Harmonik rəqslər və onların xarakteristikaları. Yaylı, fiziki və riyazi rəqqaslar və rəqs konturu. Eyni istiqamətdə və eyni tezlikli harmonik rəqslərin toplanması. Döyünmə. Qarşılıqlı perpendikulyar rəqslərin toplanması

Kristal qəfəsin istilik tutumu
Bərk cismin istilik tutumunda əsas yeri kristal qəfəsin düyün nöqtələrindəki hissəciklərin istilik hərəkətinin enerjisi tutur. Metallarda cırlaşmış elektron qazının da müəyyən rolu olmasına baxmayaraq bu çox az olduğundan, elektron qazının istilik tutumunu nəzərə almayacağıq.
1)Klassik nəzəriyyəyə
Enerjinin sərbəstlik dərəcəsinə görə bərabər paylanma qanununa görə:

R əqsi hərəkətdə:
Rəqsi hərəkətdə sərbəstlik dərəcəsini sayı i=3
Bir atomun enerjisi (ionunu):


N_А - sayda hissəcikdən ibarət bir mol kristalın daxili enerjisi :

Molyar istilik tutumu:

Bütün kimyəvi sadə cisimlərin molyar istilik tutumları eyni olub, temperaturdan asılı deyil və bərabərdir:


Dyulonq – Pti qanunu adlanır.
Kimyəvi birləşmələrdə bir mol maddədəki atomların sayı z dəfə çox olacaq ( z- molekuldakı atomların sayıdır) Məs.: bir mol NaCl birləşməsində N_А –sayda natrium atomu və N_А –sayda xlor atomu var; z = 2

Klassik statistika yalnız böyük temperaturlarada doğrudur.

2) Eynşteynin kvant nəzəriyyəsi
Bu nəzəriyyəyə görə, kristala asılı olmayan kvant ossilyatorlar sistemi kimi baxılır.
Tezliyi ν olan kvant ossilyatorun hər bir sərbəstlik dərəcəsinə düşən orta enerji:

Kimyəvi sadə maddənin bir molunun daxili enerjisi:

T ərifə görə molyar istilik tutumu:

T_E – Eynşteynin xarakteristik temperaturu

Aşağı temperaturlarda Eynşteyn nəzəriyyəsindən alınan nəticələr , klassik nəzəriyyə ilə eyni olur:

Eynşteyn nəzəriyyəsi istilik tutumunu keyfiyyətcə izah etdiyi halda, kəmiyyətcə uyğun gəlmir , yəni C~T³ asılılığı Eynşteyn nəzəriyyəsindən alınmır.