Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış

76 

 

Qardaşlar İosifin evinə gəldilər, onlardan biri dedi ki, Allah bizim təqsirimizin 

üstünü açdı. Bizim hamımız artıq sənin qullarınıq. Sonra onlar Bencamin barədə 

təveqqə etməyə başladılar, çünki o, qayıtmasa, atası dərddən öləcəkdi. İosif 

qardaşlarına özünün kim olduğunu dedi və onları atalarının yanına göndərdi ki, ona 

çatdırsınlar ki, oğlu İosifi Allah Misirin hökmdarı etmişdir. Bundan sonra Ceykob 

bütün ailəsi ilə birlikdə Misirə gəldi.  

Böyük qardaşlarının xəyanətinə İosif belə alicənablıqla cavab verdi, onları ən 

yaxşı əyalətdə yerləşdirdi. Onlar əvvəlki tək burada da heyvandarlıqla məşğul olmağa 

başladılar. Çar öz mal-qarasını da onlara tapşırdı. İosif onlara mülkiyyət verdi, ərzaqla 

təmin etdi.  

İosif (Cozef və ya Yusif peyğəmbər) təkcə müdrikliyinə görə deyil, həm də 

ədalətinə, rəhmdilliyinə görə ad çıxardı. Qardaşlarının xəyanətini nəinki bağışladı, heç 

bu hadisəni yada da salmadı. Allah onun taleyinin olduqca uğurlu olması, Misirdə 

böyük nüfuz qazanması üçün hər şeyi etmişdi.  

Ceykob (Yakov və ya Yəqub peyğəmdər) İsrail millətinin patriarxı hesab olunur. 

O, ilahi varlıqla mübarizə apardıqdan sonra İsrael (bu söz «o, Allahla mübarizə aparır» 

mənasını verir) adlanmışdı. Onun iki arvadından və kənizlərindən 12 oğlu olmuşdu. 

Yəhudi ənənəsinə görə, İsrailin 12 tayfası onlardan öz başlanğıcını götürür. Əlbəttə ki, 

Bibliya versiyalarının dəqiq olduğunu güman etmək də düzgün deyildir, çünki onda 

təsvir olunan hadisələr bir neçə əsr sonra qələmə alınmışdır. Obrazlarda da dəqiqlik 

olmaya bilər. 

Göründüyü kimi, Bibliyanın müqəddəsləri yalan işlətməkdən nəinki 

çəkinmirdilər, heç bunu qəbahət də hesab etmirdilər. Bibliyanın təsdiq etdiyi kimi, 

Allah ilk günah sahiblərini cəzalandırdığı halda, yalana əl atanları cəzalandırmaq 

əvəzinə, onlar üçün də xoşbəxt tale yolu yaradır. Ceykob hələ çox gənc olarkən 

qardaşını aldatmaqla onun ilk doğulan oğul hüququna yiyələnməklə kifayətlənməyib, 

atası İsaakı da aldadaraq ondan qardaşına çatacaq xeyir-duanı almışdı. Bu isə ona 

nəsildə böyük səlahiyyətlər bəxş edirdi. Eyni müvəffəqiyyətlə o, öz dayısını da aldadıb, 

onun var-dövlətinə sahib çıxmışdı və bu məsələdə də Allahın köməyi onun dadına 

çatmışdı.  

 

Qədim yunan mifologiyasında hiyləgərlik və məkr əməlləri 

 

Qədim yunan mifologiyasında da ilahi varlıqlar və qəhrəmanlar addımbaşı 

yalana, aldatmaya, məkrə əl atırlar.  

Ali yunan allahı, Olimpiya allahlarının başçısı Zevs öz şəhvətini söndürmək 

üçün öləri qadınları müxtəlif yollarla aldadıb, onlarla yaxınlıq edirdi. Onun çox saydakı 

öləri arvadlarından Afrodita, muzalar, Apollon və Artemida, Yelena, Herakl, Minos və 

digər uşaqları olmuşdu. O, Sparta çarı Tindareyin arvadı Ledanın yanına qu quşu 

sifətində gəldi və bu ittifaqdan Yelena və ekiz qardaşlar doğuldu. Bu həmin füsunkar 

Yelenadır ki, Parisə qoşulub qaçdığına görə Troya müharibəsinin başlanmasına səbəb 

olmuşdu.  

Zevs digər qadınları da aldatma yolu ilə ələ keçirirdi. O, ağ əl öküzünə çevrilib, 

Finikiya çarının sahildə oynayan qızı Yevropanı belində dənizdən keçirib Krit adasına 

---

77 

 

aparmış, burada onunla yaxınlıqdan Yevropa gələcək Krit çarı Minosu doğmuşdu. 

