Z. E. Azimova adu, Maktabgacha ta’lim fakulteti dekani, P. f d., dotsent

Reabilitatsiya — bu bola shaxsining huquqi, huquqiy statuey, sog’ligi, ishga layoqatsizligini tiklashga haratilgan kompleks, ko’p darajali, bosqichli va dinamik tizimdir. U profilaktika va korrektsiya singari aspektlarni o’z ichiga oladi. Profilaktika — bu reabilitatsiya tizimidagi shaxsning rivojlanishidagi u yoki bu chekinishlarni yuqotishga hart- haroitlar yaratishga haratilgan tadbirlardir. U ko’proq ijtimoiy muhit bilan bog’liqdir. Korrektsiya — bu hayotiy chekinishlarga uchragan bolalar va o’smirlar bilan olib boriladigan aniq faoliyat hisoblanadi
Mustahkamlash uchun savollar:
1 .Ijtiomiy pedagogikaning maqsad va vazifalari nimadan iborat?
2. Deviant xarakterlarning asosiy sabablari
3. Ijtimoiy pedagogikaning obekti nimadan iborat?
4.Ijtimoiy pedagogika va ijtimoiy ish mano’si nima?
5.Ijtimoiylashuv - ijtimoiy-pedagogik jarayon deganda nimani tushunasiz?
Ijtimoiy-pedagogik faoliyat metodikasi va texnologiyasi


Ijtimoiy pedagog avvalambor quyidagilarni bilishi lozim:
Ijtimoiy tarbiya, oila pedagogikasi, o'quvchi shaxsi deganda nimani tushinish kerak, bolaga ta’sir ko'rsatishning (o'tkazishning) va muomala metodlarining qanday tu'rlari bor, tarbiyasi og'ir bolalar bilan ish olib borishning o’ziga xos xususiyatlari va hokazo.
Ijtimoiy pedagog faqatgina alohida shaxs bilan bolalar bilan, o'smirlar bilan, agarda guruh bo'lib ishlashi kerak bo'lsa faqatgina kichkina guruh bilan, agar oila bilan esa faqat kichik oilalar bilan, lekin har biri bilan alohida ish olib boradi.
Ijtimoiy pedagogning vazifasi bu bolalarni, o'smirlarni ijtimoiy muhofaza qilish, ularga ijtimoiy yoki tibbiy yordam ko'rsatish, uning o'qishini tashkillashtira olish, shuningdek, ularning obro' e’tiborini tiklash va jamiyatga moslashtira olish o'quviga ega bo'lishi lozim.
Bu vazifalarni amalga oshirish uchun bolani har tomonlama o'rganish, inqiroz darajasini va uni bartaraf etish yo’llarini rejalashtira olishi kerak.
Buning uchun esa pedagog ijtimoiy xizmat faoliyati bilan shunigdek, ijtimoiy, muxofaza qilish ishlari bilan yaqindan tanish bo'lishi kerak. Bu esa ijtimoiy pedagogning kasbiy tayyor-bo’lishni va yuqori darajadagi pedagogik mahoratga ega bo'lishini talab qiladi.
Ijtimoiy pedagog quyidagi fanlar bo'yicha kasbiy bilimlarga ega bo'lishlari lozim: Pedagogika va psixologiya, bolaning rivojlanish, fiziologiyasini, tarbiya ishlari metodikasini va hako’zo va bolalar bilan hamkorlik o'rnata olish va tashkillashtira olishi lozim.
Shuningdek ijtimoiy pedagog pedagogik texnologiyani ham bilishi kerak bo'ladi. Demak, tarbiyalanuvchilarga ta’sir o'tkazish yo'llari, malaka va mahoratga ega bo'lishi kerak. Nafaqat gaplashish hattoki ularga ta’sir o’tkazish va ishontira olishlari kerak bo'ladi.
Ijtimoiy pedagog muomala madaniyati va gaplashish texnikasiga e’tibor qaratishi lozim bo'ladi.
Ho’zirgi kunda ijtimoiy pedagog:
-maktabda, sinfda nosog'lom oilalar bolalari bilan ishlashida: -maktab-internatlarda, mehribonlik uylarda, bolalar uylarida: -ijtimoiy-ta’limiy markazlarda, ijtimoiy-psixologik xizmat markazlarida: -reabilitatsion-korrektsion markazlarda: -madaniyat markazlari, yoshlar klublari: -yo’zgi dam olish va mehnat lagerlarida ish olib boradilar. Asosan bu maxkamalarda ijtimoiy pedagoglar bolalar va oilalar bilan ish olib boradi va ular quyidagilardan iborat:
Faqatgina bolalarning (o'smirlarning) bilimlarigina ijtimoiy pedagogning ularga yordam berishi yoki qayta tarbiyalashda to’g’ri yo'l tanlashida yordam bera oladi.
Ularning sog’ligini, oilasidagi o’zaro munosabatlarni, maktabga o’z tengqurlari bilan munosabatlarini, munosabatlari qanday ekanligini bilishi zarur.
Pedagog suhbat, anketa javoblari, tengdoshlari bilan bo'lgan munosobatlaridagi xulq-atvoridan, bolalar bilim saviyasidan bilib oladi.
Ijtimoiy pedagogning olib boradigan ishining keyingi bosqichi bu bola (o'smir) bilan birgalikda uning holatini, u tushib qolgan vaziyatni, «atrofdagilarning hammasi ayibdor» deb qaramasidan bolaning o’zining xatti- harakatiga e’tibor qaratishi orqali tushinib olish. Vaziyatni aniqlashtirib va unda ishtirok etish bilan inqirozdan chiqib ketish yo'lini topishi mumkin.
Bolalar bilan munosabatda bo'lishi uchun ijtimoiy pedagogika pedagogik nazorat va mahorat kerak bo'ladi. Bu esa ularga bolalar bilan tarbiyaviy ish olib borish me’yorini belgilab beradi: agar me’yoridan oshib ketsa yomon ta’sir ko’rsatishi mumkin.
Ijtimoiy pedagogning tashkilotchilik qobiliyati bolalarni (o'smirlarni) faqat o’zigina o’z hayotini o’zgartira olishi va qiyin vaziyatdan chiqib keta olishini ishontirishda ko'rinadi.
Ijtimoiy pedagogning tashkilotchilk faoliyati bolalar bilan jamiyat o'rtasidagi davlatchilik mahkamalari o'rtasidagi aloqasi, eng asosiysi esa bolaga yangi hayot talablariga moslashishiga yordam beradi. Ijtimoiy pedagogning ishlash metodlari.
Eng keng tarqalgan va tabiiy metodlaridan biri bu kuzatish metodi. Pedagog bolaning muomalasini uning oiladagi, maktabdagi, dars jarayonidagi tengdoshlari bilan uning mehnat faoliyatini, xulq-atvorini ko’zatadi. Suhbat metodi - suhbat o'tkazishga tayorlanish uchun oldin anketa olinadi, oldindan savollar tuziladi komissiya natijalari bilan tanishadi.