Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

 
312 
S I Q A R E T I N     Z Ə R Ə R L Ə R I     H A Q Q I N D A  
 
 
1.  Siqaret  tütün  bitkisinin  (Nicotina  tabacum) 
qurudulmuş  olan  yarpaqlarından  hazırlanır.  Tütün 
müxtəlif vasitələrlə, yəni burunotu ilə, trubka ilə çəkilə 
bilir. Tütün istər trubka, istər müştüklə çəkilsin, istərsə 
də  tütünün  yarpaqlarından  hazırlanmış  uzun  və  qalın 
siqarlardan  istifadə  olunsun,  bütün  bunlar  nikotinin 
insan  orqanizminə  göstərdiyi  zərərli  təsirin  qarşısını 
ala bilməz. Tütünün və hər cür siqaretin zərərsiz olanı 
çəkilməyənidir.  Bir  sözlə,  insan  orqanizmi  üçün  ən 
zərərli  olan  şey,  heç  şübhəsiz  ki,  siqaret  çəkmək 
vərdişidir. 
2.  Siqaretin  tüstüsündə  4000-ə  qədər  kimyəvi 
maddənin  olduğu  müəyyənləşdirilmişdir.  Gördüyünüz 
kimi, siqaretin tüstüsündəki 4000-ə qədər mövcud olan 
maddənin  heç  birinin  insan  orqanizminə  bir  faydası 
yoxdur  və  bunların  hamısı  zərərlidir.  Bunlardan  ən 
zərərli  olanları  isə  nikotin,  qətran,  karbon  monoksid 
(CO) 
və 
xərçəng 
yarada 
bilən 
(kanserogen) 
maddələrdən ibarətdir. 
Nikotindən tibbi məqsədlər  üçün  istifadə  olunmur 
və o, zəhərli bir maddə olan sianidlə müqayisə ediləcək 
dərəcədə  təsirlidir.  Əgər  100-120  mq  miqdarında 
nikotin  hər  hansı  bir  şəxsin  damarına  vurularsa,  bu, 
həmin  şəxsin  ölümünə  səbəb  ola  bilər.  Burada  məsə-
lənin maraqlı cəhəti həmin həcmdə olan, yəni 100-120 
mq miqdarındakı nikotinin iki qutu siqaretdə olmasıdır. 
Məlumdur  ki,  gündə  iki  qutu  siqaret  çəkən 
insanlar  çoxdur.  Onlar  bəs  nə  üçün  zəhərlənmirlər?  – 
deyə soruşula bilər. Buna cavab olaraq onu göstərmək 

---

 
313 
lazımdır ki, əslində bütün siqaret çəkənlər yavaş-yavaş 
zəhərlənir.  Siqaret  çəkənlərin  birdən-birə  zəhərlənərək 
ölməmələrinin  səbəbi  isə  onların  siqareti  yandıraraq 
çəkmələridir.  Daha  doğrusu,  siqaret  yandırılarkən, 
siqaretdəki  nikotin  havaya  yayılır  və  yalnız  nikotinin 
müəyyən  bir  hissəsi  insan  orqanizminə  keçir.  Sadəcə 
bir siqaret çəkən hər hansı bir şəxsin orqanizminə 1,2-2 
mq miqdarında nikotin keçə bilir. 
3.  Nikotin  böyrəküstü  vəzilərdən  adrenalin  və 
noradrenalin  hormonlarının  ifraz  olunmasına  səbəb 
olur.  Belə  bir  vəziyyət  isə  bir  müddətdən  sonra  mədə 
yarasının  yaranmasına  gətirib  çıxardır.  Bundan  başqa, 
siqaret çəkənlərin ürəyi daha sürətlə döyünür və bunun 
nəticəsində isə qan təzyiqi yüksəlir. 
4.  Davamlı  olaraq  siqaret  çəkən  adamlar  bir 
müddət siqaret çəkmədikdə, bu zaman əl və ayaqlarına 
az  qan  gedir  və  həmin  orqanlarda  temperatur  aşağı 
düşür.  Belə  vaxtlarda  yalnız siqaret  çəkildikdən  15-20 
dəqiqə  sonra  əl  və  ayaqlardakı  temperatur  normal 
səviyyəsinə çatır. 
5.  Nikotinin  mərkəzi  sinir  sisteminə  təsiri 
nəticəsində  qusma,  baş  gicəllənməsi  kimi  hallar 
meydana gələ bilir. 
6.  Əgər  bir  şəxsin  damarına  2  mq  nikotin 
vurulursa  (bu,  təqribən  yalnız  bir  siqaretin  çəkilməsi 
ilə orqanizmə qəbul olunan miqdardır), bu zaman ürək 
bir dəqiqə ərzində 15 dəfə daha çox döyünür. Ürəkdən 
vurulan qanın həcmi 10 litr olduğu halda, 12 litrə qədər 
artır. Belə bir halda siqaret çəkən şəxsin ürəyi, yerində 
sakit  bir  vəziyyətdə  oturduğu  və  ya  dayandığına 
baxmayaraq, sanki şəxs ağır bir iş görürmüş kimi daha 
çox işləyir. Buraya bir şeyi də əlavə etmək lazımdır ki, 

---

 
314 
əvvəllər infarkt keçirmiş şəxslərdə ürək ağrıları siqaret 
çəkməklə yenidən başlaya bilir. 
7. Göründüyü kimi, nikotin sakitləşdirici bir vasitə 
deyil, əksinə orqanizmi yoran bir maddədir. 
8.  Uzun  illər  boyu  siqaret  çəkənlərdə  müxtəlif 
xəstəliklər  özünü  göstərə  bilir.  Belə  xəstəliklərdən 
aşağıda qısaca bəhs olunur. 
 
Siqaretin həzm sistemi ilə əlaqədar zərərləri 
 
1. Siqaret çəkmək iştahanı pozur. 
2. Həzm prosesini çətinləşdirir. 
3. Dişləri saraldır. 
4. Mədə yarasına səbəb olur. 
5.  Dodaq,  dil  və  yemək  borusu  xərçənglərinə 
səbəb olur. 
 
Siqaretin tənəffüs sistemi ilə əlaqədar zərərləri 
 
1.
 
Öskürdür və bəlğəm əmələ gətirir. 
2.
 
Xroniki bronxitə və emfizemaya səbəb olur. 
3.
 
Qırtlaq  və  ağciyər  xərçəngləri  siqaret  çəkənlər 
arasında daha çox müşahidə edilir. 
4.
 
Ağciyər və qırtlaq xərçəngi hadisələrinin əmələ 
gəlməsinin 90%-nin səbəbi siqaretdir. 
 
Siqaretin qan dövranı sistemi ilə əlaqədar zərərləri 
 
1.
 
Damar  divarlarının  elastikliyinin  azalmasına 
səbəb olur (Ateroskleroz). 
2.
 
Qol  və  qıç  damarlarında  tıxanmalar  əmələ 
gətirir.  Qanqren  olur.  Əl  və  ayaqların  kəsilməsinə, 
şikəstliyə gətirib çıxardır. 

---

 
315 
3.
 
Beyni  qidalandıran  damarlarda  da  elastikliyin 
azalmasına  səbəb  olur.  Iflicolma  (insult)  hadisələri 
meydana gələ bilir. 
4.
 
Ürək  xəstəliklərinin,  xüsusilə  də  ürək  əzələsi 
infarktının  əmələ  gəlməsinə  zəmin  yaradır.  Miokard 
infarktı bu gün ölkəmizdə və bütün dünyada ölümə ən 
çox səbəb  olan xəstəliklərdən biridir.  Siqaret çəkənlər 
arasında  çəkməyənlərlə  müqayisədə  həm  infarkt,  həm 
də  infarktdan  ölüm  hadisələri  10  dəfə  çox  müşahidə 
edilir. 
 
 
Siqaretin digər zərərləri 
 
1.
 
Hafizə  zəifləyir.  Ona  görə  ki,  damarlarda 
kirəclənmə (arteriyoskleroz) baş verir. 
2.
 
Əhvali-ruhiyyə  pozulur,  yuxusuzluq  əmələ 
gəlir. 
3.
 
Dəridə qırışlar yaranır. 
4.
 
Hamilə  qadınların  hələ  doğulmamış  uşaqları 
ana  bətnində  zərər  çəkir:  cılız,  zəif  uşaqların  doğumu, 
hətta ölü doğum ehtimalı artır. 
5.
 
Uşağını  əmizdirən  analarda  nikotin  ana  südü 
vasitəsilə  körpəyə  keçir  və  bunun  ona  mənfi  təsirləri 
olur. 
6.
 
Siqaret  çəkənlərin 
yanında  oturanlar  da 
siqaretdən  zərər  çəkir.  Evdə  siqaret  çəkən  bir  ata  öz 
uşaqlarını da zəhərləyir. 
7.
 
Siqaret  çəkməyin  zərərləri,  şübhəsiz  ki,  burada 
göstərilənlərdən  daha  çoxdur.  Indiyə  qədər  siqaret 
çəkməyin  faydasını  heç  kim  görməmişdir.  Nəticə 
olaraq da aşağıdakıları söyləmək istəyirik: 
Siqaret çəkməyə  vərdiş  etməyənlər  heç  bir zaman 
bu işə başlamasınlar, çəkənlər isə tərgitməyin yollarını 

---