Monomer.
Polimerlanish.
5. Yuqori molekulyar elektrolitlar haqida nima bilasiz? Misollar keltiring.
29
4. Kolloid eritmalarda osmotik bosim.
5. Sedimentatsiya.
6. Sedimentatsion analiz.
Barcha kolloid sistemalar (eritmalar) geterogen va dispers sistemalar bo’lib,
ulardagi dispers fazaning zarrachalari mikroskopda ko’rinmaydi.
Kolloid
eritmalarning ba’zi xossalari haqiqiy eritmalar xossalariga o’xshaydi va bu
xossalar erigan modda tabiati qanday bo’lishidan qat’iy nazar,
eritmaning hajm
(yoki massa) birligida bo’lgan zarrachalar (molekula va ionlar) miqdoriga bog’liq
bo’ladi. Bu xossalar eritmalarning
kolligativ xossalari deb ataladi. Ular jumlasiga
eritmalardagi bo’ladigan diffuziya va osmos hodisalari,
eritmada toza erituvchi
bug’ bosimining pasayish hamda qaynash temperaturasining ko’tarilish hodisalari
kiradi. Shu bilan birga kolloid sistemalarda kolloid zarrachalarning tartibsiz
harakatini bevosita kuzatish mumkinligi ham aniqlandi.
Dispers sistemalarning optik xossalarini o’rganish natijasida
kolloidlarning
tuzilishi, kolloid zarrachalarning o’lchamlari, ularning shakli va kolloid eritma
konsentratsiyasiga oid masalalar yoritib boradi. Ayniqsa
kolloidlarning optik
xossalari bilan ularning molekulyar-kinetik xossalarini birgalikda tekshirish ajoyib
samaralarga olib keladi.
Yorug’lik to’lqinlari dispers sistemalar orqali o’tganda yorug’lik qaytishi,
yutilishi, zarrachalar ta’sirida yoyilib ketishi mumkin.Yorug’likning
dispers
zarrachalar sirtidan qaytish hodisasi geometrik optika qonunlariga muvofiq
ravishda sodir bo’ladi. Faqat dispers faza zarrachalari ayni yorug’likning to’lqin
uzunligidan katta bo’lgan hollardagina yorug’lik dispers fazadan qayta oladi.
Kolloid sistemalarda dispers faza zarrachalarining o’lchami to’lqin uzunligidan
kichik bo’ladi va yorug’likning yoyilish hodisasi kuzatiladi.
Kolloid sistemalarda zarrachalarning o’z-o’zidan
harakat qilishni
molekulyar-kinetik nazariyasi tekshiradi. Kolloid sistemalarning molekulyar-
kinetik hodisalardan eng muhimlari qatoriga kolloid
zarrachalarning broun
harakati, diffuziyalanishi, ularning osmotik bosimi va
sedimentatsiya hodisalari
kiradi. Sedimentatsiya hodisasi ko’proq dag’al dispers sistemalarda uchraydi.