proyeksiyasi ko’rsatilgan. Zarrachaning siljishi Broun harakatining qanchalik sust
31
1905 yilda Eynshteyn va 1906 yilda Smoluxovskiy Broun harakatining
kinetik nazariyasini yaratdilar. Eynshteyn Broun harakatiga gaz qonunlarini tatbiq
etib, zarrachaning ma’lum vaqt ichida (∆t) o’rtacha siljishning
kvadrat qiymatini
aniqlash formulasini topdi:
∆x
2
=2D∙∆t (I)
bunda D-erigan moddaning diffuziya koeffitsiyenti bo’lib, quyidagi formula
bilan ifodalanadi:
D=
rh
N
T
R
6
1
(II)
bu yerda N – Avogadro soni, R – gaz konstantasi, T - absolyut temperatura,
h – suyuqlikning qovushqoqligi, r - sharsimon zarrachaning radiusi. Agar
Eynshteyn tenglamasiga D ning qiymatini qo’ysak:
t
rh
N
T
R
x
3
1
2
(III)
Eynshteyn tenglamasi kelib chiqadi.
Tenglamadagi N dan boshqa barcha kattaliklari
tajribadan topish va
ulardan foydalanib, Avogadro soni N ni hisoblab chiqarish mumkin. Broun
harakatini yanada batafsil va
chuqur tekshirish natijasida fluktuatsiyalar
Dostları ilə paylaş: