Guliston davlat universiteti «Kimyo» kafedrasi Abduraxmonova O’. Q., Yettiboeva L. A

Nazorat savollari:

1.Ammoniy tuzlari tarkibidagi NH₃ ni aniqlashning usullari.

2.Ammoniy tuzlari bilan ishqor orasidagi oddiy bo’ladigan reaktsiya natijasi.
3.Ammoniy tuzlari tarkibidagi NH₃ ni aniqlash bo’yicha qilinadigan hisob kitoblar.


10-LABORATORIYA ISHI
Mavzu:NaCO₃ va NaOH eritmasining birgalikdagi analizi.
Ajratilgan vaqt-__ soat


Ishdan maqsad: NaOH va Na₂C0₃ eritmasining birgalikdagi analizida uning eritmalarini aniqlash.


Kerakli asbob va reaktivlar: 250 ml sig’imli o’lchov kobasi, pipetka, NaOH, Na₂C0₃, HC1, distillangan suv, BaC1₂, fenolftolein, metiloranj.


Nazariy qism
Ma’lumki, ishqorlar havodan C0₂ ni yutib, karbonatlarga aylanadi.
Shu sababli o’yuvchi natriy eritmasidan har doim Na₂C0₃ qo’shimchasi bo’ladi. Ba’zi xollarda eritmadagi NaOH va Na₂C0₃ miqdorini bilish kerak. Shuning uchun ikkinchi misol tariqasida NaOH va Na₂C0₃ ning ikkalasi ishtirok etganda ularni aniqlashni ko’rib chiqamiz. Bu masalani hal qilish uchun 2 usuldan foydalanish mumkin.

1. 
   CO₂" ionlarini cho’ktirishga asoslangan metod.
   
2. 
   Ikkala ekvivalent nuktani topish metodi.
   

CO~ ionlarini cho’ktirishga asoslangan metod.
Bu metod ancha aniq bo’lib, bunda tekshirilayotgan eritmaning bir qismi metiloranj ishtirokida HC1 eritmasi bilan titrlanadi; ikkinchi qismiga BaC1₂ eritmasi qo’shib, CO^~2 ionlari cho’ktiriladi. So’ngra BaC0₃ ni filtirlab olmasdan turib eritma fenolftalein ishtirokida titrlanadi. Birinchi namunani titrlashda natijasida NaOH va Na₂C0₃ ni titirlash uchun sarf bo’lgan^? xlorid kislotaning umumiy hajmi (V1) topiladi; ikkinchi namunani titirlash natijasida esa faqat NaOH ni netrallanish uchun sarf bo’lgan xlorid kislotaning hajmi (V₂) aniqlanadi. Bu ikki xajm orasidagi ayirma (V1 — V₂) Na₂C0₃ ni neytrallash uchun sarf bo’lgan HC1 hajmini ko’rsatadi.
Bajarilish tartibi.

NaOH va Na₂C0₃ aralashmasidan iborat eritmani 250 ml sig’imli o’lchov kolbasiga solib, uni kolbaning belgisiga qadar tarkibida C0₂ bo’lmagan distillangan suv bilan suyultiring va yaxshilab aralashtiring. Pipetka yordamida 25,00 ml eritma olib, unga 1—2 tomchi metiloranj qo’shing va HC1 eritmasi bilan, titrlang. Anik titirlashni 2 — 3 marta qaytarib, natijalarning o’rtacha arifmetik qiymatiny oling.

O’lchov kolbasidagi eritmadan yana 25 ml olib, unga BaC1₂ ning 0,1 n. Eritmasidan 10 ml va 8 — 10 tomchi fenolftolein qo’shing. Hosil bo’lgan (BaC0₃) cho’kmani filtrlamasdan turib, eritmani xlorid kislota eritmasi bilan kizil rang yo’kolguncha titrlang; titrlash vaqtida eritmani oxistalik bilan chayqatib turing. Tajribani yana 1 — 2 marta takrorlab, o’zaro mos keladigan natijalarning o’rtacha arifmetik qiymatini oling.

Hisoblash

Metiloranj ishtirokida titrlash uchun o’rtacha 24,42 ml, fenolftolein ishtirokida titrlash uchun esa (CO₃^2- ionlarini cho’ktirib bo’lgandan keyin) 20,16 ml HC1 ketgan deb faraz qilaylik. Keyingi qiymat NaOH ni neytrallash uchun sarf bo’lgan HC1 hajmini ko’rsatadi. Binobarin, Na₂C0₃ ni neytrallash uchun 24,42 — 20,16+4,26 ml H₂O eritmasi ketadi. Birinchi metodda ko’rsatilgandek mulohaza qilish bilan 250 ml eritmadagi NaOH va Na₂C0₃ miqdorlarini hisoblab chiqaring.