Riyaziyyat
2009
İlin sonunda əldə edilən nəticələr və onların indikatorları
İstiqamət: Ədədlər və əməllər
Riy. II.1. Ədədləri, ədədi ifadələri, say və sıranı bir-birinə uyğunlaşdırır.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
“birmənalı” və “ikimənalı” ədədləri oxuyur, onlardan əvvəl və sonra gələn ədədləri sadalayır;
•
istənilən ədəddən irəli/geri sayır və müxtəlif modellərdən istifadə edərək təsvir edir (məs.,
müsbət sistemdən istifadə edərək əşyaların say toplumunu qeyd edir və ya təsvir edir)
müxtəlif üsullarla əşyaların sayını heablayır və əldə etdiyi nəticələri bir-biri ilə müqayisə
•
edir; əşyaların toplumunu onluq qruplardan ayırmaqla onluq müsbət sistemində ədədin
yazılmasını nümayiş etdirir
ikimənalı ədədin yazılışında onluq və vahidlər sırasını göstərir, bu sırada olan rəqəmlərin
•
əhəmiyyətini sadalayır və vahidlər sırasında 0-ın istifadəsi mənasını izah edir; ədədlərin
müqayisəsi zamanı bu bilikdən istifadə edir
fiqurların/şəkillərin qaydalı birliyində göstərilən
•
elementin nömrəsini deyir; ondan əvvəl və
ya sonrakı üzvlərin sırasını sadalayır.
Riy. II.2. Hesabı, ədədləri, ədədi ifadənin arasında yanaşmaları və
toplama-çıxma əməllərini bir-biri ilə əlaqələndirir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
modeldən istifadə edərək toplama-çıxma əməllərini nümayiş etdirir, əməllərin nəticələrini
•
təyin edir (“nə qədər artdı, azaldı?”)
şifahi hesablama zamanı hesablamaq, hesablayıb ayırmaq və sairə üsullardan (məs.,
•
sıraların
qruplaşdırılması, tam onluqlarla “sıçrayış”) istifadə edir; əməllərin qarşılıqlı dövriyyəsini
nümayiş etdirir
ədədi ifadəni gürcü dilində sadalayır
•
Onluqları keçməklə toplama-çıxmanı şifahi şəkildə yerinə yetirir və istifadə etdiyi üsulu
•
nümayiş etdirir (məs., ədədi pillədə və ya əşyalar toplumunda)
Riy. II.3. İkiyə vurma-bölmə əməllərini yerinə yetirir və onları toplama-
çıxma ilə əlaqələndirir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
əşyaların verilən sayının qrupu üçün eyni saylı qrupu əlavə edərək iki mislinə çıxarma
•
əməllərini nümayiş etdirir
Riy. II. - 2
Riyaziyyat
2009
10 hüdudlarında olan ədədləri, eləcə də tam onluq və 20-likləri iki mislinə çıxarır, bu əməlləri
•
uyğun hesablama ilə əlaqələndirir (məs., tam onluğu uyğun ədədi ifadə ilə gürcü dilində
izah edir).
konkret model şəklində (məs.,
•
əşyaların cütləşməsi ilə) göstərilən ədədin digər göstərilən
ədədin yarısının/ iki qatının olub-olmadığını təyin edir
üsul seçir (məs.,
•
geriyə hesablamaq və ya çıxmaq) və cüt ədədləri ikiyə bölür; ikiyə vurmaq
və bölməyin qarşılıqlı dövriyyəsini nümayiş etdirir.
Riy. II.4. Sayları 100 hüdudlarında qiymətləndirir və müqayisə edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
üsul seçir (məs.,
•
elementlərin birmənalı uyğunluluğu – cütləşdirmə ), qiymətləndirir
(`təxminən bərabərdir”, “təxminən yarısına/iki qatına bərabərdir”) və sayları iki toplumda
müqayisə edir; onlar arasnda fərqi müəyyən edir (“nə qədər çoxdur/azdır?”, “bərabərdir”,
“ikiqat çoxdur/azdır”)
eyninöv əşyaların iki/üç toplumundan birini seçir, hansında əşyaların sayı təxminən verilən
•
ədədə bərabərdir və öz fərziyyəsini əsaslandırır
ədədə yaxın olan iyirmiliyi, onluğu və ya beşliyi sadalayır; cavabı izah edir.
•
Riy. II.5. Hesablama üzrə məsələlərin həllində ədədlərdən və onlar
üzərində əməllərdən istifadə edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
məsələnin şərtinə əsasən nəyin verildiyini və nəyin tapılmasını müəyyən edir
•
sadə məsələni həll etmək üçün uyğun əməllər, onun yerinə yetirilmə üsulunu və ya modelini
•
seçir (məs., toplama, çıxma, ikiqat çoxalma, yarıya bölmə; vahidin irəli və ya geri sayılması;
əşyalar toplumu və ya ədədi pillə)
1-ə bərabər hesabı seçir və əgər birinci toplanan və cəm məlumdursa, ikinci toplananı tapır;
•
azalan və fərq məlumdursa, məchul azaldılanı tapmaq üçün geriyə hesablamadan istifadə
edir və istifadə edilən üsulu nümayiş etdirir (məs.,
9 - ? = 6, ədədi pillədə 9-dan geriyə 6-ya
qədər sayır və addımların (pillənin) sayını azaldanı nümayiş etdirir).
Milli pul işarələrini fərqləndirir, sadalayır və real/oyun vəziyyətində milli pul işarələrindən
•
istifadə edir ( 100 hüdudlarında qəpiklər və banknotlar)
Riy. II. - 3