Hisse 01 uz qabigi

Pəstah bunkeri 

 

59 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şəkil 2. Pəstah bunkerlərinin növləri 

 

Bunkerlərin  tətbiqinin  üstün  cəhəti  ondan 

ibarətdir ki, bununla sahəyə qənaət etmək olur. 

Ancaq  bunkerlərdə  hisssələr  itələmə,  təzyiq, 

sürtünmə  və  ilişmə  nəticəsində  zədələnə  bilər. 

Ona görə də, heç də bütün hissələrin emalında 

bunkerlərdən istfadə etmək sərfəli olunur.   

Şəkil  1-də  daşıyıcı  elementə  malik  bunker 

göstərilmişdir.  Pəstah  bunkerlərinin  sinfləş-

dirilməsi  şəkil  2-də  göstərilmişdir.  Sadə  bun-

kerlərlə  bərabər  boşaltma  deşikləri  və  ele-

mentlərinə  malik  bunkerlər  də  mövcud-

durlar.  

 

(alm. der Werkstückbunker, ingl. Workpiece 

Bunker)  

 

Pəstah  maqazini    mexaniki  emal  üsulları 

ilə istehsal şəraitində  pəstah ehtiyatının ya-

radılması  üçün  tətbiq  olunur.  Əgər  pəstah 

maqazini  bir  neçə  dəzgahla  əlaqələndi-

rilərsə,  onda  o,  həm  də  dəzgahlar  arasında 

bufer  rolunu  oynayır.  Bununla  dəzgahlar 

arasında  pəstah  təminatında  yaranan  vaxt 

meyillənməsini  (takt  fərqini  və  istehsalda  

pozuntu  nəticəsində  yaranan  vaxt  fərqi)  

tənzimləmək  üçün  də  istifadə  edilir.  Ma-

qazinin  ölçüsü  istifadə  edilən  pəstahların 

növü, ölçüsü və forması, əməliyyatın növü, 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dəzgah  və  stehsal  şəraitindən  asılı  olur.  Onun 

ölçüsünə həm  də  pəstahın  sayı  təsir  edir.  Sadə 

halda maqazin kimi içərisində dəst ilə və ya da 

nizamsız  pəstahlar  yığılmış  yeşikləri  göstər-

mək  olar. Əsasən vint, şayba, kürə kimi kiçik 

hisssələr  nizamsız  şəkildə  yığılır.  Böyük 

(məsələn:  tənəkə,  çubuq,  sürətlər  qutusunun 

gövdəsi) və  yüksək keyfiyyətli hissələr (məsə-

lən:  pardaqlanmış  vallar,  dişli  çarxlar) nizamlı 

şəkildə yığılırlar (şəkil 1).   

 

Şəkil  1.  Maqazində  pəstahların  yerləşdirmə  imkan-

ları

---

Pəstah nəqledici 

 

60 

 

(alm.  der  Werkstückmagazin,  ingl.  Workpiece  ma-

gazine) 

 

Pəstah  nəqledici  maşınların  yığılmasında his-

sələrin  işçi  yerləri  arasında  nəqlinə  imkan 

verən xüsusi tərtibatdır (şəkil 1). O, üzərindəki 

yönəldici  və  tutqacların  köməyi  ilə  hissənin 

dəqiq mövqeləşdirilməsi və bərkidilməsinə şə-

rait  yaradaraq  yığma  prosesini  asanlaşdırır. 

Pəstah nəqlediciləri məmulun yığılması prosesi 

zəncirinin  tərtkib  hissəsi  olduqlarından  müəy-

yən tələbləri ödəməlidirlər: 

 

İşçi yerləri arasında hissənin dəqiq hərəkə-

tinin təmini, 

 

Yığma  zamanı  yerinə  yetirilən  əməliyyat 

(presləmə)  nəticəsində  yaranan  qüvvənin 

qəbul eidlməsi, 

 

Dəqiq  mövqeləşdirmə  üçün  indeksasiya 

elementlərinə malik olmalı, 

 

Hissənin sərbəst oturdulması və çıxarılması 

üçün kifayət qədər sahənin olması, 

 

