Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SÖZ MÜHARİBƏ MEYDANINDA QÜDRƏTLİ SİLAHDIR
Sənət, sənətkar və zaman 97 Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 98 SÖZ MÜHARİBƏ MEYDANINDA QÜDRƏTLİ SİLAHDIR (1941-1945) Azərbaycan şair və yazıçıları İkinci Dünya müharibəsi illərində vətən, torpaq, xalq naminə böyük fədakarlıqlar gös- tərdilər. Onlar bütün qüvvə və imkanlarını «hər şey cəbhə üçün, hər şey qələbə naminə» sərf etdilər. 1941-1945- ci illər Böyük Vətən müharibəsinə qədər ədəbiyyatımız, incəsənətimiz dinc quruculuq şəraitində inkişaf edirdi. Onlar xalqımızın nailiyyətlərini qələmə alır, xalqı vətənpərvərlik ruhunda tərbiyələndirmək sahəsində öz nəcib fəaliyyətlərini davam etdirirdilər. Müharibə illərində xalqın faşizmə qarşı müharibədə göstərdikləri qəhrəmanlığı, igidliyi, arxa cəbhədə sadə xalqın fədakar əməyini, hər iki cəbhədə xalq, vətən, torpaq naminə misilsiz rəşadət, mərdlik nümayiş etdirən sovet xalqlarının, o cümlədən o xalqı təmsil edənlərdən azər- baycanlıların nələrə qadir olduğunu vəsf edirdilər. «Ədəbiyyat və incəsənət işçiləri şeir, hekayə, musiqi, təsviri sənət əsərləri kimi böyük ideya silahı ilə sovet adamlarında Vətənə dərin məhəbbət, düşmənə qarşı sönməz nifrət, kin hissləri tərbiyə edir, faşist işğalçıları üzərində qələbə çalacağımıza böyük inam yaradırdılar» Müharibənin ilk illərindən həm ədəbiyyat, həm də incəsənət xadimləri öz vəzifə borclarını başa düşür, düşmənə qarşı mübarizə aparmağı gənc nəslə öyrətməyi qarşılarına məqsəd qoyurlar. Üzeyir Hacıbəyov yazırdı: «Bədii xalq məsəlində deyilir ki, toplar dinəndə musiqi susmalıdır... Bizim musiqimiz bizim zəhmli toplarımızla birlikdə var qüvvəsi ilə səslənəcək, onun mərmiləri faşist canilərini yer üzündən siləcəkdir. Sənət, sənətkar və zaman 99 Bizim artistlərimiz düşmənə öldürücü zərbə vurmaq, döyüşçülərimizi qələbə marşı və qələbə mahnısı ilə döyüşə ruhlandırmaq üçün hər cür şəraitdə-arxada, cəbhədə, səngərlərdə çıxış edəcəklər. Biz təkcə incəsənət silahı ilə çıxış etməyəcəyik. Biz xalq könüllüləri sıralarına gedəcək, düşmənlə hər cür silahla vuruşacaq və onu məhv edəcəyik». Alman faşistləri bütün Avropanı, eləcə də Sovet İttifaqını məğlub etmək, bütün dünyada ağalıq etmək üçün başladıqları ədalətsiz, işğalçı müharibədə udmaq, qələbə əldə etmək üçün yüksək səviyyədə hərbi texnika, sursatla, silahlanmışdılar. Onların dəhşətli sarsıdıcı silah-sursatına qarşı dünya xalqlarının-işğal etdikləri Avropa və Sovetlər Birliyi xalqlarının torpaq, vətən sevgisi və ədalətli mübarizə hissi dururdu. Bu vətənpərvərlik hisslərinə faşistlər misilsiz qəddarlıq, vəhşiliklə cavab verirdilər. Onlar 1933-cü il 27 fevralda az bir müddətdə yüz minə yaxın tərəqqipərvər, sülhsevər, elm, sənət adamlarını siyasi məhbus kimi, həbsxanalara saldılar. 