DEKABR
Ə d ə b i y y a t
Pyeslər /Ş.F.Mehdiyev.- 
Bakı: Elm və təhsil, 2012.- 
313 s.
Ümumi geologiya ali 
məktəblər üçün dərslik 
/Ş.F.Mehdiyev.- Bakı: 
MarsPrint NPF, 2008.-
404 s. 
Cəlilli, Ş.  İşıq adam 
/Ş.Cəlilli.- Bakı: Elm, 
2005.- 504 s. 
Cəlilli, Ş. İşıq adamın na-
ğılı /Ş.Cəlilli, İ.Mirzəyev.- 
İstanbul: İMAKOFSET, 
2012.- 264 s. 
Həşimli, H. Akademik 
Şəfaət Mehdiyevin ədəbi-
publisistik irsi /H.Həşimli 
//Palitra.- 2010.- 29 
dekabr.- S.6.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.adam.az
www.az.wikipedia.org
15
Akademik
Şəfaət Fərhad oğlu Mehdiyev 1910-cu il 
dekabr ayının 15-də İranın Sarab qəzasının 
Şalqun kəndində anadan olmuşdur. Dörd 
yaşında atasını itirdikdən sonra ailəsi ilə 
birlikdə Bakıya köçmüşdür. 1934-cü ildə 
Azərbaycan Sənaye  İnstitutunun (hazırki 
ADNA) geoloji kəşfiyyat fakültəsini bitir-
mişdir.
Hələ  tələbə ikən “Azneftkəşfiyyat” 
Trestində geoloq, Mərdəkan mədənində 
kəşfiyyat sahəsinin geoloqu, Mərdəkan-
Türkan kəşfiyyat qrupunun böyük geoloqu 
vəzifələrində işləmişdir.
1932-1936-cı illərdə  Sənaye  İnstitutu-
nun “Neft kadrları uğrunda” adlı çoxtirajlı, 
daha sonra “Gənc işçi” qəzetlərinin, “Gənc 
bolşevik” məcmuəsinin, “Azərbaycan id-
mançısı”, “Qala neftçisi” qəzetlərinin re-
daktoru işləmişdir. 1936-cı ildən Pirsaat 
neft mədənində, 1937-1938-ci illərdə Neft-
çala neft mədənində geoloq kimi çalışmış, 
Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Neftçıxarma 
İnstitutunda baş geoloq, direktor müavini 
vəzifələrinə irəli çəkilmiş, eyni zamanda 
aspiranturaya daxil olmuşdur. O, 1941-
1945-ci illər müharibəsinin iştirakçısı 
olmuş, 1944-cü ilin martında mühəndis-
geoloq kimi arxa cəbhəyə göndərilmişdir. 
Ş.Mehdiyev yenidən aspiranturaya bərpa 
olunmuş, 1950-ci ildə doktorluq dissertasi-
yasını müdafiə etmiş, 1951-ci ildə professor 
elmi rütbəsini almışdır. 
Akademik  400-ə qədər elmi əsərin, 20-
dən artıq monoqrafiyanın, Azərbaycanın 
geoloji və tektonik xəritələrinin, neft və qaz 
yataqları xəritələrinin redaktoru və tərtibçisi 
olmuşdur. 
Ş.Mehdiyev 1952-ci ildən 1954-cü 
ilədək Azərbaycan Elmlər Akademiyasının 
Məhsuldar Qüvvələr Şurasının sədri, 1954-
1958-ci illərdə Geologiya İnstitutunun di-
rektoru vəzifəsində çalışmışdır. 1958-ci ilin 
aprel ayından 1965-ci ilin fevral ayınadək 
Azərbaycan Dövlət Universitetinin rekto-
ru olmuşdur. BDU-da Ş.Mehdiyevin adını 
daşıyan auditoriya yaradılmış  və barelyefi 
qoyulmuşdur. 
1955-ci ildə Azərbaycan SSR EA-nın 
müxbir üzvü, 1958-ci ildə həqiqi üzvü se-
çilmişdir.
Alim 1965-ci ildən ömrünün sonunadək 
AMEA-nın Geologiya İnstitutunda neftin 
və qazın geologiyası  şöbəsinin rəhbəri və 
Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasın-
da Neft və qaz yataqlarının geologiyası və 
kəşfiyyatı kafedrasının müdiri olmuşdur. 
Meksika (1956,1967), Hindistan (1964), 
Kanada (1972), Avstraliya (1976), AFR və 
İsveçrədə (1978) keçirilən Beynəlxalq ge-
oloji, Ümumdünya neft konqreslərində  və 
simpoziumlarında məruzələrlə çıxış etmiş-
dir.  
Ensiklopedik biliyə, qeyri-adi istedada 
malik Ş.Mehdiyevin müxtəlif illərdə yazdığı 
“Mirzə Fətəli”, “Ərk qalası”, “Müstəntiq”, 
“Səttar xan”, “Rüşvət ustası”, “Su pərisi”, 
“Çoxmərtəbəli Amerika” və digər  ədəbi 
əsərləri hər zaman  böyük maraqla oxunur.
 Akademik bir sıra mükafatlara və fəxri 
adlara layiq görülmüşdür. 1979-cu ildə 
“Qaz sənayesi fəxri işçisi” adına layiq gö-
rülmüşdür. “Qırmızı  Əmək Bayrağı” və 
“Şərəf nişanı” ordenləri və S.İ.Vavilov adı-
na qızıl medalla təltif edilmişdir. 
Şəfaət  Mehdiyev 1985-ci il dekabr ayı-
nın 15-də vəfat etmişdir. 
Ümummilli lider Heydər  Əliyevin      
fərmanı ilə Bakı küçələrindən birinə onun 
adı verilmiş, yaşadığı evin fasadına xatirə 
lövhəsi vurulmuşdur.

