Ko’cha va yo’llar yomg’ir va qor suvlarini shahar tashqarisiga olib chiqish
uchun ham xizmat qiladi.
Bu narsa ochiq ariqlar, yer osti suv tarmoqlari orqali
amalga oshiriladi.
Ko’chaning ostidan shaharni ta’minlovchi barcha turdagi muxandislik
qurimalari o’tkaziladi.
Umuman shaharsozlikda ko’chalarning yo’nalishi turarjoylar bilan bog’liq
ravishda rivojlanib, asrlar davomida saqlanadi.
Shuning uchun ko’cha va yo’l tarmog’i shaharning asosiy turarjoy
tumanlarini sanoat zonalari, shahar markazi,
tashqi transport, dam olish
maskanlari va h. k. joylar bilan eng qisqa masofalarda hamda eng kam vaqt
sarflanadigan holda bog’lashi lozim.
Ko’cha-yo’l tarmog’i nafaqat amaldagi transport oqimini, balki yaqin
istiqbolga mos ravishda bo’lishi lozim.
Bunga misol, bugungi kunda ko’pgina eski shaharlarimizdagi dolzarb
mavzuga aylanib ulgurgan transport harakatini tashkil qilish masalasidir. Bugungi
kunda shaharlarimiz katta oqimga va yuqori tezlikka mo’ljallangan, boshqa
ko’cha va yo’llar bilan turli sathlarda
kesishadigan zamonaviy, tezkor yo’llarni
talab etadi. Bu narsa esa o’z navbatida shahar ko’cha-yo’l tarmog’i sxemasida
katta kapital mablag’ni talab etuvchi o’zgarishlar evaziga amalga oshiriladi.
Qatnov qismida xaydovchining
ko’rish zonasi
tushunchasi binolardan,
kiosklar, plakatlar, daraxtlar, va boshqa xildagi halaqit beruvchi narsalarga,
qatnov qismining sirtiga nisbatan eng kam masofa: 60-120km/s
tezlikka mos
ravishda 75-175m gacha qabul qilinadi. Qarama-qarshi yo’nalishdagi
avtomobillar uchun bu ko’rsatkich ikki marta katta bo’ladi.
Ko’cha yoki yo’lning markazidan o’tuvchi chiziq ko’cha yoki yo’lning
trassasi
deb ataladi. Trassa fazoda chiziqni ifodalab, u nafaqat gorizontal, balki
vertikal holatini ham o’zgartiradi. Ko’cha trassasining vertikal proyeksiyasining
ma’lum bir miqyosda bajarilgan grafik tasviri-ko’chaning bo’ylama profili
deyiladi.
Ko’cha yoki yo’lning bo’ylama profili
ko’cha trassasining o’qidan
o’tgan vertikal tekislikda kesilgan tasviridir. Bo’ylama profil ko’chani alohidagi
oraliqlarini loyihaviy qiyaliklarini yerning xaqiqiy sirtiga nisbatan holatini
ko’rsatadi. Ko’chaning alohidagi qismlarini loyihaviy chizig’i
ikkita nuqta
orasidagi bo’ylama qiyalik
i
ni ifodalaydi. Ko’chaning bo’ylama qiyaligi
quyidagicha aniqlanadi.
Tadqiqot oldida turgan navbatdagi yana bir muammo, bu-shahar hududida
avtotransport vositalari ta’sirini kamaytiruvchi chora-tadbirlarga ketadigan
mablag’ sarfini optimallashtirishdan iborat.
Bunday muammolarni ijobiy hal etishda:
Shahar ko`cha yo`llarida transport harakatini boshqarish to`g`ri yo`lga
qo`yilganmi?
Magistral yo’l transport tizimini mukammallashtirish, yo’l sharoitlarini
yaxshilash, tadqiqot jarayonida ko’zda tutilganmi?
Aholi turar-joylaridan o’tgan magistral yo’l qismida piyodalar o’tish
yo’lagi to’g’ri rejalashtirilganmi?
Olib borilgan tadqiqotning bajarish tavsifi va tadqiqot usuli ishlab
chiqiladi.
Tadqiqot ob’ektining farqlovchi xususiyatlari shundaki sfetofor bilan
boshqaruvchi harakat yo’lining avtotransportlar o’tishiga ijobiy ta’sirini
oshirish chora-tadbirlar turkumi keng qamrovli ilmiy asoslangan tadqiqot
natijalari asosida taqqoslash, matematik statistika usullarida taqqoslanadi va
ular, o’z
ahamiyatiga qarab, koeffitsientlar bir necha toifaga ajratish, chora-
tadbirlar o’zini oqlash muddatlari bashorat qilinadi. Bu hal etishga qaratiladi
va u kerakli ma’lumotlar bilan shakllantiriladi.
Tadqiqotda bajarilishi kerak bo’lgan masalalar va hal etish uchun
topshiriqlar shakllantiriladi va bo’lishi mumkin bo’lgan savollarga javob
olinadi.
Dostları ilə paylaş: