Nazim Tapdıqoğlu
Həsi Əhmədovu, eləcə də
Fatma Şahbazovam, Əzizə Mehdiyevahı yaralayırlar...
11 sentyabr 1992-ci il - Ağdam rayonunun Yuxarı Qarabağla həmsərhəd
kəndləri erməni yaraqlıları tərəfindən müxtəlif növ silahlardan atəşə tutulur.
Dağıntılar olur...
12 sentyabr 1723-cü il - Səfəvi imperatorluğu ilə Rusiya arasında
Peterburq
müqaviləsi (Səfir İsmayıl bəy) bağlanır.
Dərbənd, Bakı, Salyan, Lənkəran, Asta-
rabad, Mazandaran, Gilan, Rəşt və Ənzəli əraziləri Rusiyaya verilir. Xəzəryanı
vilayətlər zorla Rusiyaya birləşdirilir...
12 sentyabr 1795-ci il - Ağa Məhəmməd xan Qacar
Tiflisi tutaraq yandı
rır...
12 sentyabr 1801-ci il - İmperator
I Aleksandrın Şərqi Gürcüstanın Rusiyaya
birləşdirilməsi haqqında
"Manifest" imzalaması nəticəsində Azərbaycanın
Qazax, Şəmşəddil, Bor çalı və
Pəmbək əraziləri Rusiyaya qatılır...
12
sentyabr 1803-cü il - Şeyxəli xan Dərbənd şəhərini yenidən Quba xanhğına
birləşdirir...
12
sentyabr 1830-cu il - Qafqaz dağlıları başçılarından biri olan Həmzət bəy
2000 nəfərlik qoşunu ilə
Car-Balakən vilayətinə daxil olur...
12 sentyabr 1918-ci il - Andranikin rəhbərliyi ilə erməni terrorçuları Zəngə
zurun
Rut, Dərəbas, Ərikli, Şükür, Məlikli, İrlik, Rəhlili, Xotanan kəndlərinə
basqın edərək kəndləri viran qoyurlar.
500 kişi, qadın, uşaq amansızlıqla qətlə
yetirilir...
12 sentyabr 1920-ci il - ADR-ın silahlı müqavimətinə baxmayaraq, əksinqi
labçı qüvvələr
(şah hökumət qoşunları) Təbrizə hücum edir.
Ala Qapı ələ keçi
rilir. Yüzlərlə adam qətlə yetirilir...
13 sentyabr 1744-cü il - Nadir şah
Kirs qalasına şiddətli hücum edirsə də
onu ala bilmir...
13
sentyabr 1826-cı il - Gəncədə, Nizami məqbərəsinin yaxınlığında ruslarla
İran qoşunu arasında baş verən döyüşdə İran qoşunu məğlub olur. Bu məğlu
biyyət müharibənin sonrakı taleyinə əhəmiyyətli təsir edir...
13 sentyabr 1826-cı il - Erməni mənşəli çar generalı
V.Mədətov Şəmkirdə
2000 nəfər azərbaycanlı türkünün qətlinə
fərman verir...
13
sentyabr 1918-ci il - Andranikin başçılığı ilə ermənilər tərəfindən Zəngə
zurun
Urud, Darabaş, Ağudi, Vağudi kəndləri darmadağın edilir;
Arıklı, Şükər,
Məliklər, Pirkənd, Şəki, Qızılcıq kəndlərinin, Qarakilsənin müsəlmanlar yaşa
216
Azərbaycan faciələrinin təqvimi
yan hissəsi,
İrəşcik, Pürülü, Kürdlər, Xotanan, Sisyan və
Zabazadur kəndləri
yandırılır. Yüzlərlə qadın, qoca, uşaq öldürülür (Azərbaycan Respublikası Döv
lət Arxivində fond 894, siyahı 4, 65, vər.l29-da saxlanan və mühafizə olunan
sənəddə (Zəngəzur qəza
rəisi Məlik Namazəliyevin 12 sentyabr 1918-ci il tarixli
8 nömrəli raportu) də bu faktlar öz əksini tapıb)...
13
sentyabr 1918-ci il - Zəngəzurda
(Sisyanda) 50 000
azərbaycanlı Andra
nikin silahlı dəstələrinin hücumları ilə əlaqədar olaraq öz doğma ocaqlarını tərk
etmək məcburiyyətində qalır.
Canbuh və
Xanar dərələrinin qənşərindəki
Qarı-
qışlaq kəndinin yüzlərlə sakini qılıncdan keçirilir.
Vağudi kəndinin qadın və uşa
qlarına ağır işgəncələr verilir; Məscidə sığınmış
400
kənd sakinini od vurub
yandırırlar.
Bağırbəyli kəndində 7 kişi və qadın bir damın içində ermənilər tə
rəfindən diri-diri yandırılır, onların meyidləri eybəcər hala salınır...
13
sentyabr 1988-ci il - İrəvanda Sov.İKP MK-nın şöbə
müdirinin müavini
Q.Xarçenkonun iştirakı ilə geniş plenum keçirilir...
13
sentyabr 1988-ci il -
«Amerikanın səsi»
radiosunun Ermənistan redaksi
yası
«Qarabağ» komitəsinin Dağlıq Qarabağla Ermənistanı birləşdirmək planı
haqqında məlumat verir. Həmin plana əsasən Qarabağ erməniləri çalışıb SSRİ
tərkibindən çıxmalı, sonra Ermənistan SSR-in tərkibinə daxil olmaq şərti ilə
yenidən SSRİ-nin tərkibinə daxil edilmələri təklifilə müraciət etməli idilər...
13 sentyabr 1990-cı il - Ağdam rayonuna pənah gətirmiş qaçqın
Mehbalı və
Hümbət Əliyev qardaşları
95-46 AJQ nömrəli şəxsi maşınında Füzuli rayonuna
gedərkən
Pirağabulaq deyilən ərazi yaxınlığında erməni yaraqlılarının atəşinə
məruz qalırlar.
Mehbalı Əliyev ermənilər tərəfindən vəhşicəsinə öldürülür...
13 sentyabr 199I-ci il -Ağdam rayonuna pənah gətirmiş
1 nəfər azərbaycanlı
qaçqın ermənilər tərəfindən
Ağdam-Xankəndi
avtomobil yolu yaxınlığında vəh
şicəsinə qətlə yetirilir...
13 sentyabr 1992-ci il - Milli Qəhrəman
Rövşən Əbdülhüseyn oğlu Abdul
layev Zəngilan rayonunun
Qazançı kəndi ərazilərində erməni yaraqlıları ilə
döyüşdə həlak olur...
14 sentyabr 1603-cü il -
1 Şah Abbas ilə Osmanhlar arasında
Süfyan döyüşü
baş verir. Şah Abbas Azərbaycana yürüş edir...
14 sentyabr 1829-cu il - Türkiyənin
Ədirnə şəhərində imzalanmış
Ədirnə
müqaviləsi 1828-1829-cu illər
Rusiya-Türkiyə
müharibəsinin başa çatmasını bil
dirir. Ədirnə sülhü Zaqafqaziyanın çox hissəsinin Rusiyaya birləşdirilməsini
başa çatdırır.
Ədirnə müqaviləsi
ilə Osmanlı imperiyasının da ermənilərin yenicə
işğal olunmuş Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi
həyata keçirilməyə
217