Vaqif nəSİR
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏL-UED MİN GÜMBƏZLƏR ŞƏHƏRİDİR
245 Uled- Nail nəslindən olan rəqqasələrin xüsusi məhəlləsi olan BolluĢda az miqdarda da olsa, yəhudilər də məskunlaĢıblar. Turist marĢrutuna görə bizim
növbəti dayanacağımız Əl- Ued Ģəhərində olmalı idi. Tuqurtdan bu Ģəhərə kimi 95 km-lik yoldur. Bu yol özünün qeyri-adiliyi ilə fərqlənir. Avtobusumuz nəhəng “qum dənizində” üzürdü. Burada 400 min kvadrat km-lik sahə qumla örtülmüĢdür. Əl-Ued Ģəhərinə çatmamıĢ hündürlüyü yüz metr olan qum təpələri görünür. Adətən bu qum təpələrinin əsasını qayalıqlar təĢkil edir. Küləyin əsmə istiqamətindən və sürətindən asılı olaraq bu qayaların təpəsi də müxtəlif formalar alır. Böyük təpənin arxasındakı dərədə bir milyonçunun zəngin malikanəsi yerləĢir. Deyilənlərə görə həmin milyonçu öz qonaqlarını xüsusi traktorlarda qəbul edir və yola salır. Belə ki, küləkli havada burada asfalt yol tamamilə “yoxa” çıxır.
Əl-Ued Böyük Səhranın ən maraqlı, gəzməli və görməli Ģəhərlərindən biridir. ġəhər bütövlükdə qum dənizinin içərisində yerləĢmiĢdir və evlərin xüsusi arxitekturası vardır. GeniĢ yarğanlarda xurma ağacları əkilmiĢdir. Bu qumlar diyarının kifayət qədər əhalisi, Səhra Ģəraiti üçün zəngin flora və faunası vardır. Sonuncunu onunla izah edirlər ki, yer altından (təxminən 3 metrdən 20 metrə kimi dərinlikdə)
246 yarıĢor, yarıiçməli su sızır. Bu su Hoqqar dağından axan məĢhur Səhra çayının tör-töküntüsüdür. Burada qum içərisində çoxlu sayda zəhərli əqrəblər vardır. Yerli adamlar qum təpələri arasındakı çökəkliyi bir qədər qazır və böyük müstəvi səthli dərə yaradırlar. Sonra burada xurma ağacları əkirlər. Bu ağacların köklərini yerə elə batırırlar ki, onların kökləri irəlidə qeyd etdiyim yeraltı su axınına çata bilsinlər. Bu olduqca orijinal və səmərəli irriqasiya üsuludur. Səhranın digər rayonlarında suyu yerdən çıxarıb bitkiləri sulayırlar. Lakin burada isə bitkinin kökünü suya batırırlar. Xurma ağacı sevir ki, onun “ayaqları” suyun, “baĢı” isə odun içərisində olsun. Bu ərazinin təbii Ģəraiti irəlidə söylədiyimiz tələbata çox uyğun gəlir. Məhz ona görə də buradakı xurma plantasiyaları öz məhsuldarlığına görə Böyük Səhrada birinci yeri tutur.
