Günah lüğət elmində

 
231 
Ġmam  Əlinin  (ə)  ilk  müsəlman  olaraq  iman  gətirməsi  o  qədər 
aydın  bir  məsələdir  ki,  məĢhur  Ģairlər  də  Ģerlərində  bunu  həzrətin 
iftixar və fəziləti kimi qeyd etmiĢlər. ġairlərdən biri demiĢdir: 
 
“Ələysə əvvələ mən səlla li-qiblətikum, 
Vəələmənnasə bil-Qurani vəs-sunəni?” 
 
“Məgər o, sizin qiblənizə tərəf namaz qılan, Quranı və sünnəni 
hamıdan yaxĢı bilən birinci Ģəxs deyilmi?!” 
BaĢqa bir Ģair isə belə demiĢdir: 
 
“Fə-haza və fil-Ġslami əvvəlu muslimin, 
Və əvvəlu mən səlla və samə və həllən.” 
 
“O,  Ġslam  aləmində  ilk  müsəlman,  namaz  qılan,  oruc  tutan  və 
“La ilahə illəllah” deyən Ģəxsdir!” 
Mərhum  Əllamə  Əmini  “Əl-qədir”  kimi  dəyərli  əsərində  buna 
toxunan on nəfərdən çox Ģairin adını və Ģerlərini qeyd etmiĢdir.
1
  O, 
həmin  kitabda  Peyğəmbəri-əkrəm  (s),  Əmirəl-möminin  Əli  (ə), 
səhabə və tabeindən (tarix və hədis alimlərinin kitablarından) yüzdən 
artıq hədis nəql etmiĢdir. Onların hamısında imam Əlinin (ə) kiĢilər 
içərisində  Ġslam  peyğəmbərinə  (s)  iman  gətirən  ilk  Ģəxs  olduğu 
göstərilir. 
*** 
Sual:
  Burada  Ġslamın  əvvəllərindən  bəzi  bəhanə  axtaranlar 
tərəfindən  belə  bir  məĢhur  sual  irəli  sürülmüĢdür:  “Düzdür,  Əli  (ə) 
Ġslamı qəbul edən birinci Ģəxsdir, lakin  yetkinlik həddinə çatmayan 
10  yaĢlı  bir  uĢağın  Ġslamı  qəbul  etməsi  nə qədər  mühüm  ola  bilər?! 
Halbuki  onun  yetkinlik  dövrünü  meyar  və  əsas  götürsək,  baĢqaları 
ondan qabaq Ġslamı qəbul etmiĢlər.” 
Cavab:
  Burada  xəlifə  Məmunla  onun  müasiri  Ġshaq  adlı 
məĢhur  əhli-sünnə  alimi  arasında  baĢ  verən  danıĢıqları  qeyd  etməyi 
münasib  görürük  (bu  əhvalatı  Ġbn  Əbdu  Rəbbih  “Ġqdul-fərid” 
kitabında qeyd etmiĢdir): 
“Məmun, 
Ġshaqa 
deyir: 
“Ġslam 
peyğəmbərinin 
(s) 
peyğəmbərliyə seçildiyi gün ən fəzilətli əməl nə ola bilərdi? 
                                                 
1
 “Əl-qədir”, 3-cü cild, səh. 231-233. 

---

 
232 
Ġshaq:  “Allahın  yeganəliyinə  və  Peyğəmbərin  (s)  risalətinə 
səmimi qəlbdən Ģəhadət vermək.” 
Məmun:  “Əlidən  öncə  Ġslamı  qəbul  edən  bir  Ģəxsi 
tanıyırsanmı?” 
Ġshaq:  “Əli  Ġslamı  qəbul  edəndə,  yaĢı  çox  az  idi  və  ilahi 
hökmlər ona aid deyildi.” 
Məmun: “Məgər Əlinin Ġslam dinini qəbul etməsi Peyğəmbəri-
əkrəmin (s) dəvəti ilə olmayıbmı? Məgər Peyğəmbər (s) onun Ġslama 
gəliĢini  qəbul  etmədimi?  Belə  isə,  necə  ola  bilər  ki,  Peyğəmbər  (s) 
bir  kəsi  Ġslama  dəvət  etsin,  amma  onun  Ġslama  gəliĢi  qəbul 
olunmasın?” 
Ġshaq, Məmunun bu sualına cavab verə bilməyib susdu.
1
  
Mərhum  Əllamə  Əmini  bu  əhvalatı  “Ġqdül-fərid”  kitabından 
nəql etdikdən sonra yazır: “Əbu Cəfər Ġskafi Mötəzili (vəfatı: 240-cı 
h.q  ili)  öz  risaləsində  yazmıĢdır  ki,  hamının  bildiyi  kimi,  imam  Əli 
(ə)  çərĢənbə  axĢamı  Peyğəmbərə  (s)  iman  gətirmiĢ  və  özü 
buyurmuĢdur  ki,  mən  baĢqalarından  yeddi  il  qabaq  namaz  qılmağa 
baĢlamıĢam!  O,  həmiĢə  deyərdi:  “Mən  Ġslamı  qəbul  edən  ilk 
Ģəxsəm.”  Bu  isə  hər  məĢhur  məsələdən  məĢhurdur.  Biz 
keçmiĢdəkilər  arasında  elə  bir  Ģəxs  tapa  bilmədik  ki,  Əlinin  (ə) 
Ġslamı qəbul etməsini yüngül saysın, yaxud “Ġslamı uĢaq ikən qəbul 
etdi” desin. Maraqlıdır ki, Abbas və Həmzə kimi Ģəxsiyyətlər Ġslamı 
qəbul  etmək  üçün  Əbu  Talibin  rəftarını  gözləyirdilər.  Lakin  Əbu 
Talibin  oğlu  heç  vaxt  atasını  gözləməyərək,  Peyğəmbərə  (s)  iman 
gətirdi.”
2
  
Bir sözlə, Ġslam peyğəmbəri (s) imam Əlinin (ə) imanını qəbul 
etdiyi  halda,  bunu  mötəbər  saymayanlar  həqiqətdə  Peyğəmbəri-
əkrəmə  (s)  irad  tuturlar.  Bir  də  “Yovmud-dar”  hədisində  dedik  ki, 
Peyğəmbər  (s)  QüreyĢin  mühüm  adamlarını  bir  yerə  yığıb,  onları 
Ġslam dininə dəvət edərkən belə buyurmuĢdur: “İslamın müdafiəsinə 
qalxaraq dəvətimi qəbul edən şəxs mənim qardaşım, (məndən sonra) 
vəsim  və  xəlifəm  olacaqdır.”  O  zaman  Əli  ibn  Əbi  Talibdən  (ə) 
baĢqa heç kim bu iĢi qəbul etmədi və Peyğəmbərə (s) cavab olaraq 
dedi: “Mən sənə beyət edirəm və sənin köməkçinəm.” Peyğəmbər (s) 
                                                 
1
 “İqdul-fərid”, 3-cü cild, səh. 43 (ixtisarla). 
2
 “Əl-qədir”, 3-cü cild, səh. 237. 

---

 
233 
də  buyurdu:  “Sən  mənim  qardaşım,  (məndən  sonra)  vəsim  və 
xəlifəmsən!”
1
  
Beləliklə,  Peyğəmbəri-əkrəm  (s)  o  gün  yetkinlik  həddinə 
çatmayan,  bəhanə  axtaranların  dediyi  kimi,  imanı  etibarsız  olan  bir 
kəsi öz qardaĢı, vəsisi və caniĢini kimi tanıtdırıb, baĢqalarına da ona 
tabe  olmağı  əmr  etmədimi?  Hətta  müĢriklərin  böyükləri  istehza  ilə 
Əbu Talibə dedilər ki, get, oğluna tabe ol! 
ġübhəsiz, büluğ həddi Ġslamın qəbul Ģərtlərindən deyil. Kifayət 
qədər ağlı kəsən, yaxĢı-pisi ayırd edən hər bir yeniyetmə uĢaq Ġslamı 
qəbul  etsə,  atası  müsəlman  olmasa  belə,  müsəlmanların  zümrəsinə 
daxil  olur.  Qurani-kərimin  ayələrindən də  baĢa  düĢülür  ki,  yetkinlik 
həddi  hətta  nübüvvət  və  peyğəmbərliyin  Ģərtlərindən  də  sayılmır. 
Peyğəmbərlərdən bəzisi elə uĢaq ikən bu məqama çatmıĢlar. Belə ki, 
Qurani-kərimdə Yəhya (ə) haqqında buyurulur: “Biz ona uĢaq ikən 
peyğəmbərlik  verdik!”
2
   Həzrət  Ġsanın  (ə)  əhvalatında  onun  uĢaq 
ikən 
“Mənə  kitab  verən,  peyğəmbərliyə  seçən  Allahın 
bəndəsiyəm”
3
  dedikləri qeyd olunmuĢdur. 
Qeyd  olunanlar  arasında  ən  aydın  dəlil  Peyğəmbərin  (s)  imam 
Əlinin  (ə)  imanını  qəbul  etməsi,  dəvətinin  ilkin  çağlarında  QüreyĢ 
böyüklərinin  qarĢısında  onu  öz  qardaĢı,  (özündən  sonra)  vəsi  və 
xəlifəsi  elan  etmiĢdir.  Beləliklə,  “Əli  (ə)  Peyğəmbərin  (ə)  dəvətini 
qəbul  edən  ilk  Ģəxsdir”  deyən  rəvayətlər  imam  Əlinin  (ə)  misilsiz 
fəzilətini açıqlayır. Heç kim bu iĢdə onunla qarĢı-qarĢıya dura bilməz 
və o, Ġslam ümməti içərisində Peyğəmbərin (s) caniĢinliyinə hamıdan 
layiqdir. 
 
 
 
 
 
 
                                                 
1
 Bu hədisin sənədlərini geniş şəkildə “Yovmud-dar” hədisində qeyd etdik. 
2
 “Məryəm” surəsi, ayə: 12. 
3
 “Məryəm” surəsi, ayə: 30. 

---