196
növbəsində Ġslamın, Peyğəmbəri-əkrəmin (s) və onun məktəbinin
köməkçiləridir.
Mühüm məsələ budur ki, bir çox rəvayətlərdə bu ayədə qeyd
olunmuĢ “əməlisaleh möminlər” ifadəsi birbaĢa Əliyə (ə) aid
edilmiĢdir. Məlum olur ki, o həzrət bu ayə üçün ən kamil nümunədir.
Bu sözün “Cəbrail” sözünün kənarında yerləĢməsinə diqqət
yetirdikdə imam Əlinin (ə) məqamının böyüklüyü və bu fəzilətin
əhəmiyyəti aydın olur.
Bəli,
Allah-taala
və
Cəbrail-Əmindən
sonra
Ġslam
peyğəmbərinin (s) ömür boyu ən yaxın köməkçisi və hamisi imam
Əli (ə) olmuĢdur. Buna əsasən xilafətə və Peyğəmbəri-əkrəmin (s)
caniĢinliyinə ondan baĢqa heç kim layiq deyil. Məgər bu rəvayətlər
Ġmam Əlinin (ə) Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) sonra ümmətin ən
fəzilətlisi və ən üstünü olduğunu göstərən tutarlı dəlil deyilmi?
Ġndi də əhli-sünnə mənbələrində nəql olunan bəzi rəvayətlərin
sənədlərini araĢdıraq: Hakim Həskani Hənəfi “ġəvahidut-tənzil”
kitabında bu ayədə qeyd olunan “əməlisaleh möminlər” ifadəsinin
imam Əliyə (ə) iĢarə olması ilə bağlı müxtəlif sənədlərlə on səkkiz
hədis nəql etmiĢdir. O cümlədən, Əsma binti Ümeys belə nəql edir:
“Ġslam peyğəmbəri buyurdu:
ت ٌبل١ ثاَا ةُٓلْاِث ُّٝ ٍاَ آَ١ ٕ ِمةُّلْاٌِا ةُؼ ٌبٕ
:
“Əməlisaleh möminlər Əli ibn Əbi Talibdir.”
1
Yenə həmin kitabda Ġbn Abbasın nəqlinə görə, Peyğəmbəri-
əkrəm (s) Əli ibn Əbi Talib (ə) haqda buyurmuĢdur: “Əməlisaleh
mömin odur!”
2
Həmçinin Əmmar Yasirdən belə nəql olunur: “Əli (ə) deyirdi
ki, Peyğəmbər (s) məni çağırıb buyurdu: “Sənə bir müjdə verimmi?”
Dedim: ”Bəli, ya Rəsuləllah! Sən həmiĢə xeyirli müjdə verənsən!”
Buyurdu: “Allah-taala sənin haqqında bir ayə nazil etmiĢdir.”
Dedim: “Hansı ayədir?” Buyurdu: “Sən Cəbraillə eyni səviyyədə
nəzərdə tutulmusan!” Sonra bu ayəni söylədi.”
3
1
“Şəvahidut-tənzil”, 2-ci cild, səh. 256, hədis: 982.
2
Yenə orada, səh. 258, hədis: 987.
3
Yenə orada, səh. 259, hədis: 989.
197
Bu məzmun baĢqa hədislərdə Hüzeyfədən, Ġbn Sirindən və
imam Əlidən (ə) eynilə nəql edilir. Peyğəmbər (s) buyurur:
“Əməlisaleh mömin Əli ibn Əbi Talibdir!”
1
Bir çox təfsir alimləri bu hədisi öz təfsir kitablarında, o
cümlədən, Süyuti “Əddurrul-mənsur”da həmin ayənin təfsirində Ġbn
Abbas və Əsma binti Ümeysdən nəql etmiĢdir.
Bursui “Ruhul-bəyan” kitabında bu ayənin təfsiri ilə bağlı
alimlərin nəzərini qeyd etdikdən sonra Mücahidin bu barədəki fikrini
belə açıqlayır: “Əməlisaleh mömin” dedikdə Əli ibn Əbi Talib (ə)
nəzərdə tutulur.” O yazır: “Mücahidin bu sözünün dəlili
Peyğəmbərin (s) buyurduğu baĢqa bir hədisdir: “Ya Əli! Sən mənim
üçün Harun Musa üçün olduğu kimisən!”
Sonra o, bir sıra ayələri misal çəkir. Onlarda Allah-taala
“əməlisalehlər” sözünü Ġslam peyğəmbərinə (s) aid etmiĢdir. Belə bir
nəticə alınır ki, əgər Əli (ə) Allahın peyğəmbəri Harun (ə) kimidirsə,
deməli, “əməlisaleh” adına layiqdir.
2
Bu hədisi Əsqəlani, (“Fəthül-Bari”də), Ġbn Həcər (“Əs-
səvaiq”də), Əlaəddin Müttəqi (“Kənzül-ümmal”da) kimi alimlər də
nəql etmiĢlər.
Bir sözlə, “əməlisaleh möminlər”dən olmaq böyük bir
fəzilətdir. Belə bir Ģəxs Cəbrail-Əminlə eyni səviyyədə durur. Qeyd
etdiyimiz rəvayətlərə əsasən, onun ən kamil nümunəsi imam Əlidir
(ə). Bəli, Peyğəmbəri-əkrəmlə (s) bütün hadisələrdə çiyin-çiyinə
dayanan, həmiĢə o həzrətin köməkçisi olan Əmirəl-möminin Əli (ə)
imamət və caniĢinlik məqamına hamıdan çox layiqdir.
9-“VƏZĠRLĠK” AYƏSĠ
“Taha” surəsinin 29-32-ci ayələrində (Musa peyğəmbərin dili
ilə) buyurulur:
ٞ ولْاِِاَأ ٟ ـ ةُٗلْاِو ولْاِّاَأاَٚ ٞ ه لْاِىاَأ ٗ ث لْاِكةُللْاِّا ٟ فاَأ اَْٚةُهباَ٘ ٟ ٍلْاِ٘اَأ لْآِدِِّ اًو٠ ىاَٚ ٟدٌِّ ًاَع لْاِعااَٚ
“(Ġlahi!) Mənə öz ailəmdən bir vəzir qərar ver – qardaĢım
Harunu! Onunla arxamı möhkəmləndir. Onu iĢimə Ģərik et.”
Bu ayələrin təfsirində əhli-sünnə mənbələrində çoxlu rəvayət
nəql olunmuĢdur. Ġslam peyğəmbəri (s) risalət vəzifələrini həyata
1
Yenə orada, səh. 255-263.
2
“Ruhul-bəyan”, 10-cu cild, səh. 53.
198
keçirmək üçün həzrət Musanın (ə) Allahdan istədiyini istəyir; bir
fərqlə ki, Peyğəmbər (s) Harunun (ə) yerinə imam Əlinin (ə) adını
çəkir. Biz həmin rəvayətlərin bir qismini qeyd edirik:
1. “ġəvahidut-tənzil” kitabında Hüzeyfə ibn Üseyddən belə nəql
olunur: “Peyğəmbəri-əkrəm (s) Əmirəl-möminin Əli ibn Əbi Talibin
(ə) əlindən tutub buyurdu:
ٝدِّٔ ااَٚ ، اَْٚةُهب٘ ٗ ٍلْاِ٘اَا لْآِ ِ ًاو٠ ىاَٚ ةُٗاٌَ اًَاَع لْاِغاَ٠ لْاِْاَا ةُٗمَّثاَه ب اَك ٍٝٛةُِ مَّْ ا ،و ْلْاِثاَااَٚ ،و ْلْاِثاَا
ٜ ولْاِٙاَظ ٗ ث لْاِكةُللْاِّةُا ،ٝفاَا ّٜ ًاَ ٝ ٍلْاِ٘اَا لْآِ ِ ًاو٠ ىاَٚ ٝ ٌ اًَاَع لْاِغاَ٠ لْاِْاَا ٝدِّثاَه اٛةُ لْاِكاَا
ٜ ولْاِِاَا ٝ ـ ةُٗلْاِو ولْاِّاَااَٚ
:
“(Ya Əli!) Müjdə verirəm, müjdə verirəm! Həqiqətən, Musa (ə)
Allahdan qardaşı Harunun ona xəlifə və işlərində şərik olmasını
istədiyi kimi, mən də Allahdan istədim ki, öz əhlimdən olan bir nəfəri
– Əlini mənim üçün vəzir və xəlifə seçsin. İlahi! Onunla arxamı
möhkəmləndir və onu işimə ortaq et!”
