Vaqif nəSİR
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TLEMSENƏ VƏ ORANA SƏYAHƏTLƏR
257 bir-biri ilə görüĢürdü. GörüĢən zaman cavan adamlar ağsaqqalların baĢından, ağsaqqallar isə onların əllərindən öpürdü. DüĢünürəm ki, bu nə sirdir, bu nə hikmətdir. Birdən ağlıma gəlir ki:
Cavan baĢdan öpür, qoca əllərdən Görən bu nə sirdir, bu nə hikmətdir? Bir öpüĢ ağıla böyük ehtiram, O biri öpüĢsə gücə qiymətdir. Bəli, Böyük Səhrada güc ilə ağılın vəhdətinə böyük ehtiyac vardır. Əks halda burada həyat olmazdı. Xəyalların qoynunda ikən gözlərimə lap uzaqdan iĢıqlar dəyir. Bu iĢıqlar Bumerdesin iĢıqları idi...
Əlcəzairdə iĢlədiyim müddətdə, Tlemsenə və Orana səyahət etmək mənim ən böyük arzularımdan biri olmuĢdur. Belə ki, bu Ģəhərlərdə olan həmyerlilərimiz onların
orijinallığından və
gözəlliyindən o qədər danıĢmıĢdılar ki, ürəyimdə dərhal bu Ģəhərləri görmək arzusu baĢ qaldırmıĢdı. Onu da qeyd edim ki, Əlcəzair üzrə bizim instituta qəbul imtahanları keçirilən zona mərkəzlərindən ikisi də, bu Ģəhərlərdə idi. Bumerdesdən çıxan avtobus birinci on kilometrləri yenicə tikilmiĢ Beynəlxalq səviyyəli Ģose yolu ilə
258 gedir. Elə Bumerdesdən aralanandan 30 km sonra sol tərəfdə bizə tanıĢ olan paytaxt aeroportu görünür. Bu Huari Bumediyən adına aeroportdur ki, Əlcəzairlə ilk tanıĢlıq məhz bu aeroportdan baĢlanır. Aeroport 1924- cü ildə tikilib; sahəsi 1200 hektardır. 3500 və 2350 metrlik iki uçuĢ yoluna malik olan bu meydan ildə 3 milyon sərniĢin qəbul edir. Bumerdesdən 65 km aralıda Mitidcə düzənliyinin mərkəzində cavan Bufariq Ģəhəri yerləĢir. Burada qəĢəng bağlar, üzümlüklər vardır. Buranın üzümü xurma kimi Ģirindir. Mitidcə əvvəlcə dəniz körfəzi olub. Onunla Əl-HəraĢ da birləĢmiĢdi. Milyon illər ərzində bu körfəz Tel dağının məhsulları ilə dolmuĢ və 5000 kv.m ölçülü məhsuldar düzənliyə çevrilmiĢdir. Fransa istilası zamanı burada həmiĢə üzümçülük də inkiĢaf etdirilmiĢdir. Əlcəzair azadlığa çıxdıqdan sonra fransızlar onların yetiĢdirdikləri məhsulları almadıqlarına görə fəllahlar bütün üzümlükləri məhv etmiĢlər. Hazırda əksər fəllahlar birləĢib kooperativlər yaratmıĢlar. Qəribə də olsa burada yolüstü “sosialist kəndləri”nə də rast gəlirdik. Bumerdesin 98-ci km-liyində Əl-Əfruq Ģəhəri yerləĢir. Bu Ģəhər dağ silsiləsinin ətəyindədir. Avtobusumuz demək olar ki, bütün Mitidcə düzənliyini keçmiĢdir. Arxada 6 km-lik məsafədə Muzaya Ģəhəri qalmıĢdır. Bu Ģəhər Əlcəzairdə özünün məĢhur “Muzaya” mineral suyu ilə tanınır. 4 nömrəli Əlcəzair – Oran Ģosesi Cer çayı vadisi boyu dağlara qalxır. Bu yol mənə ViləĢ çayının kənarı
