Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış

84 

 

içdikdən sonra tezliklə sərxoş olurdular, şüurlarını itirdiklərinə görə ən ağır təkliflərlə 

də razılaşırdılar.  

Avropalılar insanlığa məhəl qoymadan, lazım gəldikdə silahdan istifadəyə də əl 

atrdılar. 1884-cü ildə saniyədə 11 güllə atan «Maksim» pulemyotu ixtira edildikdən 

sonra hərbi üstünlük tamamilə müstəmləkəçilərin tərəfinə keçdi. Ona görə də yaxşı 

deyirlər ki, imperializm pulemyotun köməyi ilə hakim kəsildi və pulemyotun özü də 

ona sonluq bəxş etdi. Amerikanın ağ dərili sakinləri hindulara ağır zərbə vurmaq, həm 

də sənayenin dəriyə olan təlabatını ödəmək üçün bizonları qırırdılar. Vinçester tüfəngi 

icad edildikdən sonra isə ağ irqdən olanlar qırmızıdərililərin əsas qida mənbəyi olan bu 

çöl heyvanlarının kütləvi surətdə məhv edilməsinə nail oldular. Amerika 

preriyalarındakı bizon sürüləri demək olar ki, yoxa çıxdı. Odlu silahların 

təkmilləşdirilməsi və onların yeni növlərinin kəşfi müstəmləkəçiliyin, əslində vəhşiliyin 

uğurlarına qapıları taybatay açırdı. 

Afrikaya gəldikdə, qitənin işğalı təsadüfi deyildir ki, tarixə «böyük Afrika ovu» 

altında daxil oldu. 1893-cü ildə Zimbabvedə 50 avropalı 6 pulemyotla 3 min qaradərilini 

öldürdü. 1998-ci ildə Sudandakı Omdurmanda gedən döyüşdə ingilislər 5 saat ərzində 

11 min sudanlını məhv etdilər, özlərinin isə tikisi 20 əsgərdən ibarət idi.  

 

Müharibədə də yalan ən güclü silah kimi 

Yalan, hiyləgərlik, aldatma müharibənin ən səmərəli silahlarından biri hesab 

olunur. Bəzən yalan gətirdiyi faydaya görə onlarla diviziyanı əvəz edə bilir. Çünki 

yalanı işə salan tərəf bu metodun tətbiqinə görə heç bir itki vermir. Çingizxandan miras 

qalan həmin metod digər silahlardan fərqli olaraq heç vaxt köhnəlmir, yararlılığını 

qoruyub saxlamaqla, öz yerini hansısa təkmilləşmişinə vermir. Müttəfiq qoşunlarının 

(İngiltərə, ABŞ və Kanada qüvvələrinin) 1944-cü il iyunun 6-da Normandiyaya 3 

milyon nəfərlik desantının uğurlu və əsasən az itkili olmasında istifadə edilən yalan 

informasiyanın böyük faydası oldu.  

Xuan Qarsia Puyol adlı, 1912-ci il təvəllüdlü bir ispan alman agentinə 

çevrildikdən sonra Böyük Bratinayaya getmək barədə əmr aldı. Orada o, əlavə agentlər 

cəlb etməli idi. Ailəsi ilə birlikdə Britaniyaya gəldikdən sonra  Puyol ingilislərə 

əməkdaşlıq təklif etdi, britaniyalılar onun təklifini qəbul etdilər. Burada o, Qarbo agent 

ləqəbini qəbul etdi, almanlar üçün isə onun agent ləqəbi Arabel idi. Beləliklə, İkinci 

Dünya Müharibəsi ərzində o, ikili agent oldu və bu dövrdə uzun müddət almanların 

Baş Qərargahını aldatdı.  

Puyol – Qarbonun ən böyük xidməti Normandiya desantı ərəfəsində baş verdi. 

O, almanları yalan məlumatlarla aldadaraq, əməliyyatın Pa-de-Kaledə deyil, 

Normandiyada aparılacağının tam sirr olaraq qalmasına nail oldu. Almanlar onun 

məlumatına əsaslanaraq Pa-de-Kaledə güclü istehkamlar qurdular. Buna görə də 

müttəfiq qoşunlarının baş komandanı Duayt Eyzanhauer Normandiya istiqamətini 

seçdi.  

Desant gününə (D-day) 71 gün qalmış Qarbo almanları əməliyyat barədə 

aldatmağa başladı. Almanlar tam əmin idi ki, hədəf Pa-de-Kaledir, Duvr boğazıdır. 