1
2. BaĢqa bir rəvayətdə Əsma binti Ümeysdən belə nəql olunur:
“Allahın Peyğəmbəri (s) buyurmuĢdur:
،ٝفاَا ًبّ٠ ًاَ ٝ ٍلْاِ٘اَا لْآِ ِ ًاو٠ ىاَٚ ٜ ي لْاًِاَع لْاِعا مَُّةٌٍُّٙاَا ٍٝٛةُِ ٝ فاَا اَيبل بّاَو ةُيٛةُلاَا ٝدِّٔ ا مَُّةٌٍُّٙاَا
ٗ ث لْاِكةُللْاِّةُا
بٕ ث اَذلْإِةُو اَهمَّٔ ا ،ًاو١ ضاَو اَناَوةُونأَاَٚ ،ًاو١ ضاَو اَهاَؾدِّجاََةُٔ لْاِٝاَو ،ٜ ولْاِِاَا ٝ ـ ةُٗلْاِو ولْاِّاَااَٚ ٜ ه لْاِىاَا
ًاو١ ٖاَث
:
“İlahi! Mən Səndən qardaşım Musanın (ə) istədiyini istəyirəm:
İlahi! Mənim Əhli-beytimdən bir nəfəri – qardaşım Əlini mənə vəzir
qərar ver! Onunla arxamı möhkəmləndir, onu işimə şərik et ki, Sənə
çoxlu həmd-səna deyim, Səni çoxlu yad edim. Həqiqətən, Sən bizi
görürsən (və bizim vəziyyətimizdən xəbərdarsan)!”
2
Məlum olduğu kimi, Ġslam peyğəmbərinin (s) iĢlərinə Ģərik
olmaq nübüvvət və peyğəmbərlik yox, xalqa rəhbərlik vəzifəsidir.
3. Ənəs ibn Malikdən nəql olunan hədisdə yalnız xəlifəlik və
vəzirlik məsələsi açıqlanır: “Allahın Peyğəmbəri (s) buyurur:
لْآِةُ٠ ،ٜ للْاِعاَث اَنةُولْاِراَا لْآِاَِ اَولْاِ١اَفاَٚ ،ٝ ٍلْاِ٘اَا ٝ ـ ٝ زاَف١ ٍاَف اَٚ ٜ و٠ ىاَٚ اَٚ ٝ ٍ١ ٍاَف مَّْ ا
ٜ كٛةُ لْاِٛاَِ ةُي ع
ءٍت ٌبل١ ثاَا ةُٓلْاِث ُّٝ ٍاَ ،ٝ ٕ٠ ك ٝ ٚلْاِماَ٠اَٚ
:
“Həqiqətən, Əhli-beytimdən olan dostum, vəzirim, xəlifəm və
özümdən sonra vədlərimə sadiq qalaraq borclarımı ödəyəcək ən
layiqli insan Əli ibn Əbi Talibdir!”
3
1
“Şəvahidut-tənzil”, 1-ci cild, səh. 368, hədis: 510.
2
Yenə orada, səh. 370, hədis: 511.
3
Yenə orada, səh. 374, hədis: 516.
Dostları ilə paylaş: |
