Heyət n darə ed lm

 

76 

yaradıcılığı  nə  isə  tamamilə  eyni,  çox  vaxt  unikal,  hansı  ki,  mövcud 

qaydalarla  və  texnologiya  ilə  yaratmaq  qeyri-mümkn  idi  yaradılmışdır. 

Belə  kollektivlərdə  fəaliyyətin  xüsusi  növü  müştərək  yaradıcılıq,  birgə 

yaradıcılıq  yaranmaqdadır,  o  vaxt  ki,  prosesin  hər  bir  iştirakçısı  bərabər 

hüquqlu  yeniliyin  yaradıcısıdır.  Yaradıcılıq  qanunu  uçotun  aparılmasını 

tələb edir, hər birinin uçotunu tələb edir, hətta özünün «dəlinin» xəyalı, ona 

görə ki, ümumi müzakirə qazanında ən    absurd ideyadan kəşvlər meydana 

gələ bilər. Bu növ qarşılıqlı təsir prosesinin iştirakçılarının hər biinin xüsusi 

fəallığı  ilə  xarakterizə  edilir,  yəni:  kollektiv  fəaliyyətdə  iştirak  hesabına 

peşə  səriştəliyinin  yüksəldilməsi  planında  fəallığı.  Bir  tərəfdən  birgə-

yaradıcı növ ilə fəaliyyətin xüsusiliyi, xüsusiyyəti hər bir iştirakçıya imkan 

verir.  Müxtəlif  fəaliyyət    üsulunu  yoxlamaq,  sınamaq  imkanı  yaradır, 

digər mütəxəssislərlə və əmək sferası ilə işləmə üsulu ilə zənginləşir, digər 

tərəfdən – sinergetik (qarşılıqlı zənginləşmə) səmərə qrupun özünün güclü 

inkişaf  impulsu,  fəaliyyəti  yerinə  yetirir.  Lakin,  fəaliyyətin  bu  növündə 

«izlər» iştirakçıların fərdi töhfəsi prinsipcə. 

Belə kollektivlərin üzvləri tamamilə müxtəlif peşə mövqelərində 

işləmək imkanı əldə edirlər və qrupun qarşısında duran məsələdən asılı 

olaraq  müxtəlif  kollektiv  rolu  icra  edirlər.  Ona  görə  də  verilmiş  qrup   

adətən  yüksək  çevikliyə,  dəyişikliyə  və    təskibə  malikdir  və  daxili 

quruluşa  qarşıda  duran  vəzifədən  və  onların  yerinə  yetirilməsi 

şə

raitindən asılı olurlar. Belə ki, yaradıcı kollektiv işləyir, hansı ki, hər 

birinə özünü ifadəetmə imkanı verilir və bütünlükdə qrupun məqsədinə 

çatmaq – yeni, mədəni, dəyərli əsər, yaxud məhsul yaratmaq məqsədinə 

qrup bütünlükdə nail olur. 

 

Qarşılıqlı fəaliyyət növü        Birgə qarşılıqlı fəaliyyət situasiyasında 

                                                adamlar  üçün  kollektiv  məqsədə  yüksək 

istiqamətləndirmə  meyli  liderin  etibarını  qazanmaq,  sədaqətli  olmaq, 

qrupun əxlaq (norma və dəyərlər), eləcə də ənənəvi ədəb qruplarına isti-

qamətləndirmə  xarakterikdir.  Belə  növ  texnologiyalı  təşkilatın  iş-

tirakçıları üçün, qrupda yüksək sədaqətli olma xarakterikdir və ən ağır 

cəza  da  qrupan  qovulmaqdır.  Təşkilatın  işçiləri  üçün  birgə-ardıcıl  növ 

fəaliyyətdə  yüksək  texnoloji  intizamlı  olma,  təlimatda  və  digər  qay-

dalarda  ifadə  olunan  forma  və  qaydalara  və  digər  normativ  sənədlərə 

riayət  etmək  tələb  olunur.  Bu  cür  texnologiya  mürəkkəb  sənaye 

istehsalı emaledici sənaye üçün xarakterikdir. 

