Havo-tomchi yuqumli kasallik qo’zg’atuvchilari. Bo’g’ma (diftеriya), ko’k yo’tal, pnevmokokk, klebsiella qo’zg’atuvchilari xaraktеristikasi va laboratoriya tashxisi Boʼgʼma

---

Havo-tomchi yuqumli kasallik qo’zg’atuvchilari. Bo’g’ma (diftеriya), ko’k yo’tal, 
pnevmokokk, klebsiella qo’zg’atuvchilari xaraktеristikasi va laboratoriya tashxisi 
Boʼgʼma
-oʼtkir infektsion kasallik boʼlib, havo oʼtuv yoʼllarini, ayniqsa xalqumni, 
kamdan – kam hollarda teri qatlamini yalligʼlanishi bilan kechadi. 
Boʼgʼma kasalligi kasal odam uchun xavfli,chunki havo oʼtuvchi yoʼllarini mahalliy 
yalligʼlanishi kattakon shish bilan kechadi va bemorni boʼgʼilishiga olib keladi. 
Qoʼzgʼatuvchidan ajraladigan oqsil toksini esa, nafaqat qoʼzgʼatuvchilar koʼpaygan joyda 
toʼqimalar nekrozini chaqirib, balkim qonga ham soʼrilib, ichki aьzolarni ogʼir jaroxatlanishiga, 
ayniqsa miokard, nerv va endokrin sistemalarini jarohatlanishiga, balkim bemorni oʼlimiga ham 
olib kelishi mumkin. 
Boʼgʼma - atrof muhitdagilar uchun xavfli kasallik, chunki oʼta tez tarqaluvchan kasallik 
hisoblanadi. Havo-tomchi yoʼli orqali yuqadi, shuning uchun unga oʼz vaqtida tashhis qoʼyib, 
bemorlarni alohida ajratib, ularni kasalxonaga yotqizish muhim ahamiyatga ega. 
Boʼgʼmani laboratoriyada tashxislash shart, chunki qoʼzgʼatuvchini asosiy taksonomik belgisi, 
uning toksigenligi hisoblanadi. Toksin borligini faqat laboratoriya sharoitida aniqlash mumkin. 
Bordetellalar yosh bolalar infektsion patalogiyasida muhim rolь oʼynaydi. Ular nafas olish 
yoʼllari shilliq qavatlarida parazitlik qilib, koʼk yoʼtalni, parakoʼk yoʼtalni, bronxoseptik 
kasalliklarni, URV4 turi boʼyicha respirator infektsiyani chaqiradi. 
Koʼk yoʼtal-yosh bolalarni kasalligi boʼlibeng yuqori oʼlim darajasi, bolalarni birinchi yil 
hayotida qayd qilinadi. Kasallik tez tarqalgan boʼlib, havo-tomchi yoʼli orqali oʼtadi, ogʼir 
kechadi, spazmatik yoʼtal tutishi bilan kechadi (tovush xoʼrozni qichqirishiga oʼxshaydi, shu 
yerdan kasallik nomi kelib chiqadi, fr: coqueleche-xoʼroz), xamda talvasa apnoe zoʼrayishi, 
MNS funktsiyasini buzilishi, bronxoektazlar va boshqa ogʼir asoratlar koʼrinishida kechadi. Koʼk 
yoʼtalni laboratoriyada tashxislash, ayniqsa uning atipik, noaniq klinik shakllarini, xuddi 
shunday simptomlarni chaqiruvchi, lekin birmuncha yengil shaklda keluvchi parakoʼk yoʼtaldan 
farqlash maqsadida qoʼyiladi 
Boʼgʼma-oʼtkir infektsion kasallik boʼlib, havo oʼtuv yoʼllarini, ayniqsa xalqumni, kamdan – 
kam hollarda teri qatlamini yalligʼlanishi bilan kechadi. Boʼgʼma kasalligi kasal odam uchun 
xavfli,chunki havo oʼtuvchi yoʼllarini mahalliy yalligʼlanishi kattakon shish bilan kechadi va 
bemorni boʼgʼilishiga olib keladi. Qoʼzgʼatuvchidan ajraladigan oqsil toksini esa, nafaqat 
qoʼzgʼatuvchilar koʼpaygan joyda toʼqimalar nekrozini chaqirib, balkim qonga ham soʼrilib, 
ichki aьzolarni ogʼir jaroxatlanishiga, ayniqsa miokard, nerv va endokrin sistemalarini 
jarohatlanishiga, balkim bemorni oʼlimiga ham olib kelishi mumkin. Boʼgʼma - atrof 
muhitdagilar uchun xavfli kasallik, chunki oʼta tez tarqaluvchan kasallik hisoblanadi. Havo-
tomchi yoʼli orqali yuqadi, shuning uchun unga oʼz vaqtida tashhis qoʼyib, bemorlarni alohida 
ajratib, ularni kasalxonaga yotqizish muhim ahamiyatga ega. Boʼgʼmani laboratoriyada 
tashxislash shart, chunki qoʼzgʼatuvchini asosiy taksonomik belgisi, uning toksigenligi 
hisoblanadi. Toksin borligini faqat laboratoriya sharoitida aniqlash mumkin. 
Bordetellalar yosh bolalar infektsion patalogiyasida muhim rolь oʼynaydi. Ular nafas olish 
yoʼllari shilliq qavatlarida parazitlik qilib, koʼk yoʼtalni, parakoʼk yoʼtalni, bronxoseptik 
kasalliklarni, URV4 turi boʼyicha respirator infektsiyani chaqiradi. 
Koʼk yoʼtal-yosh bolalarni kasalligi boʼlibeng yuqori oʼlim darajasi, bolalarni birinchi yil 
hayotida qayd qilinadi. Kasallik tez tarqalgan boʼlib, havo-tomchi yoʼli orqali oʼtadi, ogʼir 
kechadi, spazmatik yoʼtal tutishi bilan kechadi (tovush xoʼrozni qichqirishiga oʼxshaydi, shu 
yerdan kasallik nomi kelib chiqadi, fr: coqueleche-xoʼroz), xamda talvasa apnoe zoʼrayishi, 
MNS funktsiyasini buzilishi, bronxoektazlar va boshqa ogʼir asoratlar koʼrinishida kechadi. Koʼk 
yoʼtalni laboratoriyada tashxislash, ayniqsa uning atipik, noaniq klinik shakllarini, xuddi 
shunday simptomlarni chaqiruvchi, lekin birmuncha yengil shaklda keluvchi parakoʼk yoʼtaldan 
farqlash maqsadida qoʼyiladi.