Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

Haç  ve  Hi lal Altı nda Ortaçağda Yah udi ler l 7 5  
!anarak olmasa da) Hıristiyanlığa döndürmeye çalışmasını söy­
leyerek yanıt verir. Bununla birlikte, vaftizi kabul etmeyi redde­
derlerse, bişopun onları sürme yetkisi vardır;, "zira Efendimizin 
düşmanlarıyla birlik olmamamız lazım."14 
Papa Leo'nun görüşünün, on birinci yüzyıla kadar fazla pra­
tik  bir önemi  olmadı ..  Kilise,  genel  olarak  dünyadaki  dünyevi, 
hatta ruhani işler üzerinde  sınırlı  bir nüfuza sahip  oldu  ve Ya­
hudiler,  ekonomik  yararlılıklarını  sömürmede  çıkarı  bulunan 
laik  yöneticilerden  önemli  destek  gördüler.  Doğrudur;  Latince 
bir kaynak, Alman imparatoru Henry II'nin 
1012 
yılında Yahudi­
leri Mainz kentinden kovduğunu anlatır. Fakat birkaç hafta son­
ra geri  dönmelerine,  izin verildi ve Henry'nin hareketinin yerel 
bir olaydan fazla bir şey olduğunu gösteren hiçbir kanıt yok.15 O 
yıl Wecelin adlı bir papazın inancından dönmesine misillemede, 
bulunduğu  sanılıyor.16 Yine  de 
1012 
olayı, yüksek ve  geç orta­
çağda  gelecek  olan  daha  belirleyici  ve  yaralayıcı  dışlamaların 
habercisiydi.  Yahudilerin  Hıristiyanlar  arasında  oturma  varsa­
yımsal hakkının zayıf güvenirliğini zedeledi. 
On birinci yüzyılda başlamak üzere, haçlı ruhunun  doğuşu 
ve genel nüfus  içinde  Hıristiyan bilinç ve  dindarlığın  derinleş­
mesiyle  birlikte,  Yahudiler  giderek  toplumdan  dışlandılar. 
İmansızlar olarak  "kilise  dışı" 
(extra  ecclesianı) 
sayıldılar; pratik 
bakımdan bu, Yahudilerin dini yargıya tabi olmamaları anlamı­
na 
geliyordu. 
On 
ikinci yüzyılın büyük düsturcusu Gratian, 
Dec­
retunı' 
unda, bu tutumu desteklemek için Yeni Ahit'teki bir Pau­
line söylencesini yeniden yorumladı: 
Bununla birlikte, ya bizim hukukumuza  tabi  olmamaların­
dan ötürü, ya  da bizce bilinmesine karşın, suçlan açık kanıtlarla 
kanıtlanamadığı  için,  onlara  [imansızlar]  disiplin  uygulayama­
dığımız zaman, cezalandırılmaları, yalnızca ilahi  adalete bırakı-

---

l 76  Mark R. Cohen 
lır.  Bizim  hukukumuzdan  olmayanlara  gelince,  Korint'liler*  Bi­
rinci  Mektup'ta Havari anlatır;  Dışardakileri 
[his 
qui  foris  sunt] 
yargılamak niye beni ilgilendirsin? 
T
anrı 
onları yargılayacak.17 
Düstur hukuku,  Yahudileri ilişki kurmanın yasaklandığı  di-
ğer  halklarla,  özellikle  paganlarla  ve  sapkınlarla  birlikte  grup­
landınyordu. Görmüş olduğumuz gibi Yahudilerin diğer bağım­
lı  gruplarla  birlikte  kümelenmesi,  Hıristiyan-Roma  Yahudiler 
hukukunda zaten vardı:  Ortaçağ düstur hukuku, bu yabancıları 
mahkemelerde  Hıristiyarµarın sahip  olduğu  haklardan  dışlayan 
buyrukları  da kapsadı.  Gratian'ın 
Decretunı'u, 
"paganlar,  sapkın­
lar ve Yahudiler,  Hıristiyanları dava edemezler"  diye ilan eder.1s 
Olasılıkla Roma ve düstur hukukundan etkilenen Germanik hu­
kuk,  sapkınlar  ve  inançsızlarla  birlikte  Yahudilerin  de  "mahke­
mede  bir  Hıristiyandan  davacı  olmalarını  ve  davacı  bir  adama 
vekil olmalarını" yasaklar.19 
Yahudileri  cüzamlılarla  birlikte  toplama  -yabancılar  olarak 
statülerini  pekiştiren  bir  bütünleştirme- eğilimi  de  yaygındı.20 
Görmüş  olduğumuz  gibi,  yaklaşık  on  dördüncü  yüzyıl  ortala­
rında,  Yahudilerden  giysilerinin  üzerine  tanımlayıcı  bir  işaret 
koymalarını  isteyen  Dördüncü  Lateran  Konsey'in  dini  buyruğu 
uygul
anma
ya  başlandı.  Laik  yöneticiler,  düzensiz  de  olsa,  Ya­
hudilerin  dış  giysilerinin üzerine  ayrı  bir  tanımlayıcı  işaret  dik­
melerini kural haline  getirerek  kilisenin çağrısına yanıt verdiler. 
Fahişeler  gibi  tiksindirici  gruplar  için  özel  giysi  buyurulduğu 
için, Hıristiyanlar, Yahudilerin özel işaretini de bir aşağılama ve 
dışlama işareti, saymaktan başka bir şey yapamazlardı.21 Bir kral 
ya  da  bişopun kendi  kentine  girişi üzerfue  düzenlenen hoş  gel­
din töreninde Yahudilerin rolüyle ilgili tarifler de,  on ikinci yüz­
yılda başlamak üzere, bütünleyici olmaktan  -"diğer herhangi bir 
· Eski Yunanistan'da lüks, sefahat ve ahlaksızlık konularında adı çıkmış 
Korint kentinde oturanlara verilen.ad- çv
. 

