Günah lüğət elmində

 
243 
“Əlini incidən məni incitmişdir!” 
Hakim  NiĢapuri  bu  hədisi  nəql  etdikdən  sonra  onun  səhih  və 
mötəbər olduğunu yazır.
1
  
“Təlxisu tarixid-DəməĢq” kitabının müəllifi də bu hədisi baĢqa 
hədislərlə  yanaĢı  Cabir  ibn  Abdullah  Ənsaridən,  Səd  ibn  Əbi 
Vəqqasdan və Əmr ibn ġasdan nəql etmiĢdir. 
Bütün bunlar göstərir ki, Əliyə (ə) əziyyət vermək Peyğəmbərə 
(s)  əziyyət  verməklə  eynidir.
2
   Əhli-sünnə  alimlərinin  düzgün 
saydıqları  çox  saylı  hədislərə  əsasən,  Əli  (ə)  Peyğəmbərin  (s)  canı 
kimidir  və  ona  məhəbbət  eynilə  Peyğəmbərə  (s)  məhəbbətdir,  onu 
incitmək eynilə Peyğəmbəri (s) incitməkdir. Bundan sonra görəsən, 
Ġslam  ümmətində  imam  Əlinin  (ə)  Peyğəmbəri-əkrəmdən  (s)  sonra 
ən  fəzilətli,  imamət,  vilayət  və  xilafət  məqamına  ən  layiqli  Ģəxs 
olmasına Ģübhə qalırmı?! 
23-“ĠNFAQ” AYƏSĠ 
“Bəqərə” surəsinin 274-cü ayəsində buyurulur: 
 لْاِٛ اَف اَلااَٚ لْاُِ ٙدِّثاَه اَلٕ   لْاُِةُ٘ةُو لْاِعاَأ لْاُِةُٙاٍَاَـ ًخاَ١ ٔاَلااَ اَٚ اًّو ٍ  هباَٙمٌَّٕااَٚ  ًلْاِ١مٌٍَّب ث ُةُٙاٌَااَٛلْاِِاَأ  اَْٛةُم فٕةُ٠  آَ٠ نمٌَّا
  ةٌؾ
 اَْٛةُٔاَي لْاِؾاَ٠ لْاُِةُ٘ اَلااَٚ لْاُِ ٙلْاِ١اٍَاَ 
 
“Öz  var-dövlətlərini  gecə-gündüz,  gizli  və  aĢkar  infaq  (xərc) 
edənlərin mükafatı öz Rəbbinin yanındadır. Onlar üçün nə qorxu 
var, nə də qəm-qüssə görərlər!”
 
ġübhəsiz, bu ayənin əhatəsi ümumidir və o Allah yolunda var-
dövlət xərcləməyin müxtəlif formalarını göstərir: gizli və aĢkar, gecə 
və  gündüz...  Ayədə  belə  saleh  iĢ  görənlər  böyük  mükafatla 
müjdələnir. Onların mükafatı Allahın yanındadır, keçmiĢ və gələcək 
barəsində  də  qəmgin  deyillər.  Ayə  ümumi  məfhum  ifadə  etsə  də, 
rəvayətlərdən belə baĢa düĢülür ki,  onun nazil olması imam Əli (ə) 
ilə  bağlıdır.  Çünki  rəvayətlərin  çoxunda  bu  ayənin  ilk  dəfə  Əli  (ə) 
haqqında nazil olduğu göstərilir. 
                                                 
1
  “Müstədrəküs-səhiheyn”,  3-cü  cild,  səh.  122.  Zəhəbinin  “Təlxisul-
müstədrək” kitabında da bu hədis eynilə nəql olunmuşdur. 
2
 “Təlxisu tarixid-Dəməşq”, 17-ci cild, səh. 352. 

