Tezlikləri yaxın olan rəqslər toplanarkən, yaranan rəqsin amplitudunun periodik dəyişməsi, döyünmə adlanır.
Toplanan rəqslərin amplitudları A , tezlikləri isə ω və (ω+Δω) olarsa, haradakı
Δω<<ω ödənərsə, onda sadəlık üçün hesablamanın başlanğıcını elə seçəcəyik ki, hər iki rəqsin başlanğıc fazası sıfra bərabər olsun:
Yekun rəqs aşağıdakı şəkildə ifadə olunacaq:
Bu rəqsin tezliyi ω , amplitudunun dəyişməsi
tezliyin dəyişməsi isə olacaqdır (döyünmənin tezliyi kosinusu
d əyişməsindən iki dəfə böyükdür, çünki modulca götürülür).
Qarşılıqlı perpendikulyar olan eyni tezlikli harmonik rəqslərin toplanması
Qarşılıqlı perpendikulyar olan X və Y oxları istiqamətində eyni ω tezliyi ilə harmonik rəqsi prosesə baxaq.
Burada Δφ - rəqsin fazalar fərqi, A və B – onların amplitudlarıdır.
Yekun rəqsin trayektoriyasının tənliyi zamansız ifadə edilsə, koordinat oxları
boyunca yerləşmiş elleps tənliyi alınar:
Alınan bu tip rəqslər elleptik polyarizə olunmuş rəqslər adlanırlar.
Əgər fazalar fərqi üçün ödənərsə, onda
trayektoriyanın tənliyi aşağıdakı şəklə düşər:
Bu, oxları koordinat oxları boyunca yönəlmiş, ellepsin tənliyi olub, yarımoxları isə
uyğun olaraq A və B amplitudlarına bərabərdir. Əgər A=B olarsa, onda elleps çevrəyə çevrildiyindən, alınan belə rəqslər dövrü-
polyarizə olunmuş rəqslər , ya da dairəvi polyarizə olunmuş rəqslər adlanırlar.
Əgər fazalar fərqi olarsa, onda elleps düz xətt
parçasına çevrilər
Burada müsbət işarəsi m – in sıfır və cüt qiymətlərinə, mənfi işarəsi isə tək
q iymətlərinə uyğundur.
Yekun rəqs ω tezlikli və amplitudlu rəqsə uyğundur.
Belə rəqslər xətti polyarlaşmış rəqslər adlanır.
Lissaju fiqurları
Əgər qarşılıqlı perpendikulyar rəqslər dövrü tezlikləri ilə baş verərsə
burada p və q – tam ədədlərdir:
X və Y koordinatlarının qiymətləri bu oxlar boyunca yönəlmiş
periodlarının tam misillərinə bərabər olan eyni zaman fasilələri ilə
təkrarlanırlar. Bu halda alınan qapalı əyrilərin trayektoriyaları Lissaj fiqurları adlanırlar.
Dostları ilə paylaş: |