Zevsin Dionadan olan qızı, yunan məhəbbət və gözəllik ilahəsi Afrodita da atası kimi 

şəhvətini cilovlaya bilməyib, əri Hefestə xəyanət edib, Areslə yaxınlıq etmiş və ondan 

Erotu doğmuşdu.  

Titanın oğlu Prometey də qurban vermə vaxtı Zevsi aldadıb, gildən insan 

yaratmışdı. Zevs bu aldatmadan agah olduqda insanları oddan məhrum etdi. Lakin 

Prometey odu oğurlayıb, adamlara çatdırdı. Ona görə də Prometey insan tərəqqisinin 

simvolu hesab olunur. Yunan titanı Atlant titanların allahlara qarşı mübarizəsində 

iştirakına görə (mübarizədə allahlar qalib gəlmişdi), cəza kimi Yerin qurtaracağında 

Göyü öz çiyinlərində çaxlamalı idi. Herakl, Atlant ona Gesperidlərin qızıl almalarını ələ 

keçirməkdə kömək etdiyinə görə bir müddətə onun yükünü öz üzərinə götürdü. 

Herakla ancaq hiyləgərliklə Göy qübbəsini yenidən Atlantın çiyinlərinə yıxmaq 

mümkün oldu. 

Sonralar Heraklın özü də məkrin qurbanı oldu. Kentavr Ness Heraklın arvadı 

Deyaniranı çaydan keçirərkən onu zorlamaq istədikdə, Herakl oxla onu öldürdü, həmin 

ox isə Lerna gidrasının odu ilə zəhərlənmişdi. Herakldan qisas almaq istəyən Ness 

Deyaniraya məsləhət gördu ki, onun qanını toplayıb saxlasın, çünki bu qan ona 

Heraklın məhəbbətini qaytarmağa kömək edəcəkdir. Sonralarsa Deyanira Heraklın 

gözəl İolaya evlənməyə hazırlaşdığını bildikdə, bu vasitədən istifadə edib, ərinə Nessin 

zəhərlənmiş qanı hopdurulmuş bir xiton göndərdi və bu paltar Heraklın məhvinə səbəb 

oldu. O, bu plaşı geyindikdə, zəhər bədəninə yeridikcə dəhşətli ağrıya dözə bilmirdi və 

bu ağrıdan xilas olmaq üçün özünü tonqala atıb yandırdı.  

Kentavr Nessin məkri və arvadının qısqanclığı öz igidlikləri ilə qədim dünyanı 

heyran edən Heraklın varlığına son qoydu. Axı hər bir məkr yalnız başqasına ziyan 

toxundurmaq, onu məğlub etmək, bəzən isə hətta qaçılmaz ölümə göndərmək 

məqsədini güdür. Arvadın öz ərinə qısqanclığı da ən azı ailədəki münasibətlərin 

korlanmasına, ən möhkəm ittifaqda çat əmələ gətirməklə, onun dağılmasına gətirib 

çıxarır. 

Mikena çarı Atrey arvadını ələ keçirib, onunla yaxınlıq etdiyinə görə qardaşı 

Fiesti ölkədən qovmuşdu. Sonralar, guya barışmağa hazır olduğunu bildirib, Fiesti 

dəvət etdi ki, Mikenaya qayıtsın. O, gəlib çıxanda Atrey onun oğlanlarını öldürüb, 

doğrayıb, onların əti ilə atalarını yedirtdi. Fiestin sonralar doğulan oğlu Egisf əvvəlcə 

Atreyi, sonralar isə həmin intiqam hissindən onun oğlu Aqamemnonu öldürdü. Bu 

nəsil «Atrid lənətinə» tuş gəldi. 

Miflərlə tarixi hadisələrin sintezinin təsviri verilən Homerin «İliada» poemasında 

yunanlarla troyalıların on il davam edən müharibəsinə, Troyanın mühasirsinə son 

qoymaqla yunanlara arzuladıları qələbəni bəxş edən bir hiyləgərlik hadisəsi xüsusi yer 

tutur. Bu hadisə Odisseyin hiyləgərliyinin və yunanların məkrinin ən böyük nümunəsi 

idi.  

Aqamemnonun başçılıq etdiyi yunanlar onun qardaşının arvadı, füsunkar 

Yelenanı qaçırmış Troya printsi Parisdən intiqam almaq məqsədilə Troyaya hərbi yürüş 

həyata keçirdilər. Müharibə və İlionun mühasirəsi on il ərzində davam etsə də, heç bir 

tərəf həlledici üstünlüyə malik deyildi. Bu vaxt yunanlar Odisseyin məsləhəti ilə 

troyalılara at hədiyyəsi vermək qərarına gəldilər. Onlar ağac materialdan at şəklində 

---