Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Termiki püskürtmə
- Termit qaynağı
- Termotənzimləyici
Termiki müqavimət 252
ötürmə əmsalının əksi), səthi termiki mü- qavimət (istilikvermə əmsalının əksi) və qat termiki müqavimət (səthin qatının onun istilikkeçirmə əmsalına nisbəti) fərqlənirlər. Mürəkkəb sistemin termiki müqaviməti (mə- sələn, çoxqatlı istilik izolyasiyası) onun bütün hissələrinin termiki müqavimətlərinin cəminə bərabərdir. Termiki müqavimət ədədi olaraq vahid istilik cərəyanının səthə və ya qata ötü- rülməsi üçün lazım olan temperatur cərəyanına bərabərdir, vahidi m 2 ×К/Vt ilə ifadə olunur. (alm. der Wärmerwiederstand, ingl. Thermal resis- tance)
ludur. Proses zamanı püskürdüləcək material məftil və ya toz şəklində püskürdücü qurğu da- xilində və ya kənarda əridilərək yüksək sürətlə hissənin səthinə püskürdülür. Hissənin səthi proses zamanı termiki təsirə malik qalmır, o çox az qızır. Ən vacib termiki püskürtmə üsul- ları bunlardır:
Alovla, İşıq qövsü ilə,
Plazma ilə, Partlayışla.
Səthə püskürdülən materialın möhkəm ya- pışması üçün, prosesdən əvvəl örtük çəkilən səth emal olunmalıdır. 1 mm qalınlığında örtük qatını çəkmək üçün səth korund və ya silisium- karbid şırnağı ilə emal edilir. Nəticədə səth tə- mizlənir, codurlaşır və aktivləşdir. Səthin ye- nidən çirklənməsinin qarşısını almaq üçün səth hazırlandıqdan dərhal sonra termiki püskürtmə prosesi icra edilməlidir. Qalın örtük qatlarının çəkilməsi zamanı örtük çəkilən silindrik səthləri kobud yonmaq, müstəvi səthlərdə isə qaranquşquyruğu şəklində qanovların frez- lənməsi məsləhət görülür. Oksidlər, metal və oksid qarışıqları çox vaxt bir başa hissənin sət- hinə yox, termiki püskürdülmüş (məsələn: Ni- Al, Ni-Cr və ya Ni-Cr) qatın üzərinə çəkilir.
(alm. das thermisches Spritzen, ingl. Thermal spra- ying)
toz şəklində qarışığından ibarət olan termitin tətbiqi ilə aparılan → qaynaqetmə üsuludur. Aluminium əsaslı termitdən istifadə zamanı birləşdirilən hissələr odadavamlı materialdan hazırlanmış forma ilə əhatə olunurlar. Forma qızdırılır və qaynaq yerinə ərimiş termit tö- külür. Termit elektrik qövsü və ya alovla əridilir. Ərimiş metal əsas metalla qovuşaraq möhkəm birləşmə yaradır. Aluminium əsaslı termit qaynağı → çuqun və → polad hissələrin ( →
durulmasında, təmir zamanı səthlərin bər- pasında) birləşdirilməsində geniş istifadə edi- lir (şəkil 1). Maqnezium əsaslı termitdən isə telefon və məişət kabellərinin birləşdirilməsində istifadə olunur. Onunla həmçinin boruların qaynaq oluna bilir.
Şəkil 1. Termitlə qaynaq olunmuş relslər
(alm. exothermisches Schweißen, ingl. Exothermic welding) Termocütlər bir-biri ilə birləşmiş müxtəlif xassəli elektrik keçirici elementlərdən (çox hallarda metal naqil) ibarət temperatur sen- zorudur. Termocütü yaradan elementlər dəyi- şən temperatur təsirinə malik qalarsa, onda dövrədə elektrik hərəkət qüvvəsi yaranır. Onun qiyməti dövriyyə elementlərinin kontakt və materialın xassələri ilə müəyyən edilir. Termo- cütlər maşınqayırmada müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilir. Bunlardan biri mexaniki emal zamanı kəsmə zonasında yaran tem- peraturun ölçülməsidir (şəkil 1). Termocütlər 253
Şəkil 1. Kəskiyə inteqrasiya olunmuş termocüt
Termocütlər tətbiq olunan materialların xassələrindən asılı olaraq 4÷2800 K arasında ölçmələrə şərait yaradır. Ölçmə zamanı yara- nan cərəyan gərginlikliyi 5÷60 mV həddində olur. Tətbiq olunan konstruksiya və ölçmə şə- raitindən asılı olaraq ölçmənin dəqiqliyinin meyillənməsi bir neçə K ola bilər. (alm. das Thermopaar, ingl. Thermocouple )
toz köpüklərindən hazır məhsulun fasiləli və ya fasiləsiz yolla alınmasında tətbiq olunur. Şəkil 1-də polistirol qranulatlarının əvvəlcədən buxar köpük qurğusu ilə hazırlanması və metal formaya verilməsi təsvir edilmişdir. Şəkil 1. Termoplast köpük tökmə maşını 1-qranulat çəni, 2-ilkin köpükləndirici, 3-qarışdırıcı, 4-saxlama anbarı, 5-maşın çəni, 6-buxarın daxili, 7- formavermə maşını, 8-dozlaşdırıcı sonsuzvint, 9- buxar, 10-nasos, 11-alət
Maşın kifayət həcmdə polistirol qranulatı dozlaşdırır və formaya daxil edir. Burada axan isti buxar qranulatı qızdırır. Köpüklənən polis- tirol nəticədə formanı doldurur və bir-biri ilə birləşir. Alınan köpük materialının sıxılığı 0,02 kg/m 3
Şəkil 2. Termoplastik köpük tökmə üsulu ilə alınan hissələr
Bu üsulla qablaşdırma məqsədilə stabil his- sələr və ya dekorativ məqsədlə istifadə olunan hissələr hazırlanır.
( alm. das Thermoplast-Schaumgiessen, ingl. Ther- moplastic foam casting)
larda və s. qurğularda mövcud olan mediumda temperaturun verilmiş həddə avtomatik saxlanılmasına im- kan verir. Termotənzimləyici temperaturdan asılı olan ele- mentin həssaslığının ölçülmə- sinə əsaslanır. Ölçmə cihazın- dan (senzordan) verilən siqnal qurğuda yaranan istiliyin mən- bəyinə mexaniki təsir edərək verilən yanacağın həcmini tən- zimləyir. Məsələn, soyuducu qurğularda və isidici dolablarda → senzor kimi bimetal lövhə- lərdən və ya spirallardan istifadə olunur. Ölç- mə zamanı lövhə mühitdə əyilir və icraçı mexanizmin elektrik şəbəkəsinin kontaktlarını qapayır. Sadə həcmi termotənzimləyiciyə civə kontakt termometrini misal göstərmək olar.
Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|