Yer tuzishning ilmiy asoslari

Quvurli o'tkazgichga ajratilgun polosa
I 
A lm a sh la b ek ish d a la la r i va u larn in g ayrim
112.1 
qism lari tartib raqam lari va maydonlari
Aholi yashash jo ylari
Avtotrassani joylashtirishning birinchi yechim i
Avtotrassani joylashtirishning qabul qilingan yechimi
4-rasm.
N o q is h lo q x o 'ja lik y er tu z ilis h i
( a v to tr a s s a n i jo y la s h tir is h y e c h im in i ta n la s h )
imkonini beradi. Bu tizimga mos ravishda xo‘jalikda ichki yer tuzish 
loyihasi m azm uni quyidagi tarkibiy qismlardan tashkil topadi.
I .X o ‘jalik markazlarini va ishlab chiqarish bo‘limlari yer mas-
sivlarini joylashtirish.
Xo'jalik markazlariga
aholi yashash joylari yonida joylashgan 
chorvachilik fermalari va m a’lum ishlab chiqarish ahamiyatiga ega 
xo'jaliklar hovlilari bilan birga kiradi. Xo'jalik markazi fermer xo'jaligi 
qishlog'i, jam oa xo'jaligining markaziy q o'rg'oni yoki uning ishlab 
chiqarish bo'lim i markazi bo'lishi mumkin. 
Ishlab chiqarish bo Timlari
bu b rig a d a la r, ish la b c h iq a r is h u c h a s tk a la r i, b o 'lim la r , 
pudratchilar va ijarachilar uchastkalari; ularning yer massivlari

---

m a’lum maydonlarga va chcgaralarga ega. Chorvachilik fermalari joy­
lashgan uchastkalar, xo'jalik hovlilari, qayta ishlovchi va boshqa 
seksiyalar xo'jalikning 
ishlab chiqarish markazlari
deb ataladi.
Xo'jalikdagi asosiy (magistral) ichki yo'llarni va boshqa um um - 
xo'jalik injenerlik inshootlarini joylashtirish.
2. Xojalikdagi asosiy ichki y o ‘llarga
markaziy qishloqni ishlab 
chiqarish bo'lim lari va boshqa qishloqlar, um um iy foydalanishdagi 
avtom obil y o ila ri, tem ir yo'li bekatlari bilan bog'lovchi ham da 
b o 'lim la rn i bir-b irlari bilan bog'lovchi y o 'llar kiradi. 
Injenerlik
inshootlari
- bu h u d u d n i injenerlik jihozlashning um um xo'jalik 
obyektlari: melioratsiya, agro o 'rm o n melioratsiyasi, suv xo'jaligi, 
eroziyaga qarshi obyektlar, avtomobillarga xizmat ko'rsatish uchun 
m aydonchalar.
3. Yer turlarini va almashlab ekishni tashkil etish
quyidagi masa- 
lalarni yechadi: loyihalanayotgan yerlar turlari va m aydonlari; joriy 
etilayotgan alm ashlab ekishlar soni, turlari va m aydonlari; yerlarni 
transform atsiyalash (bir tu rd an ikkinchi turga o'tkazish) va ularni 
yaxshilash; yer turlarini va almashlab ekish massivlarini joylashtirish.
4. Almashlab ekish hududini tashkil etish
quyidagi elem entlarni 
loyihalashni o 'z ichiga oladi: sug'orish yoki ishchi uchastkalarini 
loyihalash; almashlab ekish dalalarini joylashtirish; ihota daraxtlari 
polosalarini joylashtirish; dala yo' 11 arini joylashtirish; dala shiyponlarini 
jo y lash tirish ; dala eroziyaga qarshi obyektlarini, suv ta ’m inoti 
m anbalarini joylashtirish.
5. Bog‘lar, uzumzorlar, rezavorzorlar hududini tashkil etish
o'z 
ichiga quyidagilarni oladi: mevali daraxtlar navlari va turlarini 
joylashtirish; kvartallar, brigada uchastkalari, katakchalarni joylash­
tirish; yo'llam i, himoya o 'rm o n daraxtlarini, yordam chi xo'jalik m ar­
kazlarini, suv m anbalarini joylashtirish
6. Ozuqa olinadigan yer turlari hududini tuzish
o'z ichiga quyida­
gilarni oladi: yayloV alm ashish ishlarini tashkil etish; poda va otarlar 
uchastkalaritii joylashtirish; navbat bilan o'tlatiladigan uchastkalarni 
joylashtirish; yozgi lagerlar va m ol haydaladigan y o 'llarn i, suv 
m anbalarini joylashtirish; pichanzor almashishni joylashtirish.
Yuqorida keltirilganlarning loyiha qismlarining birinchi uchtasida 
hududni tashkil etishning boshqa ishlab chiqarish vositalarini joy­
lashtirish bilan birgalikda um um xo'jalik masalalari ishlanadi, qolgan
120

---