Müstəvi dalğalar elə dalğalardır ki, onların dalğavari səthləri bir-birinə paralel
müstəvilər toplusundan ibarət olsun.
Sferik dalğalar elə dalğalardır ki, onların dalğavari səthləri konsentrik sferalar
şəklində olsun.
Şüa – elə xəttlərdir ki, onlara hər bir nöqtədə çəkilən toxunan dalğanın yayılma istiqamətində olsun.
Qaçan dalğalar. Bütün nöqtələri eyni sürətlə yerini dəyişən dalğalar, qaçan dalğalar adlanır. Qaçan dalğalar fəzada enerji daşıyırlar. Qaçan dalğalara misal olaraq müstəvi və sferik dalğaları göstərmək olar. Müstəvi dalğalarda dalğa səthləri bir-birinə paralel olan müstəvilərdən ibarətdir.
Sferik dalğalarda isə dalğa səthləri konsentrik sferalardır. Bu sferaların mərkəzi dalğa mərkəzi adlanır.
Müstəvi dalğanın tənliyi
Qəbul edək ki, x = 0 müstəvisində yerləşən nöqtələr
qanunauyğunluğu ilə rəqs edirlər.
Rəqs mənbəyinin O nöqtəsindən x məsafədə yerləşən mühitin B hissəciyinin rəqsi də həmin qanunauyğunluqla baş verəcəkdir. Dalğanın x məsafəsinədək yayılmasına
müddəti tələb olunduğundan, bu nöqtənin rəqsi, mənbəyin rəqsindən
m üddəti qədər gecikəcəkdir.
Sistemin hissəciklərinin x müstəvisindəki rəqslərinin tənliyi,
şəklində olduğundan, S(x,t) funksiyası nəinki zamana ğörə, həmçinin x koordinatına görə də periodik olacaq dəyişir.
Enerji itkisi olmayan mühitdə +x oxu istiqamətində yayılan sinusoidal müstəvi dalğanın ümumi hal üçün tənliyi
B urada A = const - dalğanın amplitudu, - dövrü tezlik, -dalğanın başlanğıc fazası, - müstəvi dalğanın fazasıdır.
Dalğa ədədi, məsafədə yerləşən dalğa uzunluqlarının sayını göstərir.
Onda qaçan müstəvi dalğanın tənliyini, aşağıdakı şəkildə yazarıq
-x istiqamətində yayılan dalğanın tənliyi
r - vektoru istiqamətində yayılan müstəvi dalğanın ümumi şəkildə tənliyi:
Dostları ilə paylaş: |
