65
n
kC
m
x
1
bu yerda: x-yutilgan moddaning gramm hisobidagi miqdori; m-adsorbentning
gramm hisobida olingan massasi; C-eritmaning adsorbsion muvozanat vaqtidagi
konsentratsiyasi; k va n – tajribadan topiladigan o’zgarmas
qiymatlar, bunda
adsorbiyalanuvchi modda tabiatiga bog’liq.
O’garmas
temperaturada
adsorbilangan
modda
miqdorining
konsentratsiyasiga yoki bosimga bog’liqligini ko’rsatuvchi grafiklar adsorbilanish
izotermalari deyiladi. 1-rasmda adsorbilanish izotermasining grafigi ko’rsatilgan.
Bunda absissalar o’qiga eritmaning konsentratsiyasi, ordinatalar o’qiga esa
tajribada topilgan solishtirma adsorbilanish ko’rsatilgan.
Eritma konsentratsiyasi past bo’lganda adsorbilanishning
tez ortishi
grafikdan ko’rinib turibdi. Konsentratsiya kattalashganida adsorbilanish kam
ortadi. Nihoyat, ma’lum bir konsentratsiyadan keyin,
garchi konsentratsiya ortib
borsa ham, adsorbilanish o’zgarmay qoladi.
1-rasm. Adsorbilanish izotermasi
Freyndlix tenglamasi asosida adsorbilanishni hisoblashdan avval bu
tenglamaga kirgan k va n konstantalarning son qiymatlarini topish kerak bo’ladi.
Ularni topish uchun, ko’pincha, grafik usulidan foydalaniladi. Buning uchun k va n
grafik usulida topish uchun Freyndlix tenglamasini logarifmik shaklida yozamiz:
C
n
k
m
x
lg
1
lg
lg
66
So’ngra absissalar o’qiga lg C ni , ordinatalar o’qiga esa
m
x
lg
ni qo’yib, Freyndlix
tenglamasining logarifmik shakli birinchi darajali tenglama bo’lganligi uchun
m
x
lg
va lg C orasidagi bog’lanish grafikda AC to’g’ri chizig’i bilan ifodalanadi. (2-
rasm).
2-rasm. Freyndlix formulasining logarifmik koordinatalarda chizilgan grafigi
Grafikda OA chizig’i lg k teng bo’ladi; grafikdan lg k topilgandan keyin k ni bilish
qiyin emas. Grafikdagi α
burchakning tangensi
m
x
ni aniqlab, lg C va lg
m
x
ning
grafigidan k va n ni topa olamiz.
Freyndlix tenglamasi o’rtacha konsentratsiyalar uchungina to’g’ri natijalar
beradi. Lekin kichik va katta konsentratsiyalar, shuningdek, katta bosim uchun
to’g’ri natijalar bermaydi.
1-jadvalda hayvon ko’mirida sirka kislotaning (25
0
С da)
adsorbilanishi misolida
Freyndlix tenglamasini sinab ko’rish natijalari keltirilgan.
Dostları ilə paylaş: