20
5. Yuqori molekulyar birikmalar asosida tayyorlangan adgezivlar (epoksid
smolalar, poliakrilamid va hokazo).
II. Anorganik adgezivlar. 1. Alyumosilikatlar (gellar).
2. Sul’fatlar-kal’siy sulfat (gips), magniy sul’fat.
3. Karbonatlar-kal’siy karbonat (ohaktosh), magniy karbonat (magnezit),
kal’siy-magniyli karbonat (dolomit).
4. Sementlar (portlandsement, roman-sement va boshqa sementlar).
5. Fosfatlar.
6. Eruvchi shisha.
7. Silikal’sitlar.
8. Ishlab chiqarish qoldiqlari (shlaklar, cho’yan qirindilari va hokazo).
III. Murakkab adgezivlar. 1. Organik moddalar
bilan mineral moddalar
asosida tayyorlangan adgezivlar.
2. Organik moddalar asosida tayyorlangan murakkab adgezivlar (sul’fat-
spirt).
3.Anorganik moddalar asosida tayyorlangan murakkab adgezivlar.
Moddalarni briketlash uchun kukun holatdagi modda
berk idishda katta bosim
ostida siqiladi. Bosim ta’sirida zichlanish sodir bo’lib, modda briketga aylanadi.
Ko’mirni briketlash ishida sirt-faol moddalarning roli katta. Ba’zan, ko’mirni
boyitish uchun yopishtiruvchi modda sifatida ko’mirning o’z
tarkibida mavjud
moddalardan foydalaniladi. Yaxshi nav ko’mirlarni briketlash uchun neft’ asosida
tayyorlangan adgezivlar bilan bir qatorda sintetik polimerlar asosida tayyorlangan
yopishtiruvchi
materiallardan
ham
foydalanilmoqda.
Misol
tariqasida
poliakrilamidning ko’mirga adsorblanish ta’sirini ko’rsatish mumkin.
Poliakrilamid tarkibida qutbli atom guruhlari mavjud bo’lib, ular ko’mirning
havoda oksidlanishidan hosil bo’ladigan aktiv markazarda adsorblanadi. Bu
jarayonda suvning roli katta. Suv molekulalari ham ko’mirga adsorblanishiga
intiladi. Shu sababli poliakrilamid ko’mirga
darhol emas, balki ma’lum vaqt
o’tgandan keyin adsorblanadi. Birmuncha vaqt o’tgach,
poliakrilamidning zanjiri
21
uzilib, uning ko’mirga adsorblanishi juda tezlashib ketadi.
Briketlarning sifatini
oshirish maqsadida sirt-faol moddalar qo’llash ancha unumli natijalar beradi.
Dostları ilə paylaş: