Geologiya va informatsion tizimlar

Sho'rlanayotgan ko′larning dastlabki bosqichida karbonatlar – oldin kalsit, keyinchalik dolomit cho'kmaga o'tadi. Xloridli ko‘llarda kalsitning cho'kmaga o'tishi sho`rlik 18% ga yetguncha davom etadi.

Sho'rlanayotgan ko′larning dastlabki bosqichida karbonatlar – oldin kalsit, keyinchalik dolomit cho'kmaga o'tadi. Xloridli ko‘llarda kalsitning cho'kmaga o'tishi sho`rlik 18% ga yetguncha davom etadi.

Bunda dolomit hosil bo'lmaydi. Sodali ko'llarda shu sho'rlik darajasida (18-20%) soda cho'kmaga o'taboshlaydi. Sulfatli ko'llarda sho'rlik darajasi 4-6% dan boshlab sulfatlar - gips, glauberit, mirabilit, tenardit cho'kmaga o'tadi va kimyoviy cho'kish galit bilan (xloridli ko'llarda sho'rlik darajasi 24% va sulfatli ko'llarda 30% dan oshganda) yakunlanadi.

Ko'llarga kaliy tuzlari xos bo'lmaydi.

Dengiz bilan tutashgan lagunalarda sho'rlanishning boshlang'ich bosqichlarida oldin kalsit, keyinchalik dolomit (sho'rlik darajasi 15% gacha) cho'kmaga o'tadi. Yuqoriroq sho'rlikda (15-27%) karbonatli qo'shimchalar bilan gips cho'kmaga o'tadi. Sho'rlik darajasi 27% dan oshganda xloridlar, sulfatlar va kompleks tuzlar quyidagi ketma-ketlikda cho'kadi: angidrit bilan galit; galit, poligalit, astraxanit; galit, silvin, kainit, mirabilit; galit, karnallit, poligalit, kainit; galit, bishofit, kainit, kizerit.

Dengiz bilan tutashgan lagunalarda sho'rlanishning boshlang'ich bosqichlarida oldin kalsit, keyinchalik dolomit (sho'rlik darajasi 15% gacha) cho'kmaga o'tadi. Yuqoriroq sho'rlikda (15-27%) karbonatli qo'shimchalar bilan gips cho'kmaga o'tadi. Sho'rlik darajasi 27% dan oshganda xloridlar, sulfatlar va kompleks tuzlar quyidagi ketma-ketlikda cho'kadi: angidrit bilan galit; galit, poligalit, astraxanit; galit, silvin, kainit, mirabilit; galit, karnallit, poligalit, kainit; galit, bishofit, kainit, kizerit.

Kainit (yun. kainos — yangi) — sulfatlar sinfiga mansub mineral, kimyoviy formulasi KMg(SO4)Cl-3H2O. Mineral oʻta gigroskopik, havoda toʻzuvchi donador va poʻstloqsimon oqish massalardan iborat. Monoklin singoniyali; rangi tarkibidagi qorishmalarga bogʻliq holda turlicha boʻladi — sargʻish, kulrang baʼzan qizil; shishasimon yaltiroq; suvda oson eriydi. Qattiqligi 2,5—3; zichligi 2—2,2 g/sm3. Sulfatli tuz konlarida vujudga keladi, kizeritli, karnallitli, galitli va b. aralashmalarda koʻp uchraydi. Oʻzbekistonda keng tarqalgan. Q.x. oʻgʻitlari uchun, kaliy va magniy tuzlarini olishda xom ashyo sifatida foydalaniladi.