Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

3 3 8  Mark R.  Cohen 
28 
Fattal, Le Satut, 18-60. Fetih anlaşmalarının İngilizce çevirisinin bir 
örneği, Lewis, 
İslam, 
1: 228-241'de bulunabilir. 
29 
Bölge, iki standart eserde uzun uzadıya tarhşılıyor: A. S. Tritton, 
The 
Celiphs and Tlıeir Non-Muslim Subjects: A Critical Study of tlıe Covenant of 
1 
Umar 
(1930; yeniden basım Londra, 1970) ve Fattal, 
Le Statut. 
30 
Aman, burada "güvenli idare" anlamında. 
31 
"Fethedilen bir halkın,  galiplerle ittifak için kabul  edilecek koşullan 
belirlemesi alışılmış  değil." Tritton, 
Caliphs  and T1ıeir Non-Muslim Sub­
ject, 
8. 
32 
Tritton, Ömer Pakh ile Arapça vakayinamelerde kayda geçen önemli 
ölçüde  daha kısa ve daha az karmaşık birçok fetih anlaşması arasında 
hiçbir gerçek benzerlik görmez. 
33 
Noth,  "Abgrenzungsprobleme  zwischen  Muslimen  und  Hicht­
Muslimen Die  'Bedingungen Umars  (as-surut  al-umarriyya)  unter ei­
nem  anderen Aspekt gelesen," 
Jerusalem  Studies  in Arabic and islam 
9 
(1987), 290-315. 
34 
İslam' daki dilek ve ferman biçimleri üzerine en önemli.araştırmalar 
S. M. Stem'in incelemeleridir:  "Three Petitions of the Fatimid Period," 
Oriens 
15 (1962), 172-209; "Petitions from the Ayyubid Period," 
Bulletin 
of the School of Oriental and African Studies 
27 (1964), 1-32; "Petitions from 
Mamluk Period (Notes on the Mamluk Documents from Sinai)," ibid., 
29 (1966), 233-276; ve 
Fatimid Decrees 
(Londra, 
1964). 
35 
Stem, erken İslami yüzyıllara ait dileklerin "basit mektup biçiminde" 
olduklarını  düşünür., Stem,  "Three  Petitions  of  the  Fatirnid  Period," 
189.  Geoffrey  Khan,  "bir  dilek  denilebilecek  ... bugüne gelen en  eski 
Arapça  belge"nin  -sekizinci yüzyıl başlarında Sogdiana'dan- Mısır'da 
yazılan  ve  Arapça  papirüs  derlemelerinde  saklanan  alışılmış  Emevi 
mektupları biçimine yakından denk düşen bir yapısı bulunduğunu be­
lirtir. Bkz.  "Historical Developments of the Structure of Medieval Ara­
bic  Petitions," 
Bulletin  of  the  School  of  Oriental  and African  Studies 
53 
(1990), 8, Bu paragrafa sıkıştırılan sav, Ömer Paktı üzerine hazırlamak­
ta olduğum bir yazıda ayrıntılandırılacak. 
3? 
Özel olarak "Hıristiyanlar ... manastırlar, kiliseler, rahibe manastırla­
rı, papaz hücreleri" inşa edemezler. Bkz. Fattal, 
Le Statut, 
174 vd. 
37 
Fattal, 
Le Statut, 
180 vd. 
38 
İbid., 
185 vd. 
39 
lbn Kayyım el-Cevziyye,  Ömer Paktı  üzerine kapsamlı  analitik yo-

---

Haç ve  H i lal Altı nda Ortaçağda Yah udiler 3 3 9 
rumunda konuya uzun bir bölüm ayırır. Bkz. 
Ahkam alıi al-dhimma, 
kı-
sım 
2, 665-713. 
· 
40 
Seth Ward, "Construction and Repaif of Chirches and Synagogues in 
Islamic  Law; A  Treatise  by  Taqi  al-Din  Ali  b.  Abd  al-Kafi  al-Subki" 
(Doktora tezi, Yale Üniversitesi, 
1984); 
idem, "Taqi al-Din al-Subki on 
Construction, Continuance and Repair of Chirches and Synagogues İn 
Islamic Law," 
Studies  in Islamic and fudaic Traditiöns II, 
ed. William S. 
Brinner ve Steven Recks (Atlanta, Ga., 
1989), 169-188 
içinde. 
41 
Moshe Perlmann, ed. ,ve çv. 
Shaykh Damanhuri an the Chu 'rches ofCai­
ro 
(1 739) 
(Berkeley ve Los Angeles, 
1975), 18-23. 
42 
Perlmann, 
Shaykh Damahuri, 25-26. 
43 
Kahire 969'da kuruldu. 
44 
Ward, "Construction and Repair of Chirches and Synagogues." 
45 
Richard Gottheil, 
"An 
eleventh-Century Document Concerning a Ca­
iro Synagogue," 
fewislı Quarterly Review 
19 
(1906-1907), 467-539. 
Belge, 
Stillman,/ews 
of Arab Lands
'
dede çevrilmiş, 
189-191. 
46 
Yaralanan ikisi öldü, diğer biri, ya da olasılıkla ikisi İslama döndü. 
47 
Mark  R. Cohen, "Jews in  the Mamluk  Envirorunent:  The  Crisis  of 
1442 
(A Geniza Study);" 
Bulletin of tlıe School of Oriental and African 
Stu­
dies 47. (1984), 425-448. 
48 
"Haç göstermek put göstermeye benzer ... Bu nedenle, kiliselerinin dış 
kapılarına  haç  koymalarına  izin  verilmez,  fakat  içeri  koyduklarında 
kimse onlara karışmaz." İbn El-Kayyım, 
Ahkam ahi al-dhimma, 
kısım 
2, 
719. 
49 
Fattal; 
Le statut, 205-211. 
5o 
Goitein, 
A Mediterranean Society, 2: 285. 
Aynca bkz. bu kitapta bölüm 
10. 
51 
CTh 
16. 8. 18, Theodosian  Code,  469. 
Haman, Esther Kitabı'nın  Pers 
Yahudilerini öldürmeyi planlayan antisemitik kötü adamıdır; pl
anını
n 
geri tepmesi üzerine, on oğluyla birlikte darağacında can verdi. Hıris­
tiyanlar,  Purim  bayramındaki  darağaçlarını ve kuklaları,  "ateş  yakıp, 
Hıristiyan inanç nefretiyle kutsal haçın canlandırılmış bir görüntüsünü 
yakmak" olarak anladılar. Bu nedenle Theodosian Yasa, ayindeki söz- . 
de Hıristiyan karşılı suistimalleri yasakladı. 
52 
Simonsohn, 
Apostolic See and the f ews: History, 467. 
53 
Bkz. Bölüm 
6. 

