ХүМСҮН ҺӨкмләРИ

 

57 

Məkarim: 

Əgər 

beh 

ünvanında 

hesaba 

köçürülübsə,  xümsü  yoxdur.  Əmanət  şəklində  olarsa, 

xümsü var.

1

 

Behcət,  Nuri,  Fazil  və  Xamenei:  Əgər  maşına 

ehtiyac olarsa və onu yalnız hesaba pul köçürmək yolu ilə 

almaq mümkündürsə, xümsü yoxdur.

2

 

Qeyd  1:  Uyğun  təşkilata  köçürülən  pulun  qazancı 

olarsa, bir il ötdükdən sonra ona xüms düşür. 

Qeyd  2:  Qeyd  olunmuş  hökm  yalnız  avtomobilə 

yox,  ehtiyac  duyulan  və  pul  köçürmək  yolu  ilə  alınan  hər 

bir vasitəyə şamil olunur. 

Sual  70:  Bir  nəfər  xüms  ilinin  ortalarında  şəxsi 

istifadəsi  üçün  maşın  alır.  Əgər  onu  xüms  ili 

tamamlandıqdan  sonra  təhvil  götürərsə,  xümsünü 

verməlidirmi? 

(Sistanidən  başqa)  Bütün  müctəhidlərin  rə`yi: 

Xeyr, xüms vermək lazım deyil.

3

 

Sistani:  Onun  xümsünü  günün  qiyməti  ilə 

verməlidir.

4

 

Qeyd:  Həzrət  ayətullah  Sistani  əşyanın  məuna 

xərclərindən  olmasında  hazırkı  istifadəsini  (xüms  ilindən 

öncə) şərt bilir. 

                  

 

1

 

Məkarimin katibliyi. 

2

 

Behcət, “Vəsilətun-nicat”, 1389-cu məsələ; Fazil, “Camiul-məsail”, 

1-ci cild, səh.704; Xamenei, “Əcvibə”, səh.883; Nurinin katibliyi. 

3

 

İmam (r), “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.155; Behcət, “Tovzihul-məsail”, 

1391-ci məsələ; Məkarim, “İstiftaat”, 2-ci cild, səh.533; Fazil, 

“Camiul-məsail”, 1-ci cild, səh.704; Xamenei, “Əcvibə”, səh.883; 

Nuri, Safi, və Təbrizinin katibliyi. 

4

 Sistaninin katibliyi. 

---

 

58 

ON İKİNCİ FƏSİL 

BORC GÖTÜRÜLMÜŞ PULUN XÜMSÜ 

BANKDAN BORC GÖTÜRÜLMÜŞ PULUN XÜMSÜ 

Sual  71:  Bankda  borc  kimi  xeyriyyə  məqsədi  ilə 

verilən sərmayəyə xüms düşürmü? 

Bütün  müctəhidlərin  rə`yi:  Borcun  xüms  ilinin 

sonunadək (iş qazancından) ödənən hissəsinə xüms düşür.

1

 

Qeyd  1:  Götürülmüş  borcdan  əldə  olunmuş 

qazanca (xüms ilindən artıq qaldıqda) xüms düşür. 

Qeyd  2:  Əgər  qeyd  olunmuş  sərmayəyə  ehtiyac 

olarsa, bu (vaxtında bu barədə danışılmış) ehtiyac duyulan 

sərmayənin hökmünü daşıyır. 

TƏLƏBƏLƏRƏ VERİLƏN BORCUN XÜMSÜ 

Sual 72: Tələbələrə verilən borca xüms düşürmü? 

Bütün 

müctəhidlərin  rə`yi:  Əgər  borcun 

hissələrini sonrakı illərdə əldə edərlərsə, xümsü yoxdur.

2

 

                  

 

1

 

İmam (r), “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.165; Xamenei, “Əcvibə”, 

səh.867; Sistani, “Tovzihul-məsail”, 1757-ci məsələ; Safi, “Camiul-

əhkam”, 1-ci cild, səh.727; Behcət, “Tovzihul-məsail”, 1379-cu 

məsələ; Məkarim, “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.311; Təbrizi, “Siratun-

nəcat”, 1-ci cild, səh.1389; Nuri, “İstiftaat”, 2-ci cild, səh.332; Fazil, 

“Camiul-məsail”, 1-ci cild, səh.843, “Tivzihul-məsaili mərace”, 1788-

ci məsələ; Vəhid, “Tovzihul-məsail”, 1796-cı məsələ. 

2

 

İmam (r), “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.165; Xamenei, “Əcvibə”, 

səh.867; Məkarim, “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.311; Behcət, “Tovzihul-

məsail”, 1379-cu məsələ; Təbrizi, “Siratun-nicat”, 1-ci cild, səh.1389; 

Safi, “Camiul-əhkam”, 1-ci cild, səh.727; Fazil, “Camiul-məsail”, 1-ci 

cild, səh.843; Sistani, “Tovzihul-məsail”, 1757-ci məsələ; Nuri, 

“İstiftaat”, 2-ci cild, səh.332; Vəhidin katibliyi. 

---

 

59 

Qeyd  1:  Borcun  hissələri  ödəndikdən  sonra  bir 

yerə toplanan məbləğə xüms düşür. 

Qeyd  2:  Qeyd  olunmuş  borcdan  hasil  olan  gəlirə 

(xüms ilindən artıq qaldıqda) xüms düşür. 

İZDİVAC ÜÇÜN VERİLƏN BORCUN XÜMSÜ 

Sual  73:  İzdivac  üçün  verilən  borca  xüms 

düşürmü? 

Bütün 

müctəhidlərin  rə`yi:  Əgər  borcun 

hissələrini sonrakı illərdə əldə edərlərsə, xümsü yoxdur.

1

 

Qeyd  1:  Borcun  hissələri  ödəndikdən  sonra  bir 

yerə toplanmış məbləğə xüms düşür. 

Qeyd  2:  Qeyd  olunmuş  borcdan  hasil  olan  gəlirə 

(xüms ilindən artıq qalarsa) xüms düşür. 

SƏRMAYƏ ÜÇÜN GÖTÜRÜLƏN BORCUN XÜMSÜ  

Sual  74:  Sərmayəsini  artırmaq  üçün  borc  pul 

götürən şəxs öz borcunu ilin gəlirindən ödəyə bilərmi? 

Bütün  müctəhidlərin  rə`yi:  Xeyr,  öz  borcunu  iş 

qazancından ödəyə bilməz, onun xümsünü verməlidir.

2

 

XEYRİYYƏ MƏQSƏDİ İLƏ VERİLƏN (“QƏRZUL-

HƏSNƏ”) BORCUN XÜMSÜ 

Sual  75:  İş  qazancından  əldə  etdiyim  və  xeyriyyə 

məqsədi ilə başqasına borc verdiyim pulun xümsü varmı? 

                  

 

1

 

İmam (r), “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.165; Xamenei, “Əcvibə”, 

səh.867; Məkarim, “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.727; Fazil, “Camiul-

məsail”, 1-ci cild, səh.843; Sistani, “Tovzihul-məsail”, 1757-ci 

məsələ; Nuri, “İstiftaat”, 2-ci cild, səh.332; Vəhidin katibliyi. 

2

 

“Tovzihul-məsaili mərace”, 1788-ci məsələ; Nuri, “Tovzihul-

məsail”, 1784-cü məsələ; Xamenei, “Əcvibə”, səh.877; Vəhid, 

“Tovzihul-məsail”, 1796-cı məsələ. 

---