Hitler həm də güman edirdi ki, D-day iki aydan sonra başlayacaqdır. Almanlar 

müdaxilənin belə tez və başqa yerdə olacağını gözləmirdilər. Müdafiə qoşunlarına 

---

85 

 

komandanlıq edən Rommel desant ərəfəsində arxayın qaydada Berlinə, arvadının ad 

gününə getmişdi. Qarbo xəbər verirdi ki, Normandiya diqqəti yayındırmaq cəhdidir, 

hücum Pa-de-Kaledə olacaqdır. Ona görə də Hitler 300 min əsgəri Pa-de-Kaledə 

saxlayırdı.  

Hitler Normandiyaya desant kimi hazırlanan «Neptun» əməliyyatından xəbərsiz 

idi. Çünki Britaniya Duvr ətrafında da kamuflyaj qaydasında rezindən çoxlu tanklar 

düzmüş, Kent yaxınlığındakı aerodromda taxtadan və parçadan düzəldilmiş çox sayda 

təyyarələr qoymuşdu. Alman hərbi-hava kəşfiyyatı bunları müşahidə edib, 

komandanlığa həqiqi qüvvələr kimi məruzə edirdi. Bu da Qarbonun çaşdırmaq üçün 

verdiyi məlumatlara alman Qərargahının inamını daha da artırırdı. Saxta informasiya 

öz işini görmüşdü. Normandiyada ciddi hazırlıq işləri görülməmüşdü. Kale 

rayonundan oraya vaxtında qüvvə atmaq da asan məsələ deyildi, çünki onların 

arasındakı məsafə 249 km idi. 

Qarbo alman komandanlığını Müttəfiq qoşunlarının müdaxiləsinin vaxtı və yeri 

barədə ciddi surətdə azdırmaqla, əməliyyatın uğurunda mühüm rol oynamışdı.  

Əlbəttə, özlüyündə də Normandiya desantı sadə bir iş deyildi və hücum edənlər 

müəyyən itki verməli oldular. Desant əməliyyatında beş min gəmi iştrak edirdi. Əgər 

almanlar desantın vaxtını və yerini düzgün bilsəydilər, bu itki bəlkə də dəfələrlə çox 

olardı və elə uğurla başa çatdırılmasına nail oluna bilməzdi. 

Puyol müharibədən sonra Venesuelaya getdi və 1988-ci ildəki ölümünə qədər 

orada yaşadı.  

Yalanın, hiyləgərliyin müharibədə nəyə qədər olduğunu Qarbonun saxta 

informasiyasının uğurlu nəticəsi bir daha göstərir. Bu ikili agent həm Böyük 

Britaniyanın, həm də faşist Almaniyasının hərbi mükafatları ilə təltif edilmişdi. 

Almanlar müharibənin sonunadək öz casusları olan Arabelin (Qarbonun) onlara necə 

ağır zərbə vurduğundan hali ola bilmədilər. Demokratik ölkə olmasına baxmayaraq, 

Uinston Çörçill hərbi informasiyanın sirrinin qorunmasına xüsusi fikir verirdi. 

Almanların «Eniqma» kod şifrələri açıldıqdan sonra Çörçill bunu «ultrasirrli» məsələ 

adlandırmışdı və bu iş «ultra» adı altında daim gizli saxlanmışdı. Hətta ən ağır anlarda 

da, müttəfiqinə ağır zərbə dəyəndə də (məsələn, 1941-ci ilin 7 dekabrında yaponlar 

Pyorl-Harbora ağır nəticəsi olan hücumlarını edərkən) bu sirr gizli saxlanmışdı ki, 

almanlar kodun açılmasından xəbər tutmasınlar. 

 

Yalan istehza vasitəsi kimi 

 

Bəzi hallarda yalan istehza, ələ salmaq qaydasında istifıadə edildikdə, 

gözlənilmədən olduqca yaxşı effekt verir, cahil adamların iç üzünün açılıb, ifşa 

edilməsinə köməklik göstərir. Bu yolla aldadılan adam çox asanlıqla öz səviyyəsizliyini 

üzə çıxarır. Böyük rus yazıçısı F.M.Dostoyevski katorqadan qayıtdıqdan sonra 

Peterburqda küçədə bir yazıçı ilə görüşdü. Həmin yazıçı qəzəblənməyə başladı: «Sizi 

katorqaya göndərmək – nəyə görə?! Kitabları oxumağa görəmi? Vəhşilik? Asiya 

qaydası! Özbaşınaldıq!» 

Dostoyevski onun sözünü kəsdi: «Yox! Biz rus xalqının əleyhinə getdik və xalq 

bizi katorqaya göndərdi! Və ədalətə uyğun olaraq!» 

---