15 gün müddətində inkişaf etmiş Avropa dövlətlərindən Polşanı bütövlükdə işğal edib, digər ölkələri Danimarka, Norveç, Belçika, Hollandiya, Fransa, Yunanıstan, Yuqoslaviyanı zəbt etdilər. Öz faşist, işğalçı bayraqları başları üzərində dalğalanan Avropa xalqları gizli partizan dəstələri yaradır, faşist Almaniyasının məhvi naminə ölüm-dirim mübarizəsinə girdilər. Belə bir zamanda faşist Almaniyası Sovet İttifaqına, bu tərkibdə yaşayan xalqlara qarşı elə bir mübarizə planı hazırlamışdı ki, sorğusuz, sualsız, qeydsiz-şərtsiz məğlubiyyətə diz çökməli idilər. Belə bir zamanda sovet xalqında düşmənə nifrət, mübarizə ruhu artırılmalı, onların mənəvi birliyi təmin edilməli, daha da möhkəmlənməli idi. Müharibənin ilk günlərindən ağır sınaqlara məruz qalsa da, Avropanın iqtisadi, hərbi potensialını ələ keçirən faşist Almaniyası ilə təkbətək döyüşə girməyə məhkum Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 100 edilsə də, düşmən xalqların humanist duyğuları önündə elə ilk günlərdən mənəvi boşluğunu duydu. 1941-42- ci illər dövründə aparılan hərbi əməliyyatlardan birində-Moskva yaxınlığındakı döyüşlərdə böyük hərbi məğlubiyyətə uğradıldı. Hitler Almaniyasının «məğlubedilməz» olduğu puça çıxdı. Milli tərkibcə çoxluq təşkil edən Sovet İttifaqında xalqlar arasında düşəcək milli ixtilaflarda ordunu zəiflədib, istəyinə nail olacağını düşünən faşist Almaniyasının böyük səhvə yol verdiyi göz qabağında idi. Alman siyasətçisi Görinqin Hitler Almaniyasının yüksək vəzifəli zabitlərinə göndərdiyi məktubda deyilir: «Baltik sahili ölkələrində ... orada yaşayan almanlara arxalanmaq, litvalılar, latışlar və estonlarla ruslar arasındakı ziddiyyətlərdən Almaniyanın mənafeyi üçün istifadə etmək lazımdır. ...Cənubda ukraynalılar və velikoruslar arasında baş verə biləcək ziddiyyətlərdən faydalanmalıyıq. Qafqazda isə yerli gürcü, erməni və tatarlarla ruslar arasındakı ziddiyyətlərdən bizim xeyrimizə istifadə olunmalıdır». Belə bir dövrdə xalqlar rəşadət nümayiş etdirdi. Ölkənin bütün ziyalıları bir araya toplaşdı. Xalqın faşizmə qarşı mübarizədə bütün qüvvə və bacarıqlarının birləşdirilməsi yolunda sovet şairlərinin, yazıçılarının, curnalistlərinin rolu misilsiz oldu. Qələbə naminə göstərilən fədakarlıqlarda Azərbaycan şairləri, yazıçıları böyük rol oynadı. Onlar sülhsevər xalqının, millətinin iradəsini ifadə etdilər. Onların arzusu, amalı faşizmə qarşı mübarizədə öz vəzifəsini başa düşüb xalqı müharibəyə, işğalçılara qarşı nifrət ruhunda tərbiyə etmək idi. Bir əsgər kimi döyüş meydanlarında bir əlində qələm, bir əlində süngü olan Azərbaycan şair və yazıçıları bu şanlı qələbənin əldə edilməsi yolunda göstərdikləri fədakarlıqlara görə adlarını tarixin şanlı səhifələrinə yazdılar. Zaqafqaziya xalqlarının milli bərabərlik, birlik, qardaşlıq Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|