Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
1 64 Mark R. Cohen Resen, Sefru civarındaki Yahudi güvenliğinin anaht arının bu olduğu sonucuna vanr.8ı On dokuzuncu yüzyılda, Fas'ın liman kenti Mogador'daki "Müslüman-Yahudi ilişkilerinde bir aracı olarak ticaret" hakkın da yazan Daniel Schroeter, Rosen ve Geertz gibi antropologların gözlem ve çözümlemelerini tarihsel bir örneğe uygular. En be lirgini mahallelerde Yahudi ikametgahlarının ayrılığı olmak üze re, Yahudilerle Müslümanları ayıran birçok sınıra karşın, "iş iliş kileri düzeyinde Yahudiler, kent pazarının geniş mekanlarında Müslümanlarla ilişkiye girdiler ... iki kesim de birbirlerinin özel sektörüne girmediler ve ikisinin de iş sektöründe ticaret yapma ve toplumsal bakımdan ilişkiye girme özgürlükleri vardı.82 Kent pazarlarında etnik sınırlar silinmişti. Yahudi tüccarlar, Müslüman meslektaşlarının tabi oldukları aynı yönetime tabiy diler. Mogador kentinde, Yahudilerin pazardaki ticari faaliyetle ri, Müslümanlarınki gibi muhtasib'in gözetimi altındaydı. Yahu dilerin, Müslüman dini vakıflar habus'lardan dükkan kiralama özgürlükleri vardı. İşin gereklilikleri, dini ayrılıklara üstün gel di.83 Geertz, Rozsen, Schroeter ve diğerlerinin vardığı sonuçlar, or taçağ. Yahudi-Arap dünyasıyla ilgili kanıtlarla aynı tınıyı, verir. Geniza'da özetlenen Yahudi ticari faaliyetinin İslam topraklarına yerleşmişliği, pazarda Müslümanlarla Yahudiler arasında sınır ların göreli yokluğu, Yahudilerin önemli miktarda mesleki çeşit liliği ve nefret edilen faizci tefeci rolünden uzak olmaları, Yahudi tüccarlar ile Müslüman, tüccarlar arasında insani ilişkilere ola nak tanıdı. Bu durum, dinsel farklılıkları aşh ve pek çok Yahudi nin ekonomik bir çatlağı işgal ettiği Kuzey A vrupa'da popüler imgelemi kuşatan tipte irrasyonel bir basmakalıbın ortaya çık masını önledi. Haç ve H i lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r 1 65 Yahudi Tüccarlardan Mektuplar Goitein'in Letters of Medieval Jewish Traders başlıklı derleme sinde çevrildiği şekliyle ortaçağ Yahudi tüccarların ticari mek tuplarından bazı alıntılar, İslam yüksek ortaçağının canlı ticare tinde Yahudilerin yeriyle ilgili betimlememizi tamamlar. İlk alınlı, Tustari ailesinin ticaret firmasının başında bulunan ve Ebu Saad ile Ebu Haşr'ın babası olan Sahl'a hitaben yazılmış yaklaşık 1010 tarihli bir mektuptan geliyor. Mektubun yazan, başka bir aile ortaklığının -Kayrevan'lı, Tunus, Taherti kardeşler başkanıydı ve iki kardeşi de Tustari'lerin yaşadığı Eski Kahire'de oturuyordu. Pasajlar, pahalı tekstil ticaretinden ve Müslüman tüccarlarla ilişkiden söz ediyor. Gönderdiğiniz pelerinler geldi ve bu konuda gösterdiğiniz inceliğe ve zahmete teşekkür etmek istiyorum. Siparişin geri ka lan kıs mının da tamamlandığını belirtmişsiniz. Efendim, gön derdiklerinizin hepsi güzel; fakat, sizden her şeyi yeniden satın almanızı istiyorum; zira, derin çizgili üç kaftanla birlikte kendim kullanmak istediğim beyaz . kaftanı, bana ... dayatan bir adam tarafından benden alındı. Kaftanın olabildiğince koyu kırmızı olmasını istiyorum; be yaz ve sarı da güzel olur. Gelen sarıyı sevmedim ... En iyi kaftan lar, eskileri ... Efendim, başka bir isteğim daha var. Size güven veren gü venilir Müslümanların da aralarında bulunduğu bir kervan yola çıkarsa, mallar sizinkiymiş gibi kardeşlerime gönderin. Birçok bakımdan bundan yararlanırlar.84 İkinci mektup, Hindistan ticareti yapan bir Yahudiden gelir. Mektubunu, Afrika'daki Aydhab {bugünkü Sudan) limanından İskenderiye'deki, Mısır, oğluna "postalamış" Aydhab pa zarın dan alman Hint mallarını Mısır'da satılmak üzere gönderdiğini anla hr. Mallar çeşitli ortaklar arasında bölüşülecek ve geriye kalan lar, İskenderiye'deki ailesine gönderilecekti. Mektubun yazan, l 66 Mark R. Cohen kendisiyle birlikte seyahat eden Müslümanlardan da söz eder. Hesap yapmanın önemine yaphğı vurgu tipiktir. Bir cümlede, her türlü ticari girişimin hedefi olan "kar"dan kaygıyla söz eder. Goitein, mektup ya zarının Aydhab'dayken Hindistan ticaretinin mevcut durumuyla ilgili cesaret kinci haberler aldığını tahmin eder. Lütfen, biber, kızılağaç ve burada Aydhab'ta bulunan lak dı şında, yaklaşık 149.5 kilo lak edindiğime dikkat edin; zira kızıla ğaç ve biber Müslümanlara sahlıp bedeli alınmış, Yahudilere lak ve biraz nakit ["alhn"] ayrılmış. Nakiti diğer yüklere bırakma dım. Paketleme, sarma malzemesine ve ipe iki dinar gitti ... üçte biri hediye olarak bir sariye ve üçte ikisi ... [sözcük yanlışlıkla at lanmış]. Ebu'l Fadl b. Ebu'l Faraj el Dimyati, lak masrafları için bir dinar aldı. Lakı, hesabın bir kopyasını ve paylaşma [ortaklar aracında] listesini taşıyor. Bütün bunları efendim, ünlü büyü ğümüz Ebu Zikri Judah'a, Allah şerefli konumunu daim kılsın, teslim edecek Her şeyi hakkıyla satacak ve herkesin payını vere cek; hesap bilançosunu sana gönderecek ve sen de herkesin pa yını vereceksin. Sana hesabı da gönderecek. .. Evladım, Allah başka bir kısmet açmazsa, bu seyahatin fazla karlı olmayacağını bil.ss Midi Yahudileri Kuzey Hıristiyanlığındaki Yahudi-Yahudi olmayan ilişkile rinde ekonomik faktör ile İslam' fazla güvenlik içinde olmalarına ve tersinden Kuzey Avrupa dünyasında dinler arası ilişkilerin bozulmasına doğrudan katkı sağladığı hipotezini destekler. Bu bulguları daha da doğrulayan yararlı bir karşılaşhrrna, başka bir öğeyi, yani güney Fransa (Mi di) Yahudilerinin durumunu gündeme getirir. Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|