Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış
Yüklə 3,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
78
nəhəng qurğu düzəldib, onu ilahə Afinanın hədiyyəsi kimi təqdim etdilər. Atı Troyanın divarı yanında qoydular. Kahin Laokoonun və çar Priamın öncəgörən qızı Kassandranın xəbərdarlıqlarına baxmayaraq, troyalılar atı dartıb şəhərə gətirdilər. Bədbəxt Laokoon bu xəbərdarlığına görə yunanları himayə edən ilahi qüvvələrin göndərdiyi ilanların sancması nəticəsində iki oğlu ilə birlikdə ölsə də, troyalılar onların ölümünü də özlərinin xeyrinə olan ilahi əlamət hesab edib, hədiyyəni qəbul etmək qərarına gəldilər. Atın içərisində ən yaxşı yunan döyüşçüləri gizlənmişdi, gecə düşəndə onlar atın «qarnından» çıxıb, mühafizəçiləri öldürdülər və yunan qoşunlarını şəhərə buraxdılar. Bu yolla yunanlar qalib gəldilər. Troya atı güclü şəhər-dövlətin məhvində xüsusi rol oynadı. Yunanların (danaylıların) hədiyyəsi əsl məkr nümunəsi olmaqla öz işini gördü. Ona görə də qədim Roma şairi Vergili yazmışdı. «Quidquidest, timeo Danaos et dona ferentes» - «O nədən ibarət olsa da, danaylıların gətirdiyi hədiyyədən qorxuram». Buradan da sirrli, məkrli niyyəti bildirən «Troya atı» ifadəsi yaranmışdır. Bu ifadəni bilməməyin özü də bəzən xoşagəlməz hadisələrin baş verməsinə səbəb olur. Uzun müddət ərzində SSRİ Televiziya və Radio Komitəsi sədrinin birinci müavini, 1945-46-cı illərdə keçirilən Nyurnberq Beynəlxalq Tribunalında isə tərcüməçi işləmiş Ənvər Məmmədov yazırdı ki, faşist Almaniyasının rəhbərliyində ikinci şəxs sayılan German Gerinq mühakimə vaxtı obrazlı danışmaq, qədim yunan mifologiyasına müraciət etməklə çıxışlarına sanbal vermək üslubunu seçmişdi. Bir dəfə alman dilindən ingilis dilinə tərcümə edən qız (tribunalda sinxron tərcümə gedirdi) müttəhimin danışığını başa düşmədiyindən tərcüməni dayandırdı və səbəb kimi izah etdi ki, Gerinq nəsə bir at barədə danışır, o, isə heç nə başa düşmür. Gerinq «Troya atı» ifadəsini işlətmişdi, tərcüməçi qıza isə bu naməlum bir termin idi. Yalnız tərcüməçi dəyişdirildikdən sonra məhkəmə prosesi davam etdirildi. Qədim yunan mifologiyasına və Homer yaradıcılığına biganəlik intellektin kasadlığından xəbər verir. Ümumi savadı aşağı olan tərcüməçilər isə bir qayda olaraq öz fəaliyyətlərində «Sizif zəhməti» ilə üzləşməli olurlar.
Tarixdə rast gəlinən bəzi misallar Yalana, məkrə, hiyləgərliyə təkcə miflərdə deyil, qədim yunanların və digər xalqların tarixində də rast gəlmək mümkündür. Bu hadisələr özünəməxsus qaydada tarixi bəzəməyə xidmət edirlər. Qədim Afinada tiran Pisistrat hakimiyyətə hiyləgərlik yolu ilə gəlmişdi, o, siyasətdə ustalıqla oyun oynamağı bacarırdı. O, özünü döyüb, üz- gözünü göyərmiş yerlərlə bəzədi və dedi ki, o, müharibə qəhrəmanıdır, buna görə ona cangüdənlər ayırdılar və onların köməyi ilə o, hakimiyyət kürsüsünü ələ keçirdi. Bir qədər sonra o, vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı, müəyyən fasilədən sonra o, uzun boylu bir qadın tapıb, onu yaxşı geyindirdi və onunla birlikdə şəhərə daxil oldu. Qabaqda gedən carçı qışqırırdı ki, Pisistrat şəhərə Afina Pallada ilə daxil olur. İlahənin onu himayə etdiyini eşidən xalq artıq ona etiraz edə bilmədi və o, yenidən hakimiyyətə yüksəldi. O, fasilələrlə bizim eradan əvvəl 561-ci ildən 527-ci ildə ölənə qədər Afinada hökmranlıq etdi. Onun idarəçiliyi mülayim tiraniya idi. Kiçik fermerlərə torpaq payı verdiyinə görə
79
