H. T. Avezov, sh sh. Xudoyberdiyev



Yüklə 246,83 Kb.
səhifə36/48
tarix11.12.2023
ölçüsü246,83 Kb.
#146220
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   48
H. T. Avezov, sh sh. Xudoyberdiyev-hozir.org (1)

Freyndlix tenglamasi. Qattiq jism sirtidagi adsorbilanishini eksperimental
yo’llar bilan aniqlash mumkin. Buning uchun adsorbilanish jarayonida eritmaning
konsentratsiyasini adsorbilanishdan oldin va adsorbilanish jarayonida o’lchab 
oladilar, ya’ni adsorbsion muvozanat qaror topgandan keyin. O’zgarmas
temperaturada qattiq adsorbent sirtiga yutilgan gaz yoki erigan modda miqdori 
bilan massasi orasidagi bog’lanish Freyndlixning adsorbilanish tenglamasi deb
ataladigan quyidagi empirik formula bilan ifodalanadi: 



65


n

kC

m

x
1

bu yerda: x-yutilgan moddaning gramm hisobidagi miqdori; m-adsorbentning 


gramm hisobida olingan massasi; C-eritmaning adsorbsion muvozanat vaqtidagi
konsentratsiyasi; k va n – tajribadan topiladigan o’zgarmas qiymatlar, bunda 
adsorbiyalanuvchi modda tabiatiga bog’liq.
O’garmas 

temperaturada


adsorbilangan 
modda
miqdorining 

konsentratsiyasiga yoki bosimga bog’liqligini ko’rsatuvchi grafiklar adsorbilanish 


izotermalari deyiladi. 1-rasmda adsorbilanish izotermasining grafigi ko’rsatilgan.
Bunda absissalar o’qiga eritmaning konsentratsiyasi, ordinatalar o’qiga esa 
tajribada topilgan solishtirma adsorbilanish ko’rsatilgan.
Eritma konsentratsiyasi past bo’lganda adsorbilanishning tez ortishi 

grafikdan ko’rinib turibdi. Konsentratsiya kattalashganida adsorbilanish kam


ortadi. Nihoyat, ma’lum bir konsentratsiyadan keyin, garchi konsentratsiya ortib 
borsa ham, adsorbilanish o’zgarmay qoladi.

1-rasm. Adsorbilanish izotermasi 

Freyndlix tenglamasi asosida adsorbilanishni hisoblashdan avval bu 
tenglamaga kirgan k va n konstantalarning son qiymatlarini topish kerak bo’ladi.
Ularni topish uchun, ko’pincha, grafik usulidan foydalaniladi. Buning uchun k va n 
grafik usulida topish uchun Freyndlix tenglamasini logarifmik shaklida yozamiz:

C

n

k

m

x
lg
1

lg
lg







66


So’ngra absissalar o’qiga lg C ni , ordinatalar o’qiga esa

m

x
lg
ni qo’yib, Freyndlix 

tenglamasining logarifmik shakli birinchi darajali tenglama bo’lganligi uchun



m

x
lg

va lg C orasidagi bog’lanish grafikda AC to’g’ri chizig’i bilan ifodalanadi. (2-


rasm).

2-rasm. Freyndlix formulasining logarifmik koordinatalarda chizilgan grafigi


Grafikda OA chizig’i lg k teng bo’ladi; grafikdan lg k topilgandan keyin k ni bilish 
qiyin emas. Grafikdagi α burchakning tangensi

m

x
ni aniqlab, lg C va lg 


m

x
ning

grafigidan k va n ni topa olamiz.


Freyndlix tenglamasi o’rtacha konsentratsiyalar uchungina to’g’ri natijalar 

beradi. Lekin kichik va katta konsentratsiyalar, shuningdek, katta bosim uchun


to’g’ri natijalar bermaydi. 
1-jadvalda hayvon ko’mirida sirka kislotaning (25
0
С da) adsorbilanishi misolida 

Freyndlix tenglamasini sinab ko’rish natijalari keltirilgan.



Yüklə 246,83 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   48




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə