“H.Əliyev adına NEZ-in yenidənqurulması və modernləşdirilməsi” layihəsi çərçivəsində
qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
EKOLOGİYA İDARƏSİ 105
10
İctimaiyyətlə
Əlaqələr,
Şikayətlərə
Baxılması
Məlumatlandırma
və Narazılıqlar
Müntəzəm
Görüşlər,
şikayətlərin
araşdırılması, müvafiq
tədbirlərin görülməsi
və cavablandırılması
Tövsiyə olunan
yumşaltma
tədbirlərinin
düzgün icra olunduğunu
təmin
etmək üçün tələb
olunur
EM, Ekoloji
Mühəndis və
Podratçı(lar)
Layihə büdcəsinə daxil
edilmişdir
SƏTƏM
Qrupu
“H.Əliyev adına NEZ”-nin Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühit Qrupu
SƏTƏM
Nümayəndəsi
“H.Əliyev adına NEZ”-nin Ekoloji Nəzarətin İcraçısi
“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması”
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
EKOLOGİYA İDARƏSİ 106
ƏLAVƏ 1. İSTİFADƏ EDİLƏN LABORATORİYA AVADANLIQLARININ SİYAHISI VƏ ƏTRAF MÜHİTİN
FİZİKİ-KİMYƏVİ, BİOLOJİ XARAKTERİSTİKALARI ÜZRƏ ÇÖL ÖLÇMƏ VƏ
LABORATORİYA TƏDQİQATLARI
1. Planlaşdırma
Planlaşdırma standart təcrübə əsasında göstərilən sxem üzrə yerinə yetiriləcəkdir.
Layihə üzrə işlərin planlaşdırılması sxemi
1.2. Çöl ölçmələri, nümunə götürmək üçün cihaz və ləvazimatlar
Çöl ölçmə işlərini aparmaq, su və qrunt nümunələrini götürməkdən ötrü aşağıda şərh edilən
avadanlıqlarından istifadə edilmişdir.
Koordinatların təyini Monitorinq müşahidələrinə başlamazdan öncə ərazinin baş planına istinad edərək
tədqiqat stansiyaları seçilmişdir.Planlaşdırılmış stansiyalarda tədqiqat zamanı “GARMİN” tipli CPS-in
köməyi ilə koordinatlar müəyyənləşdirilmişdir. Sonra isə ərazinin və tədqiqat stansiyalarının sxem planı CİS
proqramında hazırlanmışdır.
Quruda yerləşən ərazilərdə monitorinqin aparılması əraziyə ümumi vizual baxışla relyefi, metoroloji şəraiti,
ətrafdakı sosial-iqtisadi obyektlər və s. nəzərə alınmaqla qiymətləndirmədən başlayır. İlk monitorinq qrupu
əraziyə ilkin baxış zamanı ərazini müəyyənləşdirir, GPS vasitəsilə koordinatları təyin edilir.
Koordinatlar xəritə üzərinə yerləşdirilməklə ərazinin sxematik xəritəsi kompüter proqramlarında hazırlanır.
Tədqiq olunan sahədə işləmək üçün ərazinin işçi plan-sxemi hazırlanır və aparılan tədqiqat stansiyaları
plan-sxemdə qeyd olunur.
GPSMAP 78
Radioaktiv fonun təyin olunması üçün “MKC-01CA1M” və “ГРАЧ” tipli Дозиметр ДКГ-03Д
Çöl işlərinə hazırlıq
(Nümunə götürmə
planı, elektron xəritə,
GPS, çöl ölçmələri və
nümunə götürmə üçün
cihazlar, nümunə
qabları)
Nümunə
götürmə
Çöl
ölçmələri
Nümunələrin
və çöl işləri
protokollarının
qeydiyyatı
Laboratoriya
analiz
tapşırıqlarının
təsdiqi
“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması”
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
EKOLOGİYA İDARƏSİ 107
radiometrlərdən istifadə olunur.
Dozimetr MKC-01CA1M
Дозиметр
“
ГРАЧ» ДКГ-03Д
1.3. Qabların hazırlanması, nömrələnməsi və çöl işləri blanklarının hazırlanması
Nümunələrin götürülməsi üçün laboratoriyada qabaqcadan hazırlıq işləri görülmüşdür. Bu məqsədlə
aparılacaq analizlər üçün lazım olan nümunənin miqdarı hesablanılıb. Buna uyğun olaraq
işlənəcək plastik
və şüşə qabların həcmi və miqdarı müəyyənləşdirilmişdir. Bunadan sonra standart əməliyyat
proseduralarına uyğun olaraq qablar təmizlənmişdir. Sonra isə bütün qablara çöl nömrələri qoyulmuşdur.
Nümunələrin götürülmə tarixi, vaxtı, götürülmə yeri (koordinatları) və çöl şəraitində aparılacaq analizlərin
nəticələrinin qeydi üçün çöl işləri blankı hazırlanır. Suyun keyfiyyətini ölçən cihaz laboratoriya şəraitində
kalibrovka olunur.
1.4. Torpaq-qrunt nümunələrinin götürülmə metodikası
Abşeron yarımadasında və Azərbaycan Respublikasının digər bölgələrində ətraf mühitin monitorinqini
Ekologiya idarəsi 8 iyun 1999-cu il tarixli “Ətraf Mühitin Mühafizəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanunun və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1 iyul 2004-cü il 90 №li qərarının tələblərinə
müvafiq həyata keçirilir. Su nümunələrinin götürülməsi: “Государственный стандарт РФ ГОСТ Р 51592-
2000: Вода. Общие требования к отбору проб” standartına, qrunt nümunələrinin götürülməsi isə “ГОСТ
17.4.4.02-84:Государственный Стандарт Союза СCP. Охрана Природы. Почвы “Методы отбора и
подготовки проб для химического, бактериологического, гельминтологического анализа” və
“ГОСТ17.4.3.01-83 (СТ СЭВ 3847-82) Почвы Общие требования к отбору проб .Nature protection.
Soils. General requirements for sampling” standartlarına uyğun aparılır.
Torpaqların monitorinqinin aparılması zamanı işçi meydançasının (stansiyanın) ölçülərinin 1 ha götürülməsi
(100×100 m) məqsədə uyğun hesab olunur çirklənmə mənbəyinin xarakteri, torpaq qatının həmcinsliyi və
ərazinin relyefindən asılı olaraq torpaqların çirklənməsinə nəzarət etmək üçün nümunə meydançası “külək
çiçəyi” vektoru boyunca seçilir. Nümunə meydançası - oxşar şəraitlə xarakterizə olunan tədqiq olunan
ərazinin bir hissəsidir.
Nöqtəvi nümunə - torpaq profilində horizont və ya layın eyni nöqtəsindən götürülmüş, məlum horizont və
ya lay üçün xarakterik olan materialdır.
Birləşdirilmiş nümunə bir nümunə meydançasından götürülmüş nöqtəvi nümunələrin qarışdırılması yolu ilə
yaradılır.
Torpaqlarda səthdə yayılan maddələrlə - neft, neft məhsulları, ağır metallar və s. çirklənməyə nəzarət etmək
üçün nöqtəvi nümunələri 0 - 5 və 5 - 20 sm dərinlikdə hər qat üzrə 0,2 kq-a qədər götürülür.
Nöqtəvi nümunə. Bir nümunə meydançasından kimyəvi analiz üçün birləşdirilmiş nümunə 5-dən az olmayan
nöqtəvi nümunədən ibarətdir. Birləşdirilmiş nümunənin çəkisi 1 kq-dan az olmamalıdır
.
Lazım olduqda nəticələri müqayisə etmək üçün eyni təbii şəraitdə həm çirklənmiş, həm də çirklənməmiş