---

3 4 0  Mark R. Cohen 
54 CTh 16. 8. 5, 
Theodosian Code, 
467. 
55 
Ata binmek, bir onur işareti sayılıyordu. 
56 
Düstur 68. 
57 
Aşağıdaki değerlendirmede,, gayri-Müslimlerin ayrı giysileri üzerine 
yazdığım ve 
The Byzantine- and Early Islamic Near East II 
(Studies in Late 
Antiquity and Early Islam il), ed. Lawrence L Conrad içinde yayımla­
nacak bir yazının içeriğini özetledim. İslam' da giysi- yönetmelikleriyle 
ilgili daha önceki literatür şunları da kapsıyor. ilse Lichtenstadter, 'The 
Distinctive Dress of Non-Muslims in Islamik Countries," 
Historia Judai­
ca 
5 (1943), 35-52; Tritton, 
Caliphs and Their Non-Muslim Subjects, 
bölüm 
8;  Fattal,  La 
statut, 
96-112;  ve  Habib Zayat'ın  gözden kaçırılan fakat 
önemli makalesi:  "The Distinctive Signs of the Christians and Jews in­
Islam"  (Arapça), 
Al-Machriq 
43:2 (1949), 161-252. Bu makaleye dikkati­
mi çektiği için öğrencim Hasan Khalıllieh'e müteşekkirim. Fattal, buna 
değinmemiş görünüyor. 
Ayrıcalıklı  sınıfları ayrıcalıksız  sınıflardan  giysiyle"ayırma  düşüncesi, 
eski Roma'da zaten vardı. Augustus, vatandaş olmayanları vatandaş­
lardan ayırt etmek için vatandaş olmayanların farklı giysiler giymeleri­
ni emretti ve kamu gösterilerinde onlara farklı bir yer ayırdı. Vatandaş­
lar, beyaz bir toga 
(plebs togata; 
bir başlıktan da söz edilir, 
plebs pileata) 
giyerdi. Vatandaş olmayanlar renkli elbiseler giyer ve kendilerine 
pulla­
ti 
(kara giyinenler) denilirdi. Augustus, togalarryla halkın içine çıkma­
yan vatandaşlara ceza verilmesini bile buyurdu; vatandaş olmayanla­
rın 
ya da ceza nedeniyle vatandaşlık hakkını kaybedenlerin toga giy­
mesi ise yasaktı. Bu buyruk, geç imparatorluğa kadar yürürlükte kaldı. 
Bkz. Deniz Van Berchem, 
Les distributions de ble et d'argent a la plebe ro­
maine sous l'empire 
(Cenevre, 1939), 61. 
58 
Tritton, 
Caliphs and Tlıeir Non-Muslim Subjectş, 
115. 
59 
Lichtenstadter'in "Ömer'in giysi yönetmeliğinin temel nedeni,.  Mu­
hammediler ile Kafirler arasında evliliği ye serbest ilişkiyi [cinsel]  ön­
lemek için gayri-Müslimlerin Müslümanlardan kolayca ayırt edilmesi­
ni  sağlamaktı"  şeklindeki  iddiasının  (Lichtenstadter,  "Distinctive 
Dress,".43), Müslüman-kaynaklarda hiçbir temeli yok.  Yazar, Dördün­
cü Lateran Consey'in rasyonalitesinden etkilenmiş görünüyor. 
60 
Tritton, 
Calip/ıs and Their Non-Muslim Subjects, 
116;  ayrıca Fattal, 
La 
sta-tut, 
97-98. 

---