2 1 4 Mark R. Cohen
Yahudiler ile Yahudi olmayanlar arasında bu türden bir etkile
şimi şaşırtıcı bulmaktan başka bir şey yapamazdı.
İslam' da Hıristiyanlıkta olduğundan çok daha geniş olan
inançlar arası sosyallik, Musevilik ile İslam arasındaki dinsel
karşıtlığa üstün gelmedi. Tarihin büyük bir bölümünde tektanrı
lı inançlar arasında her zaman var olan çahşma, Yahu diler ile
Müslümanlar
iş
ortaklıkları kurduklarında, birbirlerinin sofra
sında yemek yediklerinde, dini törenlere ortak kahldıklarında ve
fikir
alışverişinde bulunduklarında bile varlığını sürdürdü. Her
halde dinsel çekişme düzeyinde bile, Musevi-Hıristiyan çekiş
mesi ile Musevi-Müslüman çekişmesi arasında bazı aynnh fark
lılıkları bulunabilir; bu nedenle, Yahudilerin iki dünyadaki karşıt
kaderini anlamamıza ek ışık tutacak dinler arası polemiklere dö
nüyoruz.
V- POLEMİKLER VE KOVUŞTURMA
9-
Dinler Arası Polemikler
Hıristiyanlık Versus Musevilik
Hıristiyan toplumsal düzeninden Yahudilerin sürekli dış
lanmasında etkili olan etkenler, tanıklık öğretisiyle Augustine'in
saptadığı olumsal dini hoşgörüye karşın Yahudilerin toptan yok
edilmesine yol açmış olabilir. Bu olumsallık, Eski İsrail ile Yeni
İsrail arasındaki organik bağlanhda örtük olarak vardı; Yeni İs
rail'in, kendi meşruluğunu kurtarmak için Eski İsrail'e gereksi
nimi vardı. Eski Ahit'i korumakla Yahudiler -onun ruhsal, Hıris
tiyan dinbilimsel anlamını görmeseler de- Yeni Ahit'in sahiliği
nin tanığını taşıdılar. Böyle yapmakla, Hıristiyanların inancına
payanda olup, kendilerini İsa'nın gelişiyle ilgili kehanetleri icat
etmekle suçlayan paganları şaşırthlar. Açınacak, biçimde yenil
miş
durumda Hıristiyanların arasında dağınık yaşayan Yahudi
ler, Hıristiyanlığın zaferini her gün doğruluyorlardı. Büyük Dö
nüş'te• gözlerindeki perde kalkmış olan Yahudiler, tanık olarak
rollerini tamamlamış olacak ve böylece İsa'nın Mesihliğinin ger
çekliğini doğrulayacaklardı.ı
Yine de, Hıristiyanlık Kurtuluş Günü'ne kadar pasif kala
mazdı. Kendine özel ilahi hak iddiasında inatla ısrar eden Mu
sevilikle savaşmak zorunluluğunu duydu. Bu nedenle, kilise dü
şünürleri, Yahudiliğin dini hakikat iddiasını çürütmeye koyul
dular. Museviliğe karşı polemikler, ilk günden itibaren Hıristi
yanlığın dokusunun bir parçası oldu: Musevilik karşıtlığı, başın
dan beri, Hıristiyan kendi kendini tanımlamanın özsel bir bile
şeniydi.2
-Yahudi karşıh polemikler, doğrudan konuyla ilgili yazıların
yanı sıra bütün Hıristiyan yazılara da yayılmış durumdadır. A.
Lukyn Williams, bu "adversus judaeos" yazının örneklerini özet-
· Hazreti İsa'nın dünyaya döndüğü gün.
-çv.
2 1 8 Mark R.