---

335
Akademik
Riyaziyyat.Fizika.Astronomiya
80
illiyi
Firudin Haşımzadə 
1935 
DEKABR
Firudin Məmməd  Əli oğlu 
Haşımzadə 1935-ci il dekabr ayı-
nın 7-də Bakı  şəhərində anadan 
olmuşdur. 
Azərbaycan Dövlət Universi-
tetinin fizika fakültəsini bitirmiş-
dir. 
1972-ci ildə  fizika-riyaziyyat 
elmləri doktoru elmi dərəcəsini, 
1974-cü ildə professor elmi 
rütbəsini almışdır. 1980-ci ildə 
Azərbaycan SSR Elmlər Akade-
miyasının müxbir üzvü, 2001-
ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər 
Akademiyasının həqiqi üzvü se-
çilmişdir. 
Azərbaycan Milli Elmlər Aka-
demiyasının Fizika İnstitutunda 
əvvəl yarımkeçiricilər labora-
toriyasının müdiri vəzifəsində 
işləmiş, sonra isə həmin institut-
da baş elmi işçi kimi fəaliyyət 
göstərmişdir. 
Bakı Dövlət Universiteti-
nin  Bərk cisim fizikası kafed-
rasında 35 il pedaqoji fəaliyyət 
göstərmişdir.  
Əsərləri bərk cisimlər 
nəzəriyyəsinə aiddir. H.Keyn 
tipli yarımkeçiriçilərin və ya-
rımmetalların kinetik, optik 
və maqnit xassələrinin ardıcıl 
nəzəriyyəsini yaratmış, onların 
volt-amper xarakteristikasının 
qeyri-xəttiliyinin yeni mexa-
nizmini aşkar etmiş, həmin tip 
yarımkeçiricilərin anomal maq-
nit xassələrinə malik olmasını 
göstərmişdir. 
Akademik Firudin Haşımzadə 
ilk dəfə mürəkkəb tərkibli kris-
tallarda elektron, maqnon və 
elektronların spektrinin analizinə 
qrup nəzəriyyəsi üsulunu tətbiq 
etmişdir. Professor psevdopo-
tensial metodu ilə yarımkeçi-
rici birləşmələrin zolaq quru-
luşunu hesablamışdır. Maqnit 
dielektriklərin qəfəs dinami-
kası  və optik spektrinin nəzəri 
məsələlərini də tədqiq etmişdir.  
Akademikin yüksəkixtisaslı  
elmi kadrların hazırlanmasında 
böyük xidmətləri vardır. Onun 
rəhbərliyi altında 22 elmlər 
namizədi, 7 elmlər doktoru yetiş-
mişdir. 
Firudin Haşımzadə 120 elmi 
əsərin müəllifidir. Bunlardan 70-i  
xarici ölkələrdə nəşr edilmişdir.
Akademik Firudin Haşım-
zadənin elmi fəaliyyəti 
dövlət tərəfindən yüksək 
qiymətləndirilmiş, o, Azərbaycan 
Dövlət mükafatı, “Əmək vetera-
nı” medalı ilə təltif edilmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Akademik Firudin Məmməd 
Əli oğlu Haşımzadə-75          
//Azərbaycan Milli Elmlər 
Akademiyasının Xəbərləri. 
Fizika-riyaziyyat və texnika 
elmləri seriyas, fizika və 
astronomiya.-2011.-№2.- 
S.179.
Firudin Məmməd Əli oğlu 
Haşımzadə //Azərbaycan 
Sovet Ensiklopediyası: on 
cilddə 1987.-C.X.-S.156 
Примесныесостояния 
узкощеедевых 
молумагнитных 
полупроводниках с 
короткодействующим 
потенциалом 
/Ф.Гашимзаде, 
X.Хатамов.- Баку, 1989.-
22 с.
Резонансное эксимонное 
комвинационное рассеяние 
света в ролимагнитном 
ролупроводнике 
/Ф.М.Гашимзаде, 
Р.С.Надирзаде, 
Т.Г.Исмаилов.- Баку, 1989.-
12 с.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.adam.az
7

---