259 ilə Masallıdan Yardımlıya gedən yolu xatırlatdı. Təkcə fərq ondadır ki, Əlcəzair-Oran Ģose yolunun kənarı ilə dəmir yolu da keçir. Bumerdesin 148 km- liyində 310 m hündürlükdə Hemis-Miliana Ģəhərciyi yerləĢir. Ġrəlidə isə ƏXDR-in böyük çayı olan ġelif çayının vadisi görünür. Bu balaca Ģəhərdə Ģəkər zavodu, Kənd Təsərrüfatı Məhsulları Texnologiyası Ġnstitutu vardır. Əvvəllər burada romalılar – mallianlar yaĢamıĢlar. ġimal tərəfdə dağ ətəyində daha böyük və gözəl Ģəhər olan Miliana görünür. Sonra yol 100 km uzunluğunda ġelif çayının vadisi boyunca davam edir. Bu zona 10.10.1980-ci il zəlzələsinin ən çox ziyan vurduğu yerdir. Cənubda Uarsenis dağ massivinin 2 km-lik hündürlüyü, Ģimalda isə Dəzrə dağları (1-1,5 km hündürlükdə) görünür. 217 km-likdə Ued Fodda Ģəhərciyi yerləĢir. ġelifdən Ģimalda nəhəng bir su anbarı tikilmiĢdir. Cənubda isə 1954 və 1980-ci illərin zəlzələlərinə dözən, hündürlüyü 90 m-ə, uzunluğu isə 68 m-ə çatan bənd vardır. 235 km-də Əl-Əsnam Ģəhəri yerləĢir. Bu Ģəhərə fransızlar Orleanvil adını qoymuĢdular (Orleanvil fransızca Orlean Ģəhəri deməkdir). Zəlzələyə kimi bu böyük Ģəhərin əhalisi 255000 nəfərmiĢ. Əl-Əsnam Əlcəzair – Oran yolunun demək olar ki, tən ortasında yerləĢir. Əl-Əsnam ərəbcə “büt”, “səcdəgah” deməkdir. ġəhərin əsası 1843-cü ildə marĢal Buja tərəfindən qoyulmuĢdur.
260 Həmin Ģəhər 150000 kv.m sahəni əhatə edən Roma xarabalıqları üzərində qurulmuĢ və fransızlar bu yerdə axtarıĢlar nəticəsində mozaikalarla bəzədilmiĢ xristian bazilikləri (içərisi sütunlarla iki hissəyə bölünən böyük bina) tapmıĢlar. Bu mozaikaların tarixi imperator Konstantinin dövrünə aparır (Afrikada bu ən qədim xristian məbədidir). Yeni Ģəhər yavaĢ-yavaĢ böyüməyə baĢlayır. Yayda ġelif vadisi çox isti olur. (Temperatur orta hesabla +52 0 C-dir). Orana Ģose və dəmir yollarının çəkilməsi, vadinin su və yerüstü sərvətlərindən istifadə, Ģəhərin inkiĢafına təkan verib. 1954-cü ildə Rixter Ģkalası üzrə 6,7 ballıq zəlzələ zamanı artıq bu Ģəhərin əhalisi 100000 nəfərdən çox idi. Fəlakət nəticəsində evlər dağılmıĢ, minlərlə adam məhv olmuĢdur. Əl-Əsnam təzədən tikilməyə baĢlanmıĢ, sənayesi inkiĢaf etdirilmiĢdir. 1980-ci il zəlzələsi (Rixter Ģkalasında 7,2 bal) nəticəsində Ģəhər demək olar ki, məhv olmuĢdur. Tikililərin 85%-i dağılmıĢ və ya bərpası mümkün olmayan zədə almıĢdır. Rəsmi məlumata görə bu zəlzələ nəticəsində 25000 adam ölmüĢdür. Təkrar titrəmələr yeni qurbanlar aparmıĢ və nəticədə ziyan çəkənlərin sayı 300000-ni aĢmıĢdır. Alimlər bu zəlzələni ġimali Afrikada baĢ verən ən dəhĢətli zəlzələ sayırlar. Beynəlxalq aləmin köməyi və Əlcəzair xalqının igidliyi sayəsində zəlzələdən bir həftə sonra yaponların köməyilə tikilmiĢ sement zavodu öz iĢinə baĢlamıĢ, yığılma evlər göbələk kimi Ģəhərdə çoxalmağa baĢlamıĢ və Ģəhər öz köhnə yerində Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|