Gistologiya, stitologiya va

E N D O K R IN TIZ IM N IN G M A R K A ZIY A ’ZO LA RI
G ipotalam us
G ipotalam us 
{hypothalam us^
rta miya pufagining bazal 
qism idan rivojlanib. organizm endokrin faoliyatini boshqaruvchi 
oliy n er\ m arkazi hisoblanadi. U avtonom nerv tizimining 
sim patik va 
parasim patik bo ‘limlari markaz> sifauda organizmdagi 
barcha 
visseral funksiyalarm nazorat qiladi va muvofiqlashtiradi, 
shuningdek boshqaruvrung endokrin va nerv mexanizmlarini 
birlashtiradi. G ipotalam usning neyrosekretor yadrolarida joylash­
gan neyrosekretor hujayralar nerv va endokrin tizim lam i birlash- 
tiruvchi substrat hisoblanadi.
G ipotalam us gipofiz bilan quyidagi tizim lar orqali chambar- 
th a s bog'langan: I) gipotalam o-adenogipofizar, uning yordamid.' 
gipotalam us gipofizning oidingi 
va 
o ‘rta boMaklari bilai 
bogManadi; 
2
) gipotalam onejrogipofizar, uning yordam ida gipo­
talam us gipofizning orqa b o ‘lagi (neyrogipofiz) bilan bog‘Ianad;
M azkur tizim lam ing har bir D‘zining neyrogem al (o‘zi gormon 
hosil qilm aydi. lekin gipotalam usda sintezlangan gorm onlam i 
to'playdigan) a ’zosiga ega. G ipotalam o-adenogipofizar tizim da -
m edial tepalik 
(eminentia medialis),
gipotalam o-neyrogipofizar 
tizim ua - gipofizning orqa bo lagi neyrogem al a ’zo bo‘lib 
hisoblanadi.
N eyrogem al a'zonin g o ‘ziga xos xususiyatlari: 1) kapil- 
Ivarlarga boy; 
2
) aksovazal sinapslar tutadi; 3) o ‘zida neyrogor- 
m onlarni to ‘playdi; 4) unda neyrosekretor hujayralarning akson­
lari tugaydi.
G ipotalam us oidingi, o ‘rta (m ediobazal) va orqa b o‘laklardan 
iborat bo‘lib, ularda 30 juftdan ortiq yadrolar joylashgan. G ipo­
talam us yadrolari umumiy tuzilishga ega va bir xil funksiyani 
bajaruvchi neyrosekretor hujayralar to ‘plam idan iborat. Ayrim
yadrolarda yirik - xolinergik, boshqa yadrolarda — m ayda 
adrenergik neyrosekretor hujayralar joylashgan.
347

---