333
edir. Gün ərzində 80-90 q zülal, 100-105 q yağ və 380-
385 q karbohidrat istehlakını təmin etmək üçün hər
gün 3 saylı cədvəldə göstərilən miqdarda müxtəlif
ərzaq məhsulları istehlak edilməlidir.
Cədvəl 2. Orta yaĢlı insan üçün balanslaĢdırılmıĢ
qida normaları
Qida
maddələri
Gündəlik
tələbat,
q-la
Qida
maddələri
Gündəlik tələbat,
q-la
Su
2800-3000
Mineral maddələr
O cümlədən
Içkilərlə
1200-1700
Kalium
800-100
Duru
xörəklərlə
500-600
Fosfor
1200-1500
Məhsulların
tərkibində
700-800
Natrium
4000-6000
Endogen su
300-400
Kalium
2500-5000
Zülallar
80-100
Xloridlər
5000-7000
O cümlədən
heyvanat zülalı
50
Maqnezium
300-500
Əvəzedilməz
Aminturşuları
Dəmir
15-17
Triptofan
1
Sink
10-15
Leysin
4-6
Manqan
5-10
Izoleysin
3-4
Xrom
0,2-0,25
Valin
3-4
Mis
2
Treonin
2-3
Kobalt
0,1-0,2
Lizin
3-5
Molibden
0,5
Metionin
2-4
Selen
0,5
Fenilalanin
2-4
Ftoridlər
0,5-1,0
Əvəzolunan Aminturşuları
Yodidlər
0,1-0,2
Histidin
1,5-2
Vitaminlər, mq-la
Arginin
5-6
C
vitamini
(askorbin
turşusu)
50-70
Sistein
2-3
B
1
vitamini
(tiamin)
1,5-2,0
334
Tirozin
3-4
B
2
vitamini
(riboflavin)
2,0-2,5
Alanin
3
PP
vitamini
(nikotin
turşusu)
15-25
Serin
3
B
3
vitamini
(pantoten
turşusu)
5-10
Qlütamin
turşusu
16
A vitamini
1-2
Asparaginturşu
su
6
B
6
vitamini
(piridoksin)
2,3
Prolin
5
B
12
vitamini
(siano-
kobalamin)
3 mkq
Qlikokol
3
H
vitamini
(biotin)
0,15-
Karbohidratlar
400-500
Xolin
500-1000 mq
O cümlədən:
nişasta
400-450
D
vitamini
(müxtəlif
formaları)
100 B.V.
şəkər
50-100
Üzvi turşular
(süd, limon və s.)
2
P
vitamini
(rutin)
25 mq
Ballast
karbohidratlar
25
B
9
vitamini
(fol turşusu)
0,2 mq
Yağlar
80-100
E
vitamini
(müxtəlif
formaları)
0,2-0,3
O cümlədən:
bitki yağları
25-30
Polidoymamış
yağ turşuları
10-15
Lipoy turşusu
0,5
Xolesterin
0,3-0,6
Inozit
0,5-1,0
Fosfolipidlər
5
Gündəlik
ümumi kalori,
kkal
3000
Qeyd:
Beynəlxalq
vahid
(BV)
kimi
erqokalsiferolun 0,025 mikroqramı qəbul edilmişdir.
Uşaqların D vitamininə tələbatı yaşlılardan 2-2,5
dəfə çoxdur.
335
Cədvəl 3. Ərzaq məhsullarının gündəlik minimum
istehlakı norması
Gündəlik enerji sərfini digər ərzaq məhsullarının
istehlakı üzrə də təmin etmək mümkündür. Ərzaq
məhsullarının istehlak norması formalaşmış ənənələrə,
kənd təsərrüfatında və yeyinti sənayesində məhsulların
istehsalının səviyyəsinə və digər amillərə görə müəy-
yən edilir. Ayrı-ayrı insanların qida məhsullarına olan
tələbatı və istehlakı çox mürəkkəb məsələdir. Bu nor-
malar müxtəlif amillərdən asılı olaraq əsas qida
maddələrinin (zülal, yağ, karbohidrat) istehlak norması
saxlanılmaqla qarşılıqlı surətdə əvəz oluna bilər.
Sıra
sayı
Ərzaq məhsulları
Miqdarı (qramla)
1.
Çörək
330-360
2.
Makaron
15
3.
Yarma
25
4.
Paxlalılar
5
5.
Kartof
265-285
6.
Tərəvəz və bostan bitkiləri
385-450
7.
Meyvə və giləmeyvə (təzə və
konservləşdirilmiş)
200-220
8.
Şəkər və qənnadı məmulatı
50-100
9.
Bitki yağları və onların emalı
məhsulları
30-40
10.
Ət və ət məhsulları
190-215
11.
Balıq və balıq məhsulları
50-55
12.
Süd məhsulları (süd hesabı
ilə)
980-1050
O cümlədən bilavasitə süd
350-450
13.
Yumurta
3 gündə 2 ədəd
336
Qida qəbulu mədəniyyəti
Qida qəbulu mədəniyyəti dedikdə, stolun serviz-
ləşdirilməsi, aşxana priborlarından istifadə etməyi ba-
carmaq və süfrə arxasında özünü aparmaq mədəniyyəti
başa düşülür. Bu işdə səriştəlik hər adam üçün istər adi
və istərsə də bayram günlərində və ya ziyafətlərdə
vərdiş halını almalıdır. Qida qəbulu mədəniyyəti in-
sanın ümumi mədəni səviyyəsini xarakterizə edən bir
göstəricidir. Stolun servizləşdirilməsi qida qəbulunun
xarakterindən və vaxtından (səhər, nahar və şam
yeməyi, ziyafət süfrəsi) asılı olaraq müxtəlifdir. Bir
qayda olaraq, adi günlərdə ailə üzvləri mətbəxdə
yeyib-içirlər.
Səhər yeməyi üçün stol hazırladıqda ona ağ kətan
və ya pambıq parçadan süfrə salınır. Hər adam üçün bir
qəlyanaltı boşqabı, onun sağ tərəfinə nəlbəkidə tutacağı
sola olmaqla fincan və ya stəkan, nəlbəkiyə sağ tərəfdən
çay qaşığı qoyulur. Çəngəl boşqabdan sol tərəfə dişləri
yuxarı, bıçaq isə kəsən tərəfi boşqaba olmaqla sağ tərəfə
qoyulur. Ilıq bişirilən yumurta xüsusi yumurta qabında
boşqabın üstünə və ya onun sağ tərəfinə qoyulur. Çay və
qəhvə şəkərsiz hazırlanır, hər kəs öz istəyinə görə şəkər
əlavə edir. Şəkər tikəşəkillidirsə, qənd qabının üstünə və
ya yanına qənd maşası, toz-şəkərdirsə əlavə çay qaşığı
qoyulur. Çay qaşığını çaya və ya qəhvəyə batırmadan
toz-şəkər götürüb fincana və ya stəkana tökmək
lazımdır. Qarışdırmaq üçün nəlbəkiyə qoyulmuş öz
qaşığınızdan istifadə etməlisiniz.
Nahar süfrəsi hazırladıqda hər adama iki boşqab
qoyulur. Duru xörək üçün nəzərdə tutulmuş dərin
boşqab iri dayaz boşqabın içinə qoyulmalıdır. Boşqa-
Dostları ilə paylaş: |