---

Haç ve  Hi lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r  1 77 
grup  gibi  cemaatin  bir parçası  ve onun  içinde  dağılmış  olarak 
Yahudiler"- dışlayıcı olmaya  döndü -"hoş  geldin töreninde, Ya­
hudilerin siyasi topluluktan dışlanmasıyla sonuçlanan bir deği-
şiklik."22 
' 
Yahudilerin, zaman içinde Hıristiyan toplumsal düzenin hi­
yerarşisinden  dışlandıkça,  marjinal  konumlarının  olanaklarım 
yitirdikleri sonucuna varabiliriz. On üçüncü yüzyıla gelindiğin­
de,  Latin Bah1daki Yahudilerin durumu, Dumont'un "kapsayan 
ile kapsanılan ya da bütün ile öğe arasındaki" ilişkilere dayanan 
hiyerarşi modeline arlık uymuyordu. Ne Hıristiyanlar ne de Ya­
hudiler,  Yahudilerin  toplumun  ayrılmaz  parçası  olduklarını, 
kapsayan bir bütünün kapsanılan bir öğesi olduklarını düşünü­
yordu. O sırada, "Hıristiyan bii tikelcilik, ilkel grup dayanışması 
ve yabancı gruplara ilişkin apartheid politikası" kapsayan bütü­
nün evrenselciliğini zayıflatmışh. Hıristiyanlığı, on üçüncü yüz­
yılın başından itibaren giderek daha fazla toplumsal  düzeni ka­
rakterize eder duruma gelen toplumsal-mesleki "sınıflar"a bölen 
karmaşık modellerden hiçbirinde, Yahudilerin yeri yoktu.23 
Doğrudur;  Hıristiyan kurtuluş  öğretisinde  (soteriology)  Ya­
hudilerin oynadığı rolle ilgili (Hıristiyan inancın üstünlüğünün, 
ve  uygunluğunun  tanıkları  olarak)  yüzyıllık  Augustinian  gele­
nek, Hıristiyan toplumun hiyerarşisinde Yahudilere alt kademe­
yi yermeye devam etti. Ne var ki, Augustinian teoloji, karşı ağır­
lık  oluşturan  güçlü  siyasi,  ekonomik  toplumsal  güçlerle  karşı 
karşıya  kaldı.  Augustinian  gelenek,  geç  ortaçağ  Yahudilerinin. 
dışlanmasını  önlemedi.  Hıristiyan  hiyerarşinin  en  alt  kademe­
sinde faile arlık hoş görülmedikten soma, on üçüncü ve on dör­
düncü yüzyılların yaygın dışlama politikasının temeli ahlmış ol­
du. 
Hiyerarşi, Marjinallik ve Ortaçağ İslam'ının Yahudileri 
Ortaçağ İslam' ına dönersek, şu soru sorulabilir: Buradaki hi­
yerarşi ve matjinallik neydi?  Müslüman  toplumsal  düzenin hi-

---