Bu torpaqda yaĢayan hər bir Ģəxsin xurma plantasiyaları ola bilər. Bir Ģərtlə ki, həmin adam gərək özü bu ağacları əkmək üçün dərə qazsın. Irriqasiya üsulunun nöqsanları da vardır. Belə ki, küləyin doldurduğu dərəni həmiĢə təmizləmək lazımdır. Burada elə qum qasırğası qopur ki, xurma ağaclarının kökünü qumla örtür. Əlbəttə onları təmizləmək və əvvəlki vəziyyətinə gətirmək böyük zəhmət istəyir. Xurma ağacı çox zəhmət tələb edən, ona qayğı göstərəni incidən ağacdır. Onun tozlanma prosesi
247 həddən artıq mürəkkəbdir. Bunu yerli adamlar əl ilə icra edirlər. Əsli Yəməndən olan ərəblər bu qum dənizində dörd əsr bundan əvvəl yurd salmıĢlar. Xəstəlik və ehtiyac onları bu yerlərə gətirib çıxarmıĢdır. Onlar əvvəllər Ģimali-Ģərqdə, dəniz kənarında Liviyada və ya Tunisdə yaĢamıĢlar. Lakin böyük vergilər onları Səhraya qaçmağa məcbur etmiĢdir. Onlar əvvəlcə Riq çayı
vadisində yerləĢmiĢlər. Lakin burada
arasıkəsilməz xəstəliklər və epidemiya onları zara gətirdiyinə görə qərara gəlmiĢlər ki, geri qayıtsınlar. Geri qayıdarkən təpələr arasındakı çuxurlarda çoxlu xurma ağacları görmüĢlər. Yeri qazmıĢ və
çox kiçik dərinlikdən su çıxdığını müĢahidə etmiĢlər. Beləliklə Suf oazisi meydana gəlmiĢ və burada əhalinin sayı artmağa baĢlamıĢdır. Hazırda bu oazisdə 500 min ədəd xurma ağacı vardır. Bu ağacların əksəriyyəti dünyada ən yaxĢı xurma növü olan “iĢıq barmaqları”nı, yerdə qalanlar isə “Qars” növünü verir. Qeyd edək ki, bu növ xurma ağacı çox su tələb etmir və onu uzun müddət, məsələn 15 ilə kimi saxlamaq olur. Əl-Ued Ģəhərinin tamamilə qeyri-adi forması vardır. Səhranın digər Ģəhərlərində gördüyümüz müstəvi formalı damlardan fərqli olaraq burada damlar günbəz Ģəklindədir. Ona görə də bu Ģəhərə min günbəzli Ģəhər deyirlər. Suf özünün orijinal, müxtəlif formalı, həddindən artıq gözəl qum “gülləri” (“Səhra gülü” kimi) ilə
248 məĢhurdur. Bu “güllər”dən həm Əl-Ued bazarında almaq olar və həm də səyyah bu Ģəhərdən ayrılarkən qarĢısına çıxan ilk təpənin ətəyindən bu “güllər”dən tapıb istədiyini seçə bilər. Bu səyyahın Səhradan gətirə biləcəyi ən yaxĢı xatirə hədiyyəsidir. Belə ki, bu cür qips kristalları Böyük Səhradan baĢqa heç yerdə yaranmır. Buranın Ģəhər muzeyi də çox maraqlıdır. Muzeydə “Səhra gülləri” kolleksiyası toplanmıĢ, yerli fauna və flora, yerli sənaye məhsulları və arxeoloji tapıntılar nümayiĢ etdirilir. Suf oazisi Tunis sərhəddinə çox yaxın olduğundan Ģəhər bazarında xeyli kontrabanda malları satılır. Yeri gəlmiĢkən bir neçə kəlmə kontrabanda (qaçaq)
malları barədə.
Əlcəzairin müxtəlif Ģəhərlərinin bazarlarında qaçaq mallarına rast gəlmək olur. Bu mallar əsasən Tayvanın istehsal etdiyi müxtəlif cür elektron saatları, elektron alıĢqanları və s.-dir. Ölkənin bazarlarında yapon maqnitofonlarına demək olar ki, rast gəlmək olmur. Deyilənə görə qaçaq mallar müxtəlif yollarla Əlcəzairə ötürülür. “Əl-Mücahid” qəzetində bir dəfə böyük məbləğli qaçaq malının tutulduğu barədə yazmıĢdılar. Bu malı necə keçirirlərmiĢ? MərakeĢdə malı eĢĢəyə yükləyib sərhəd yaxınlığında buraxıblar. EĢĢək özü sərhəddi keçmiĢ (əlbəttə buradakı sərhəddə tikanlı məftillər yoxdur və sərhədçilər də səhrada bir yerdə durmurlar) və Əlcəzairdəki sahibigilə istiqamət almıĢdır. Bu zaman sərhədçilər eĢĢəyi yaxalamıĢ və onun qaçaq Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|