Guliston davlat universiteti «Kimyo» kafedrasi Abduraxmonova O’. Q., Yettiboeva L. A

9-LABORATORIYA ISHI


Mavzu:Ammoniy tuzlari tarkibidagi ammiakni aniqlash
Ajratilgan vaqt -___soat


Ishdan maqsad: Ammoniy tuzlari tarkibidagi NH₄ ⁺ miqdorini aniqlash.
Teskari titrlash metodi. Bunday titrlashni bir necha usullar yordamida amalga oshirish lozim.
Aniqlash tartibi. Bayon qilingan usul bilan avval
qo’llanilgan usullardan quyidagicha farq qiladi. Analiz
qilinadigan modda oldingi usulda eritma holida pipetkalar
bilan o’lchab olingan bo’lsa, bu usulda moddaning ma’lum miqdori
tarozida tortib olinadi. 0,5 g ga yaqin NH₄Cl ni titrlash
kolbasida tortib olib, 50 — 60 ml distillangan suvda eriting.
So’ngra bu eritmaga NaOH ning byuretkadagi titrlangan eritmasidan ma’lum miqdorda quying.


NH₄Cl + NaOH= NaCl + N₂ O+ NH₃
Reaktsiya tenglamasiga muvofiq hosil bo’lgan ammiak (NH₃) batamom chiqib ketguncha eritmani qizdiring. Hg(NH₃) eritmasi bilan ho’llangan filtr qog’oz qizdirilgan kolbadan chiqayotgan bug’ga tutilganida qoraymasa, qizdirishni to’xtatish mumkin.
Qizdirish to’xtatilgandan keyin eritmani sovuting va ishqorning ishqorning ortiqcha miqdorini mitiloranj ishtirokida HCl eritmasi bilan titrlang
Hisoblash. Aniqlash uchun NaOH ning 0,09964 n eritmasidan 40 ml olingan va uning ortiqcha miqdorini titrlash uchun HCl ning 0,1023 n eritmasidan 14,60 ml bo’ladi deb faraz qilamiz. Birinchi navbatda titrlash uchun sarfla'ngan miqdori qancha hajm V(NaOH) eritmaga ekvivalent ekanligini hisoblaymiz. Buning uchun
Vx 0,09964=14,60x0,1023
V=14,60 x 0,1023/0,09964=14,96 vk
Bundan dastlab olingan 40 ml NaOH ning 40,00 — 25,40 ml li. NH₄C1 bilan reaktsiyaga kirishganligini topamiz. 0,09964 n NaOH bo’lganligi sababli uning 25,04 mlda 0,09964 x 25,04:100 ekv NaOH bo’ladi.
Moddalar o’zaro ekvivalent miqdorlarda reaktsiyaga kirishadi. Shunga kura analiz uchun olingan tuzda xam xuddi ana shuncha ekvivalent NH₄C1 bor deb aytish mumkin. yuqorida ko’rib chiqilgan reaktsiyada bir molekula NaOH dan bir molekula NH₃ hosil bo’lganligi tufayli NH₃ning ekvivalenti: M: 1=17,03 g. Demak, tortib olingan tuzda

NH₃=0,09964 x 25,04 x 17,03:1000=0,04248 gr NH₃ bor

Endi analiz uchun tortib olingan tuzda necha foiz ammiak borligini xisoblab chiqish mumkin. Bu usul nisbatan kichik aniqlikga ega, chunki NH₃ shisha idishda qizdirilganda shisha bilan reaktsiyaga kirishadi, buning uchun ma’lum miqdor ishqor sarf bo’lib, u hisobga kirmay qoladi.

Ammoniy tuzlari bilan ishqor orasidagi reaktsiyada ajralib chiqadigan NH₃ ni HCl ning o’lchangan hajmli eritmasida titrlang.
Eritmaga yuborish metodi aniqlanib, anik natijalar olinadi. kislota orasida quyidagi reaktsiya ketadi:
HC1+NH₃=NH₄C1
Agar kislotanyng sarflanmagan miqdori metiloranj ishtirokida ishqor bilan titrlansa, yuqorida ko’rib o’tilgan usuldagidek, titrlash natijalari ayirmasidan qancha kislota NH₃ bilan reaktsiyaga kirishganini xisoblab topish oson. Bundan tortib olingan tuzdagi NH₃ miqdorini topish mumkin.