60
кредит тяшкилатларындан башга реэионал тяшкилатлар да мювжуддур. Бунлара
Ислам Инкишаф Банкы, Авропа Йенидянгурма вя Инкишаф Банкы, Авропа
Мяркязи банкыны мисал эюстяря билярик. Бцтцн йахарыда дейилянляр бейнялхалг
бизнесдя, бейнялхалг валйутанын ня гядяр важиб бир елемент олдуьуну сцбут
едир вя бу елементи даща дяриндян юйрянмяйя бизи вадaр едир.
Бу ясасда бейнялхалг бизнесдя бейнялхалг валйута мязяннясинин цч
системи вардыр:
1.
Гызыл стандарт
валйута системи;
2.
Бреттон-Вудс валйута системи (тянзимлянян валйута мязянняси);
3.
Идаря едилян «цзян» валйута системи.
Гызыл стандарт валйута системи гяти мцяййян едилмиш валйута курсуна вя
ашаьыдакы шяртляря ясасланыр:
-
юлкянин пул ващидинин гызыл мязмунунун мцяййян
едилмяси;
-
юлкя дахилиндяки няьд пул кцтляси иля юлкянин гызыл ещтийаты арасындакы
нисбятян жидди шякилдя эюзлянилмяси;
-
гызылын сярбяст идхал вя ихражына щеч бир манеянин олмамасы.
Бурада гызыл стандарт системи ашаьыдакы цстцнлцйя маликдир:
-
сабит валйута курсу гейри-мцяййянлик вя рискин ашаьы дцшмясиня тясир
эюстярир вя ейни заманда бейнялхалг тижарятин щяжминин артмасына
кюмяк едир;
-
гызыл стандарт автоматик олараг тядиййя балансынын кясир вя активини
бярабярляшдирир.
1879-жу илдян 1934-жц иля гядяр олан дювр дцнйа юлкяляриндя пул
системинин
гызыл стандарт дюврц адланыр. Бу системя бязян сабит валйута мязянняси системи
дейилир. Бу системдя милли валйутанын дяйяри гызылын чяки ващиди ясасында
мцяййян едилирди вя мющкям тясбит олунурду.
ХЫХ ясрин ахырларында бу систем формалашды. Авропа дювлятляри: Инэилтяря,
Алманийа, Италийа, Норвеч, Исвеч, Исвечrə, Данимарка, Щолландийа бу системя
дахил идиляр. Артыг ХЫХ ясрин 90-жы илляриндя АБШ, Йапонийа вя Русийа да
щямин системя дахил олду. Бу системя дахил олан юлкяляр каьыз банкнотлары
сярбяст шякилдя гызыла дяйишдирирдиляр.
Гызыл стандартлар системиндя 1 инэилис фунт-стерлинги 113,0016 m.грам халис
гызылы, 1 АБШ доллары ися 23,22 m. грам гызылы тямсил едирди. Беля ки, 1 фунт-
стерлинг 4,87 АБШ долларына бярабяр тутулурду.
Бу системин характерик жящятляриндян бири ондан ибарятдир ки, щяр бир юлкя
даща чох мящсул ихраж етмяйя вя нятижядя юлкяйя гызыл эятирмяйя наил олмаьа
чалышырды. Беля ки, гызыл стандарт системини мцдафия едян бязи юлкялярин милли
валйутасынын гызыла нисбятян девалвасийасына наил олмаьа да сяй эюстярирляр.