xalq arasında populyarlıq qazanmışdı, tikinti-abadlıq işlərinə böyük diqqət verirdi, şəhəri gözəlləşdirdi. Öldükdən sonra onun oğlu Hippi b.e.ə. 527-510-cu illərdə hökmranlıq etdikdə irticaya yol verdiyinə görə sürgünə göndərildi və beləliklə, Afinada tiraniyaya son qoyuldu. Qədim Romada varlı adamlar və hətta imperatorlar evlərində hamamlarının olmasına baxmayaraq, ictimai hamama gedirdilər. Bir dəfə imperator Adrian (o, 117- 138-ci illərdə imperatorluq etmişdi) hamama gəldikdə, gördü ki, birisi kürəyini divara sürtür. İmperator maraqlandıqda, ona dedilər ki, həmin adamın qulu olmadığına görə belini beləcə sürtməyə məcbur olur. İmperator ona bir qul verdi. İkinci dəfə Adrian hamama gələndə gördü ki, iyirmiyə qədər adam kürəyini divara sürtür. Lakin imperator heç də səfeh adam deyildi, o dedi ki, əgər qulları yoxdursa, qoy bir-birlərinin kürəyini sürtsünlər. Ağ yalanla ancaq maymaqları, səfehləri aldataq olur, ağıllı, ayıq adamlar çox vaxt yalanın hörümçk torundan uzaq qaçmağı bacarırlar. Xristianların XI əsrin sonundan başladıqları Səlib yürüşləri din bayrağı altında Palestinada günahsız insanlarn qanının geniş miqyasda axıdılması ilə yanaşı, digər dəhşətli hadisələrlə də əlamətdardır. Roma Papasının başçılığı altında din xadimləri Səlib yürüşlərinin təşkili üçün hər cür məkrə əl atırdılar. Uşaqların və yeniyetmələrin Səlib yürüşünə cəlb edilməklə aldadılması və onların fırıldaq qurbanlarına çevrilməsi bu eybəcərliklərin daha bariz nümunəsidir. 1212-ci ilin mayında startını götürən bu hadisə dini fanatizmin hansı dəhşətlərə gətirib çıxardığını aydın göstərir. Fransada həmin dövrdə yeniyetmə çoban Stefanın gözünə ağ rahib obrazında İisus göründü. İisus ona göstəriş vermişdi ki, yeni Səlib yürüşünün başında dursun. Bu yürüşdə yalnız uşaqlar iştirak etməli idi, guya ki, ələ silah götürmədən, dillərində Allahın adı olmaqla onlar Sahibin qəbrinin olduğu Yerusəlimi azad etməlidirlər. Çoban elə ehtirasla moizə edirdi ki, uşaqlar evlərindən qaçıb ona qoşulurdular. Vandom bu «müqəddəs qoşun»un yığışdığı yer elan edildi, buraya 30 min yeniyetmə toplaşmışdı. Stefan artıq möcüzə yaradan hesab olunurdu. Onlar Marselə getdilər ki, oradan müqəddəs torpağa üzsünlər, lakin gəmilər barədə əvvəlcədən heç kim düşünməmişdi. Qoşuna keşişlər və kəndlilər, çox hallarda həm də cinayətkarlar qoşulurdu. Bu hərəkata dəlisovluqla qoşulmağa can atan alman uşaqlar isə Almaniyadan İtaliyaya gedən yolda Alp dağlarını keçəndə dəhşətli məhrumiyyətlərə məruz qaldılar. Yerli əhali isə Fridrix Barbarossanın səlibçilərinin (III Səlib yürüşü) törətdikləri bədbəxtliklərdən cana doyduqlarından onların çətinliklərinə laqeydlik göstərirdilər. Fransız uşaqlarına isə Marseldə iki yerli tacir yeddi gəmi verdi ki, onlar müqəddəs torpağa üzsünlər. Lakin onların izi bütünlüklə itdi və 18 ildən sonra, 1230-cu ildə Avropada vaxtilə onları müşayiət edən bir rahib meydana çıxdı və o, danışdı ki, yeniyetmələr olan gəmi Əlcəzair sahillərinə gəlib çıxdılar, orada onları gözləyirdilər. Məlum oldu ki, tacirlər onlara gəmiləri mərhəmətlərinə görə deyil, müsəlman quldarları ilə sövdələşdiklərinə görə veribmişlər. Yeddi gəmidən ikisi hələ üzərkən Sardiniya adası yaxınlığında qəzaya uğrayıb batıbmış, digərlərini isə əclaflar Şimali Afrikaya gətirib, guya Sahibin qəbrini xilas edəcək bu zəvvarları Misirin qul bazarında qul kimi satmışdılar. Minlərlə uşaq Xəlifənin sarayına düşmüşdü. Ən ağır bədbəxtlik
Yüklə 3,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|