Haci həSƏnov niyazi beynəlxalq biznes
Yüklə 2,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
51 tamamlayır, rəqabətə əsaslanan inkişafı stimullaşdırır və beynəlxalq valyuta münasibətlərinin bazar tənzimlənməsi zamanı yaranan neqativ ünsürləri aradan qaldırmağa kömək edir. Ona görə də bunlar arasında nisbət tez-tez dəyişir. Böhran, müharibə, müharibədən sonrakı dövr şəraitində bu nisbət daha da sərtləşir. İqtisadi konyukturanın yaxşılaşdığı dövrdə beynəlxalq valyuta əməliyyatlarının liberallaşması baş verir. Lakin beynəlxalq valyuta münasibətləri üzərində nəzarəti müəyyən alətlər vasitəsilə dövlətlər həmişə öz nəzarətində saxlayırlar. Bazar iqtisadiyyatının tənzimlənməsi sistemində əsas yeri beynəlxalq valyuta siyasəti tutur. Valyuta siyasəti - beynəlxalq valyuta və digər iqtisadi münasibətlər sferasında həyata keçirilən və ölkənin cari və strateji məqsədlərinə uyğun olan tədbirlər məcmusudur. Beynəlxalq valyuta siyasətinin istiqaməti və forması ölkənin iqtisadiyyatının vəziyyəti ilə müəyyən olunur. Müxtəlif tarixi dövrlərdə ön plana beynəlxalq valyuta siyasətinin valyuta böhranlarının aradan götürülməsi, beynəlxalq valyuta sabitliyinin təmin olunması, beynəlxalq valyuta məhdudiyyətləri, beynəlxalq valyutanın dönərliyinə keçid, beynəlxalq valyuta əməliyyatlarının liberallaşdırılması və s. bu kimi konkret məqsədlər keçir. Beynəlxalq biznesin inkişafında, beynəlxalq valyuta siyasəti ölkələr arasında qarşılıqlı əlaqə prinsipini özündə əks etdirir. Beynəlxalq valyuta siyasətinin əsasını rəsmi kurs səviyyəsinə qaldırılmış müəyyən nəzəriyyə təşkil edir. Beynəlxalq valyuta siyasəti hüquqi baxımdan valyuta qanunvericiliyi ilə möhkəmləndirilmişdir. Beynəlxalq valyuta qanunvericiliyi ölkə ərazisində və kənarda aparılan beynəlxalq valyuta əməliyyatlarının tənzimlənməsi qaydaları, həmçinin ölkələrarası beynəlxalq valyuta razılaşdırmaları kimi hüquqi normalar məcmusudur. Beynəlxalq biznesdə, beynəlxalq valyuta siyasətinin reallaşdırma vasitələrindən biri də, valyutanın tənzimlənməsidir. Valyutanın tənzimlənməsi ” beynəlxalq hesablaşmaların və beynəlxalq valyuta əməliyyatlarının aparılması qaydalarının reqlamentləşdirilməsidir. Birbaşa valyutanın tənzimlənməsi qanunvericilik aktları və icraedici orqanlar vasitəsilə həyata keçirilir. Dolayı beynəlxalq valyuta tənzimlənməsi metodları ” iqtisadi metodlardan, xüsusilə bazar iştirakçılarına təsir etmək məqsədilə valyuta-kredit metodlarından istifadə edilməsini nəzərdə tutur. Təsərrüfat əlaqələrinin beynəlmiləlləşməsi dövlətlərarası beynəlxalq 52 valyuta tənzimlənməsinin inkişafına zəmin yaradır. O, aşağıdakı bir neçə məqsədləri güdür: ayrı-ayrı ölkələrin valyuta siyasətinin koordinasiyasını, valyuta böhranlarının aradan qaldırılması sahəsində birgə fəaliyyəti, aparıcı ölkələrin digər ölkələrə qarşı yeritdiyi valyuta siyasətinin razılaşdırılmasını. Beynəlxalq biznesin inkişafında, beynəlxalq valyuta siyasəti, valyuta problemlərinin həlli sahəsində qərarların hazırlanması, qəbulu və reallaşmasını müəyyən edir. Beynəlxalq valyuta siyasəti onun forma və məqsədlərindən asılı olaraq struktur və cari valyuta siyasətinə bölünür. Struktur valyuta siyasəti - dünya valyuta sistemində struktur dəyişikliklərinin aparılmasına istiqamətlənmiş uzunmüddətli tədbirlər məcmusudur. O, islahatlar vasitəsilə bütün ölkələrin maraqlarına uyğun prinsiplərin təkmilləşdirilməsi məqsədilə həyata keçirilir. Struktur beynəlxalq valyuta siyasəti cari beynəlxalq valyuta siyasətinə təsir göstərir. Cari beynəlxalq valyuta siyasəti ” valyuta məzənnəsinin beynəlxalq valyuta əməliyyatlarının, beynəlxalq valyuta bazarlarının fəaliyyətinin operativ tənzimlənməsi istiqamətində görülən qısamüddətli tədbirlər məcmusudur. Beynəlxalq biznesin dünya təcrübəsində ən çox istifadə olunan beynəlxalq valyuta siyasətinin aşağıdakı formaları tətbiq olunur: diskont, deviz siyasəti, valyuta ehtiyatlarının idarə edilməsi, valyuta məhdudiyyətləri, valyutanın dönərlilik dərəcəsinin tənzimlənməsi, valyuta məzənnəsinin rejimi, devalvasiya və revalvasiya və s. Beynəlxalq biznesdə diskont siyasəti ” mərkəzi bankın faiz dərəcələrinin dəyişilməsi bir tərəfdən valyuta məzənnələrinin və beynəlxalq kapital axınına təsiri vasitəsilə tədiyyə balansının, digər tərəfdən məcmu tələbin, qiymətin, pul kütləsinin, daxili kreditlərin dinamikasının tənzimlənməsinə istiqamətlənmişdir. Məsələn, mənfi saldolu tədiyyə balansında kapitalın sərbəst hərəkəti şəraitində faiz dərəcələrinin dəyişməsi ölkəyə axını stimullaşdırır. Əksinə, faiz dərəcələrinin aşağı düşməsi ölkədən kapital axınına səbəb olur. Beynəlxalq biznesin inkişafının müasir mərhələsində diskont siyasətinin səmərəliliyi bir qədər aşağı düşmüşdür. Birinci növbədə bu ölkənin xarici və daxili məqsədləri arasında ziddiyətlərdən irəli gəlir. Faiz dərəcələrinin aşağı düşməsi ölkədəki iqtisadi konyukturanın yaxşılaşmasına və ölkədən kapital axınına səbəb olur. Faiz dərəcələrinin qalxması isə iqtisadi konyukturanın pisləşməsinə və ölkəyə kapital axınına səbəb olur. Yüklə 2,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|