---

 
244 
Ġbn Abbas deyir: “Bu ayə Əli ibn Əbi Talib (ə) haqqında nazil 
olmuĢdur. Bir dəfə Həzrət Əlinin (ə) cəmi dörd dirhəm pulu var idi. 
Onun bir dirhəmini gecə, bir dirhəmini gündüz, bir dirhəmini aĢkar, 
bir  dirhəmini  isə  gizli  Ģəkildə  Allah  yolunda  ehsan  etdi.  Allahın 
Peyğəmbəri  (s)  ondan  “(Ya  Əli!)  Səni  bu  iĢə  nə  vadar  etdi?” 
soruĢduqda, Əli (ə) belə cavab verdi: “Allahın mənə vəd etdiklərini 
qazanmaq istəyim!” Peyğəmbər (s) buyurdu: “Agah ol ki, sən həmin 
vədlərə nail oldun!” Bu zaman yuxarıdakı ayə nazil oldu." 
Hakim  Həskani  “ġəvahidut-tənzil”  kitabında  bu  hədisi  digər 
yeddi hədislə yanaĢı müxtəlif ravilərdən nəql etmiĢdir.
1
  
Süyuti  də  “Əd-durrul-mənsur”  kitabında  bunu  müxtəlif 
sənədlərlə  Ġbn  Abbasdan  nəql  edir  və  deyir  ki,  bu  ayə  Əli  ibn  Əbi 
Talib  (ə)  haqqında  nazil  olmuĢdur.  O  həzrətin  dörd  dirhəm  pulu 
vardı. Allah yolunda onun birini gecə, birini gündüz, birini aĢkar və 
birini də gizli xərclədi. Bu zaman “infaq” ayəsi nazil oldu.
2
  
Hədisin mənası budur ki, Əli (ə) öz var-dövlətini xərcləməkdə 
Allahın  razılığını  qazanmaq  üçün  heç  nəyini  əsirgəməmiĢdir. 
Birincisi, malik olduğu malı Allah yolunda xərc etmiĢ, ikincisi, bu iĢ 
həm gecə, həm gündüz, həm aĢkar, həm də gizli yerinə yetirmiĢdir. 
Allahın razılığını qazanmaq üçün sevinclə yanaĢı ixlas və fədakarlıq 
Onun dərgahında qəbul edilmiĢ və bu ayə nazil olmuĢdur. 
Bu  hədisi  Muhibbuddin  Təbəri  “Zəxairul-uqba”
3
 ,  Sibt  ibn 
Cövzi  “Təzkirətul-xəvass”
4
 ,  Əllamə  Gənci  “Kifayətut-talib”
5
 , 
məĢhur  təfsir  alimi  Qurtubi  “Təfsir”
6
 ,  ġəblənci  “Nurul-əbsar”
7
 , 
ġeyx Süleyman Qunduzi “Yənabiul-məvəddət”
8
  və digər alimlər öz 
kitablarında  (yuxarıda  qeyd  etdiyimiz  mətndən  azacıq  fərqlə)  nəql 
etmiĢlər. 
                                                 
1
 “Şəvahidut-tənzil”, 1-ci cild, səh. 109-115. 
2
 “Əd-durrul-mənsur”, 1-ci cild, səh. 363. 
3
 “Zəxairul-üqba”, səh. 88. 
4
 “Təzkirətul-xəvass”, səh. 17. 
5
 “Kifayətut-talib”, səh. 108. 
6
 “Təfsiri-Qurtubi”, 2-ci cild, səh. 1115, bəhs etdiyimiz ayənin təfsirində. 
7
 “Nurul-əbsar”, səh. 105. 
8
 “Yənabiul-məvəddət”, səh. 92. 

