Gömrük işi Hazırladı: L. M. Hüseynova
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
168 2. Mövcud gömrük qanunvericiliyi GATT çərçivəsində hazırlanmış gömrük dəyərinin təyin edilməsi üsullarını əsas götürür. Az-can R-na idxal edilən malların gömrük dəyərinin təyin edilməsi üsullarından hazırda qüvvədə olan gömrük tarifi haqqında qanuna əsasən aşağıdakı ardıcıllıqla istifadə olunur: 1. Gətirilən malların sövdələşmə qiyməti ilə. 2. Eyni (identik) malların sövdələşmə qiyməti ilə. 3. Eynicinsli malların sövdələşmə qiyməti ilə. 4. Deyərin çıxılması üsulu. 5. Dəyərin toplanması üsulu. 6. Ehtiyat üsulu. Üsulların tətbiq ardıcıllığı dəyişdirilə bilməz (4-cü və 5_ci üsullar istisna təşkil edir). Hər bir sonraki qiymətləndirmə üsulu o zaman tətbiq edilir ki, ondan əvvəlki üsul gözlənilən səmərəni verməsin. Ikinci və üçüncü üsullar gömrük dəyərinin təyon edilməsində ilkin baza kimi eyni malların və eynicinsli malların sövdələşmə qiymətlərinə əsaslanır. Bu halda həm gömrük orqanlarında olan məlumatlar, həm də deklarant tərəfindən sənədli təstiq tapmış məlumatlar istifadə oluna bilər. Məlumatın seçilməsində əsas meyar dəyərləndirilən sövdələşmənin şərtlərinə yaxınlıq dərəcəsidir. Dəyərin çıxılması və toplanması üsullar gömrük dəyərinin hesablanmasının prinsipcə fərqli bazasını nəzərdə tutur. 4-cü üsul malların dəyişilmədən (yaxud emal edilmiş şəlikdə, lakin əgər bu emalın malın qiymətinə təsirini müəyyən etmək mümkün olduqda) satıldığı qiymətə əsaslanır. 5-ci üsul malın istehsalına çəkilən məsrəflər barədə məlumata əsaslanır. 169 6-cı üsul ehtiyat üsuldur və o zaman tətbiq edilir ki, ilk 5 üsuldan istifadə etmək mümkün olmasın. Həmin üsul əvvəlki üsulların şərtlərindən daha çevik istifadəni və dünya bazarının qiymətlərdən istifadəi nəzərdə tutur. 3. Gömrük dəyərinin getirilən malların sövdələşmə qiyməti ilə müəyyən edilməsi üsulu dəyər əsasında malik olan alqı-satqı xarici ticarət bağlaşmalarına uyğun olaraq gətirilən mallara tətbiq edilir. Hesablaşma forması (inkasso, bank köçürməsi, akkreditiv) prinsipial əhəmiyyət kəsb etmir. Gömrük rəsmiləşdirilməsi anına ödəniş sənədlərinin olmaması I üsulun tətbiqindən imtina edilməsinə və digər üsullardan istifadə ediməsinə əsas ola bilməz. Əgər fakturada göstərilən və deklarant tərəfindən bəyan edilən gömrük dəyəri gömrük orqanları tərəfindən ödənc sənədləri olmadan qəbul edilmirsə, bu zaman şərti buraxılış rejimindən istifadə edilə bilər. Gömrük dəyərinin müəyyən edilməsinin sadələşdirilməsi və unufikasiyası məqsədi ilə şərti dəyər bağlaşmaları (pul vəsaitlərinin real hərəkəti olmayan) ilə gətirilən malların gömrük dəyərinin 1 üsulla təyininə yol verilir. Belə bağlaşmalara mübadilə, kompensasiya göndərişləri, zəmanət hesabına və əvəzsiz göndərişlər (məsələn, bağışlamalar) aid edilə bilər. Bu halda, müvafiq sənədlərdə (müqavilə, saziş), preforma hesablarda, gətirilən ölkənin gömrük bəyannaməsində bu əməliyyat üzrə malların hər birinin dəyəri göstərilməlidir. Eyni zamanda müqavilə - komissiya və ya konsiqnasiya əsasında gətirilən mallara bu üsul tətbiq edilməməlidir. Cünki bu halda malın mütləq alqı-satqı deyil, yalnız satış üzrə xidmətlər göstərilməsindən danışıla bilər. Gömrük tarifi haqqında qanunun 18-ci maddəsinin birinci bəndinə görə Az R-nın gömrük ərazisində gətirilən malın gömrük dəyəri malın gömrük sərhədindən keçirildiyi anda bu mal ücün faktiki ödənilmiş və ya ödəniləcək sövdələşmə qiymətdir. 