Cohen
ledi.3 Daha yakın zamanlarda Heinz Schreckenberg, Museviliğe
karşı polemiksel Hıristiyan yaz
ınının
etkileyici; kronolojik, be
timleyici bir kaynakça incelemesini derledi. Birinci yüzyıldan on
üçüncü yüzyıla kadar uzanan dönemi kapsayan bu muazzam
malzeme, sadece Yahudi karşılı risaleleri değil, papalık bildirile
rinde, konsey buyruklarında, düsturcu metinlerde, kraliyet bel
gelerinde, tarihsel vakayinamelerde, şiir ve dramada, ikonogra
fide ve hatta, Rashi1den Meymun1a kadar Yahudi yazınındaki
Hıristiyan yorumlarda ve Yahudilerle ilişkisindeki malzemeyi
de içerir. Tek başına oylum ve kapsamıyla bu derleme, Hıristi
yan tarihindeki Yahudiler ve Musevilik karşısında Hıristiyanlığı
doğrulama sürekli mücadelesini gösterir.4
Hıristiyanlıktaki polemiksel yazının ilk tipi, kutsal şahadetle
rin, hatta olasılıkla İsa1nın ve misyonunun örtük müjdesini veren
Eski Ahit dizelerinin, bütün 11Şahadet Kitapları"nın 11doğru11 Hı
ristiyan tanrıbilirnsel anlamlarıyla aktarılması biçimini aldı. Ya
hudi Kutsal Kitap'ının, Tanrı1nın İsa1nın misyonuyla ilgili otantik
sözlerini içerdiğine dair inancın bir çıkarımı, 11Eski Ahit" in bu şe
kilde yorumlanması -özünde Yahudilere karşı dönen Yahudi yo
rumbilirni- Hıristiyan-Yahudi çekişmesinin kalbinde yatar. Böyle
bir şahadet, Hıristiyanlığa dönme Yahudilerin inancını pekiştir
meye yaradı.5 Yahudilerin çoğunluğu -ışığı göremeyenler- 11has
ta11 ya da kendi kutsal kitapl
arının
gerçek anlamını göremeyen
11kör"ler olarak değerlendirildiler. 11Şahadetler11 diye yazıyordu
Augustine, 11Yahudiler arasında büyük bir otoritesi bulunan Kut
sal Kitap1tan seçilecektir ve kendilerine sunulan bu olanakla sa
ğalmak istemezlerse, hiç olmazsa Kutsal Kitap1ın açık hakikatiyle
yargılanabilirler."6
Yahudi-Hıristiyan polemikleri konusunda önde gelen bir
otorite 11Belli başlı her Hıristiyan öğreti, İbrani İncil'in birçok di
zesiyle desteklenebilir.11 diye yazmaktadır.7 örneğin, Tefsirciler,
Yahudilerin ilahi reddi ve Tanrı1nın Hıristiyan 11Yeni İsrail"i se
çimi temel doğması için, Yahudi-Hıristiyan çalışmasının kalbin-
Haç ve Hilal Altı nda Ortaçağda Yah udiler 2 1 9
de yatan konuyu aydınlatan iki ünlü Eski Ahit 11şahadeti"nde
destek buldular. Birinci şahadet, Yakup'un on iki oğlunu kutsa
masından sonra, Genesis'te bulunuyor. Yakup, dördüncü oğlu
Judah için şu kehanette bulunur: "Shiloh gelinceye kadar, hü
kümdarlık asası Judah'tan, yöneticilik asası onun bacaklarının
arasından ayrılmayacak" (Genesis'49:10). Yahudi tefsirinde zaten
var olan esrarengiz "Shiloh11a mesianik bir eğilim verildi. Tar
gum, ya da Tevrat'ın Aramca çevirisi, "kendisine kraliyet [ya da
krallık; malkhuta] verilen mesih gelinceye, kadar" şeklindeki şa
şırhcı son sözcükleri eskatalojik bakımdan ele alır. Hıristiyanlık,
bu Yahudi yorumu kabul etti. Dönüp Roma'nın 70'te İkinci Ta
pınağı yıkmasına ve Yahudi devletinin dağılmasına bakan Hıris
tiyan yorumcular, Genesis 49:10'un her şeyi öngördüğünü keş
fettiler. Roma'nın zaferiyle birlikte, Tanrı Yahudileri reddettiği
için hükümdarlık asası Judah'tan ayrıldı. Bu nedenle Shiloh'un
gelmesi gerekirdi. Shiloh, bizzat İsa'dan başkası olamazdı.
Başka bir düğüm noktası olan Genesis 25:23, Rebeka'nın* "bi
rinin diğerinden daha güçlü olacağı ve yaşlı olanın genç olana,
hizmet edeceği" her birinin bir "ulusu" temsil edeceği ikiz doğu
racağına dair Tanrı'nın şiirsel vaadini temsil eder. Bu bağlamda
yaşlı çocuk, önce doğup bir tabak mercimek çorbası karşılığında
kendi doğum hakkını küçük kardeşi Yakup'a sathğında keha
net" edilen gence bağımlılığını sağlamlaşhran Esav'dı (Genesis
25: 30-34). Daha sonra, babaları İshak, ölüm döşeğinde, "kardeş
lerinin efendisi 0111 kutsamasını "gence", ünlü "kardeşine hizmet
edeceksin" sözlerini "yaşlıya" ihsan ederek Yakup'un Esav oldu
ğunu düşünme yanılgısına düştü (Genesis 27: 40). Rebeka'ya ke
hanetin Hıristiyan okuyucuları,
yaşlıyı
Museviliğe, "yaşlı" din,
gend
Hıristiyanlığa, "genç" inanca işaret eder hale getirdiler. Bu
nedenle, Tanrı'nın kehaneti, Museviliğin sonunda Hıristiyanlığa
· İshak Peygamber'in kansı ve Yakup ile Esav'ın annesi -çv.
Dostları ilə paylaş: |