---

 
245 
“Fəzailul-xəmsə”də bu hədis digər kitablardan, o cümlədən, Ġbn 
Əsirin  “Usdul-ğabə”
1
 ,  Ġbn  Həcərin  “Əs-səvaiqul-muhriqə”
2
 və 
Vahidinin “Əsbabun-nüzul”
3
 kitablarından nəql edilmiĢdir. 
Bu  ayənin  təfsirində  nəql  etdiyimiz  hədisləri  Ġbn  Əbil-Hədid 
Mötəzilinin  rəvayəti  ilə  sona  yetiririk.  O,  imam  Əlinin  (ə) 
fəzilətlərini  qeyd  edib,  “səxavət”  fəzilətinə  çatdıqda,  “Həl-əta” 
surəsinin ayələrinə iĢarə ilə yazır: “Təfsirçilərin nəqlinə görə, Əlinin 
(ə)  yalnız  dörd  dirhəm  pulu  vardı.  Allah  yolunda  onun  birini  gecə, 
birini  gündüz,  birini  aĢkar  və  birini  də  gizli  infaq  etdi.  Bu  zaman 
Allah-taala onun haqqında “infaq” ayəsini nazil etdi.”
4
  
Qeyd  olunduğu  kimi,  bu  hadis  də  təfsirçilər  arasında  yekdil, 
qəbul edilən həm də məĢhur bir hədisdir. 
24-“MƏHƏBBƏT” AYƏSĠ 
“Maidə” surəsinin 54-cü ayəsində buyurulur: 
 ةُٗأَُّٛج ؾةُ٠اَٚ لْاُِةُُّٙج ؾةُ٠ ءٍَ لْاِٛاَم ث ةُ ّالله ٟ رلْاِتاَ٠  اَؾ لْاِٛاََاَـ  ٗ ٕ٠ ك ٓاَ  لْاُِةُىٕ ِ مَّلاَرلْاِواَ٠ ٓاَِ لْاِاٛةُٕاَِآ  آَ٠ نمٌَّا باَُّٙ٠اَأ باَ٠
 
 اَخاَِ لْاِٛاٌَ  اَْٛةُـباَقاَ٠ اَلااَٚ   ّالله  ً١ جاٍَ ٟ ـ  اَْٚةُل ٘باَغةُ٠  آَ٠ و ـباَىلْاٌِا ٝاٍَاَ  ءٍحمَّي  اَأ  آَ١ ٕ ِ لْاِمةُّلْاٌِا ٝاٍَاَ  ءٍخمٌَّ ماَأ
٢
 ةٌُ١ ٍاَ  ةٌع ٍااَٚ ةُ ّاللهاَٚ اباَْاَ٠ ٓاَِ  ٗ١ رلْاِمةُ٠   ّالله ةًُ لْاِٚاَـ اَه ٌاَم ءٍُ  
 
“Ey iman gətirənlər! Sizlərdən hər hansı biriniz öz dinindən 
qayıtsa,  (Allaha  heç  bir  zərər  yetirmir).  Allah  gələcəkdə  elə  bir 
tayfa gətirəcək ki, həm Allah onları, həm də onlar Allahı sevirlər. 
Onlar  möminlərin  qarĢısında  təvazökar,  kafirlərin  qarĢısında 
sərtdirlər.  Allah  yolunda  cihad  edir,  məzəmmət  edənlərin 
danlağından  qorxmurlar.  Bu  Allah  tərəfindən  istədiyi  (və  layiq 
gördüyü)  Ģəxsə  əta  olunan  bir  lütf  və  mərhəmətdir.  Allahın  elmi 
(lütf və mərhəməti) geniĢdir!”
 
Ayədən  məlum  olur  ki,  dini  təzə  qəbul  edən  müsəlmanların 
dindən  çıxması  Ġslama  heç  bir  zərər  yetirə  bilməz.  Allah-taala 
müqəddəs  dininin  müdafiəsini  müəyyən  xüsusiyyətlərə  malik  bir 
                                                 
1
 “Usdul-ğabə”, 4-cü cild, səh. 25. 
2
 “Əs-səvaiqul-muhriqə”, səh. 78. 
3
  “Əsbabun-nüzul”,  səh.  64,  “Fəzailul-xəmsə”  kitabının  nəqlinə  görə,  1-ci 
cild, səh. 321-322. 
4
 “Nəhcül-bəlağə”nin şərhi, İbn Əbil-Hədid, 1-ci cild, səh. 21. 

---