Birgə-fərdi fəaliyyət prosesinin iştirakçılarına yüksək təşəbbüskarlıq, 

---

 

 

 

77 

 

pessionarlıq, nəticəyə və fərdi fəaliyyətə    istiqamətləndirmə xarakterikdir. 

Eləcə də belə    mütəxəssislər öz şəxsi məqsəd və dəyərlərini, məqsədə nail 

olmaq, çatmaq üçün sərbəst məqsədə nailolmanın üsullarını və vasitələrini 

sərbəst işləməyə həvəsli olurlar və    təşkilatdaxili rəqabətə davamlı situasi-

yada öz bacarıqlarını göstərirlər. Belə növ texnologiya müasir elm tutumlu 

istehsal üçün hansı ki, müasir mürəkkəb    texnologiya olduqca yüksək ha-

zırlıq tələb edir. Bu cür texnologiyada işləyən əmək kollektivlərində müx-

təlif mütəxəssislərin arasında ümumi fəaliyyətin təşkili problemi baş verə 

bilər, öz işini çox yaxşı bilənlər, lakin bütünlükdə təşkilatın problemləri ilə 

deyil, daha çox özünün şəxsi fəaliyyətinin problemləri ilə məşğul olur. 

Xüsusi oriyentasiya – peşə inkişafına oriyentasiya necə qeyd ounur, 

birgə  yaradıcı  keyfiyyətin  iştirakçılarına  xasdır.  Birgə-fərdi  fəaliyyət 

iştirakçılarının  təşəbbüsündən,  kökündən  fərqlənir,  belə  təsadüf  peşənin 

ixtisas  çərçivəsində  dərinləşməsi  haqqında    o  qədər  də  söhbət  getmir, 

söhbət  sərhəd  vilayətlərində  insan  fəaliyyətinin  işi  haqqındadır.  Mütəxəs-

sislərdən  fərqli  olaraq  peşəkar  bacarıqlıdır  və  hətta  çalışır  ki,  öz  ixtisası 

çərçivəsindən  çıxsın  və  digər  mütəxəssislərin  alətlərindən  istifadə  edərək 

işlərin  o  da  nəinki  yeniliyi  tapmaqda    imkan  verir,  hətta  elmi  də  anla-

maqda öz anlama problemini dərinləşdirir. 

Beləliklə,  birgə-yaradıcı  növ  fəaliyyətin  iştirakçıları  müxtəlif 

sahələrin  mütəxəssisləri  ilə  əməkdaşlıq  etməyə  aydın  ifadə  olunan   

oriyentasiyaya malikdirlər, çevik dəyişən mövqe, eləcə də fərdi inkişafa 

oriyentasiya  mövcuddur.  Belə    fəaliyyət  növündə  işləyən  kollektivlər 

üçün əsas dəyər yeni biliyə nail olmaqdan ibarətdir, fərdi inkişaf üçün 

şə

raitin yaranmasıdır, hər bir iştirakçının hüququna hörmətdir. 

Birgə-qarşılıqlı  əlaqəli  növ  fəaliyyət  kollektivindən  fərqli  olaraq 

birgə yaradıcı növ təşkilatlarında problemi çoxluğun səsi ilə həll etmək 

mümkün deyil, çoxluğun diktaturası yolverilməzdir. 

  Problemlər    konsensusla  həll  olunmalıdır  və  yekun  həlli  məc-

buri  surətdə    azlığın  qanuni  marağının  həyata  keçirilməsi  imkanın 

saxlamalıdır, onların hüquqları heç bir vaxt pozulmamalıdır. 

Maliyyə  kimi,  neçə  təşkilatın  ünsürü  kimi,  əksər  halda  nəinki  pul, 

lakin və    digər resurslar, hansı ki, müəssisənin ixtiyarında mövcuddur, ya-

xud təşkilatın özünün fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün cəlb ediləcəkdir. 

Maliyyənin    üç əsas funksiyasını fərqləndirirlər: 

1) bölüşdürücü; 

2) stimullaşdırıcı; 

3) nəzarətedici. 

---