Vaqif nəSİR
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MZABADA GƏZİNTİ
229 uzaqda bazar yerləĢir ki, bura “natəmiz”lərin daxil olması qadağandır. Burada zənginlik, israfçılıq əsla hiss olunmur. Hətta məscid belə bər-bəzəksizdir. Diqqəti cəlb edən məqsədyönlülük və bütün ansamblın harmoniyasıdır. Məhz bu keyfiyyətlər dünyanın müxtəlif ölkələrindən buraya –müasir kubizmin beĢiyinə gələn müxtəlif mütəxəssisləri mat- məəttəl qoymuĢdur. Qardaya əsil sənət əsəridir.
Oymaq evlər, dar küçələr ĠĢığa həsrət gecələr... Tarix qoynunda gecələr Gecələri möhtac Aya, Səhra gözəli Qardaya!
Dam görmədim olsun uca, Sapsarı qum həyət-baca. MıĢıl-mıĢıl yatır qoca; Bənzərin var tamaĢaya, Səhra gözəli, Qardaya!
Tərəqqidən qaçan insan Nə sadəlövh, nə mehriban. Dincin alır burda zaman. Hər tərəfin qumdan taya, Səhra gözəli, Qardaya!
230 Su inĢaatçıları Mzabın “su sistemi” ilə tanıĢ olduqdan sonra istər-istəməz onun “dahiliyini” etiraf etməli olurlar. Mzab Səhrada yeganə “süni” oazisdir. Yerdə qalanlarda su səthə ya çıxmıĢ və yaxud da çıxmaqdadır. Burda “su sistemi” üç “yarımsistemdən” təĢkil olunmuĢdur: Dərinliyi 60 m-ə qədər olan 30000 quyular sistemi (suyu dəri vedrələrdə eĢĢəklər qoĢulan dolamaçarxla çıxarırlar), sisternlər sistemi, su axıdıcıları və ya kanallar sistemi (bu nadir hallarda yağan yağıĢların suyunu yığmaqdan ötrüdür), ildə iki dəfə axan çay suyunu toplamaq üçün mürəkkəb bəndlər sistemi və s. Göründüyü kimi burada “su qanunçuluğu” olduqca ciddi və mürəkkəbdir. Lakin burada öz təcrübələrinə əsaslanıb artıq min illərdir ki, yerli əhali suya olan ehtiyaclarını ödəyir. Sözün qısası, Mzaba elə böyük, xüsusi və sonsuz dünyadır ki, onun haqqında nə qədər desən danıĢmaq olar. Bu barədə söhbətimizin sonunda onu da qeyd edək ki, ibadilərin çox ciddi qanunları (onlar buna “kanun” deyirlər) vardır. Əslində bu qanunlar müxtəlif qadağalardır. Məsələn, oyunlar oynamaq, musiqi dinləmək, siqaret çəkmək,
Ģəkil çəkdirmək, ətriyyatdan istifadə etmək və s.qəti qadağandır. QonĢunun bəd əməlləri barədə qəbilə baĢçısına məlumat verməmək həmin bəd əməlləri törətməkdən də artıq cəzalandırılır. YaxĢı yadımdadır ki, biz turistlər Qardaya bazarına daxil olmamıĢdan əvvəl bələdçi bizi baĢa saldı ki,
231 burada yerli adamın fotoĢəklini çəkmək olmaz. Əgər özünüzlə xatirə kimi buradan foto aparmaq istəyirsinizsə, onda öz yoldaĢlarınızın fonunda çəkin. Yoxsa, fotoaparatlarınızı alıb qırarlar. Mən deyilənlərin nə dərəcədə həqiqət olduğunu özüm yoxlamağı qərara aldım. Bir dükançı ilə Ģirin söhbətdən sonra ona birlikdə Ģəkil çəkdirməyi təklif etdim. O, qorxa-qorxa ətrafına baxdı və dedi:
Bilirsinizmi, əgər mən sizinlə Ģəkil çəkdirsəm, onda gərək evimdən didərgin olam. Ailəm baĢsız qalar. Əgər siz məni öz xatirinizdə saxlamaq istəyirsinizsə, mənə diqqətlə baxın və gözlərinizdə mənim Ģəklimi aparın. Bazarda siqaret satıldığını da gördüm. Lakin, deyəsən bu yalnız gəlmə adamlar üçün nəzərdə tutulmuĢdur. Burada ən ağır cəza qəbilədən qovulmaqdır. Buna yerli adamlar “terbiya” deyirlər (yəni tərbiyə). Fransız səyyahlarının yazdığı kimi yaĢlı mzabit Fransada bir neçə univermağın, ondan bir qədər cavanı isə Avropanın ən yaxĢı ali məktəblərinin hətta bir yox, iki diplomuna sahib ola bilər.
Bazar meydanını (75x44m) gəzməyən turist heç vaxt Qardayanı tərk etmir. Bu meydan çoxsaylı alaqapılarla əhatə olunmuĢdur və bu tağların içərisində də çoxlu sayda dükanlar vardır. Məscid
232 Ģəhərin mərkəzində yerləĢir. Ora birbaĢa Ed-Dəllam küçə-bazarından çıxmaq olur. Əyri-üyrü yollarla düz təpənin baĢına çıxmaq olur ki, burada da hündürlüyü 22 metr olan konik minarəli məscid ucaldılmıĢdır. Qardayadan bir qədər Ģərqə Malikə Ģəhəri yerləĢir. Onun evlərinin divarları təpədə bir qala yaradır. Bələdçi ilə vadi Ģəhərlərindən biri – Beni-Ġzgenə səyahət etmək olar. Beni-Ġzgen barədə oxuculara bir qədər ətraflı məlumat vermək istəyirəm. Belə ki, bu Ģəhərə düĢən kimi adam özünü tamamilə ayrı aləmdə hiss edir. Bu Ģəhər qala divarları və qüllələrlə əhatə olunmuĢdur. Bələdçimiz 90 yaĢlı bir qoca idi. ġəhərin girəcəyində divara fransız dilində böyük bir elan vurulmuĢdu. Orada qeyd edilirdi ki, bu Ģəhərdə nə siqaret çəkmək, nə Ģəkil çəkmək, nə də ki, tək gəzmək olar (əlbəttə tək gəzmək turistlərə aiddir). Bələdçimiz deyəsən tərifi çox sevirdi (kim tərifi sevmir ki?). ġəhər haqqında ilk məlumatı verən kimi biz onu xeyli təriflədik. O isə dedi:
günlər ölkənin prezidenti ġadli Bencədid bura gəlmiĢdi. Mən ona da bələdçilik etmiĢəm. Qoca sözünü qurtarmamıĢ əlini cibinə saldı və bir fotoĢəkil çıxardı. Həmin fotoda qoca ilə prezidentin Ģəkli əks olunmuĢdu. Qoca bələdçi məlumat verərək bizi düz təpənin yuxarısına kimi müĢayiət etdi. Məqsəd təpənin baĢındakı qüllədən bütöv Mzaba vadisini seyr etmək idi.
Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|