Kodlaşdırıcı elementlərə malik olması, 

 

Müxtəlif  vəziyyətlərdə  yığmaya  imkan  ve-

rən  elementlərin  (dönmə  və  bölgü  baş-

lıqlarının)  olması, 

 

Eyni tipli hissələrin bərkidilməsi imkanı, 

 

Nəqletmə,  anbarlama  və  nəzarət  funksiya-

larının bir tərtibatda cəmlənməsi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şəkil 1. Bir neçə hissənin bərkidilməsinə imkan 

verən nəqledici 

1-platforma, 2-yönəldicilər 

 

Pəstah nəqlediciləri qeyri stabil, səthləri həsas 

olan   hissələrin  stabil  tutulması  və  yığılmasını 

mümkün etsələr də, onun müəyyən çatışmayan 

cəhətləri  vardır.  Nəqleicilər  ümumi  nəqliyyat 

sisteminə  bağlı  olur  və  əlavə  xərclər  və  yer 

tələb edirlər.  

Pəstah nəqledicləri üçün dəqiqlik sinifi, qaba- 

rit  ölçüləri  və  yükləmə  sinifi  səciyyəvidir. 

Nəqledici bərkidici və yönəldici  elementlər ilə 

birlikdə  yığma    əməliyyatının  dəqiqliyini  və  

qurğunun  takt  vaxtını  müəyyən  edir.  Onun 

dəqiqliyi ±0,2 mm həddində olmalıdır.    

Avtomatlaşdırılmış  istehsalda  pəstah  nəq-

lediciləri 

istehsal 

identifikasiya 

və 

ko-

munikasiya  sisteminin  köməyi  ilə    verilənlər 

bazasına  bağlı  olduğundan  o,  həm  də  infor-

masiya  sistemi  rolunu  oynayır.  Nəqledici  sis-

temdə  mexaniki  yaddaş,  pnevamtik  kod-

laşdırıcı  qurğu  və  elektronik  oxuma  ele-

mentləri  nəqledicinin  üzərindəki    hissələri  və 

yığma  verilənlərini  oxumağa  imkan  verir.  

Müasir  informasiya  daşıyıcıları  uzaq  mə-

safədən  işlədiyindən  verilənlərin  ötürülməsi 

toxunma olmadan aparılır. 

 

(alm. der Werkstückträger, ingl. Workpiece holder) 

 

Pəstah  sıfır  nöqtəsi  çox  vaxt  proqramlaşdır-

mada  pəstah üzərində müəyyən  edilmiş proq-

ram  sıfır  (istinad)  nöqtəsi  ilə  üst-üstə  düşür. 

NC-proqramında  verilmiş  yol  məsafələri  bu 

nöqtəyə  nəzərən  hesablanır.  Dəzgahın  istinad 

nöqtəsinə nəzərən əlaqə pəstah sıfır nöqtəsinin 

sürüşdürülməsi ilə nəzərə alınır. Bu, proqramın 

icrasında  dəzgahın  idarəetmə  sistemi  tərə-

findən  avtomatik  yerinə  yetirilir.  Bunun  üçün 

dəzgahın  koordinat  sistemində  pəstahın  sıfır 

nöqtəsinin  vəziyyəti  koordinat  oxları  boyunca 

təyin edilib yaddaşa verilir.  

İşarəsi belədir: 

 

 

 

 

(alm. der Werkstücknullpunkt, ingl. Workpiece zero 

point) 

 

Pəstahalma  üsulu  verilmiş hissənin  mexaniki 

emal  yolu  ilə hazırlanmasında  lazım  olan  pəs-

tahın  əldə  edilməsi  üçün  tətbiq  edilir.  O, 

hissənin  materialının  mexaniki  xassələri,  ölçü 

parametrləri,  keyfiyyəti  və  istehsal  şəraitindən 

asılı  olaraq  müxtəlif  olur.  Maşınqayırmada 

əsasən  →tökmə,  tökmə-qaynaq,  →təzyiq  al-

tında  emal  və  →sinterləmə  geniş  tətbiq  edilir 

(şəkil  1).  Pəstah  materialları  kimi  metal 

---