170 Sövdələşmə qiyməti müəyyən edilmiş əlavələr və hesabdan çıxmalar nəzərə alınmaqla dəqiqləşdirilir. Malların gömrük dəyəri 1 üsulla müəyyən edilməsi zanmanı gətirilən mala görə ödənilmiş və ya ödənilməli olan sövdələşmə qiymətinə müəyyən məbləğlər əlavə oluna bilər. Sövlələşmə qiymətinə qabaqcadan daxil edilməmiş komponentlər: - malın hava və dəniz limanınadək, yaxud respublikanın gömrük ərazisinə daxil olduğu digər yerə qədər çəkilən xərclər; - nəqliyyat xərcləri; - malın yüklənmə, boşaldılma və yenidən yüklənmə xərcləri; - sığorta xərcləri. Faktiki ödənilmiş və ya ödənilməli olan qiymət – alıcının satıcıya idxal mallar üçün ödədiyi, yaxud ödəyəcəyi, lakin gömrük rəsmiləşdirilməsi anınadək helə ödəməmiş olduğu ödənc məbləğlərinin cəmidir. I üsuldan istifadə etməyə yönəlmiş ən mühüm tələblərdən biri gömrük dəyərinin təyin edilməsi məqsədi ilə deklarant tərəfindən təqdim edilən məlumatların sənədli təstiqidir. Gömrük dəyəri birinci üsulla o zaman təyin edilə bilər ki, onun gömrük dəyər bəyannaməsində göstərilən bütün elementləri müvafiq sənədlərlə təstiq edilmiş olsun. Sövdələşmə qiyməti – hesab-faktura, bank ödəniş sənədləri və alqı-satqı müqaviləsi ilə təstiq edilməlidir. Qiymətə əlavələr və ya çıxarışlar müvafiq ödəniş, mal-müşayiət, siğorta, gömrük və digər sənədlərlə təstiq edilməlidir. Müqavilə iştirakçıları qarşılıqlı-asılı şəxslər olduqda I üsul istifadə edilə bilməz. 171 Satıcı və alıcının qarşılıqlı asılılığı barədə məlumat dömrük dəyər bəyannaməsində göstərilməlidir. Gömrük orqanı qarşılıqlı asılılığın olub-olmaması barədə bəyan etdiyi, həmçinin nəşr edilmiş məlumatların analizi nəticəsində əldə etdiyi məlumatlarla tutuşduraraq qərar qəbul edir. Əgər gömrük orqanına bəyan edilməmiş belə əlaqə müəyyən edirsə, bu barədə idxalçıya xəbər verir, ona əksini sübüt etməyə və bəyan edilmiş dəyəri sənədli təstiq etməyə imkan yaradır. Bu zaman qarşılıqlı asılılığın xüsusi yoxlama zərurəti yükün saxlanılmasına əsas vermir. Yük adi qaydada göndərilir, keçirilən yoxlamanın nəticələrinə əsasən gömrük dəyəri yenidən hesablanır, rüsumun və digər vergilərin ödənilməmiş miqdarı tutulur. Birinci üsuldan istifadənin mümkünlüyü müəyyən edildikdən sonra, sövdələşmə qiyməti dəqiqləşdirilir, “Gömrük tarifi haqqında” Qanunla müəyyən edilmiş komponentlər ona əlavə edilir. Sövdələşmə qiymətinin dəqiqləşdirilməsi üçün birinci komponent malın gömrük ərazisindəki hava, dəniz limanına və ya digər gətirilmə yerinə qədər çatdırılmasına çəkilən xərclərdir. Daşınma xərclər, malların boşaldılması, yüklənməsi, yenidən yüklənməsi və başqa yerə daşınması xərcləri, sığorta məbləğləri malın çatdırılma məsrəflərinə daxil edilir. Daşınmanın dəyərinə fraxt, mal müşayiət sənədlərinin rəsmiləşdirilməsinə çəkilən xərclər, daşınma müddətində malın keyfiyyətinin və tamlığının müəyyən səviyyədə saxlanılması üçün (müvafiq temperatur rejimi, nəmlik və s.səviyyələri üçün) çəkilən xərclər də daxil edilir. 4. “Gömrük Tarifi haqqında” Az R-nın qanununda nəzərdə tutulduğu kimi, gətirilən malların sövdələşmə qiymətinə əsaslanan üsuldan istifadə edilməsi mümkün olmayan hallarda II üsuk – identik (eyni) malların sövdələşmə qiymətinə əsaslanan üsul tətbiq edilir. Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|