ХүМСҮН ҺӨкмләРИ

 

60 

Bütün  müctəhidlərin  rə`yi:  Əgər  xüms  ilinin 

sonunda  onu  (əziyyətsiz)  almaq  mümkün  olarsa,  xümsü 

verilməlidir.  Digər  hallarda  isə  hər  vaxt  alarsa,  dərhal 

xümsünü verməlidir.

1

 

                  

 

1

 

İmam (r), “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.96; Fazil, “Camiul-məsail”, 1-ci 

cild, səh.833; Məkarim, “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.319; Behcət, 

“Tovzihul-məsail”, 1379-cu məsələ; Sistani, “Minhacus-salehin”, 1-ci 

cild, səh.1251; Nuri, “İstiftaat”, 2-ci cild, səh.372; Təbrizi, “İstiftaat”, 

səh.946; Xamenei, “Əcvibə”, səh.870; Safi, “Camiul-əhkam”, 1-ci 

cild, səh.621; Vəhidin katibliyi. 

---

 

61 

ON ÜÇÜNCÜ FƏSİL 

SİKKƏ VƏ QIZILIN XÜMSÜ 

SİKKƏNİN XÜMSÜ 

Sual 

76:  “Bəhari-azadi”  sikkələrinə  xüms 

düşürmü? 

Bütün  müctəhidlərin  rə`yi:  Əgər  iş  qazancından 

əldə  olunarsa  və  ilin  xərclərindən  artıq  qalarsa  xüms 

düşür.

1

 

Qeyd 

1: 

“Bəhari-azadi” 

sikkəsi 

məunə 

xərclərindən  (yaşayış  xərclərindən)  sayılmır.  Ona  görə  də 

il tamamlandıqda ona xüms düşür. 

Qeyd  2:  Hədiyyəyə  xüms  düşdüyünü  hesab  edən 

müctəhidlərin  rə`yinə  əsasən,  əgər  “Bəhare-azadi”  sikkəsi 

bağışlanmış  olsa  və  ilin  xərcindən  artıq  qalarsa,  xümsü 

verilməlidir. 

QIZILIN XÜMSÜ 

Sual 77: Ehtiyat saxlanmış qızıla xüms düşürmü?  

Bütün  müctəhidlərin  rə`yi:  Əgər  iş  qazancından 

alınıbsa  və  ondan  heç  cürə  istifadə  olunmursa  xüms  ili 

tamamlandıqda, xümsü verilməlidir.

2

 

                  

 

1

 Fazil, “Camiul-məsail”, 1-ci cild, səh.649; “Ürvətül-vüsqa”, 2-ci 

cild, 1-ci məsələ; Safi, “Camiul-əhkam”, 1-ci cild, səh.628; Xamenei, 

“Əcvibə”, səh.952. 

2

 Fazil, “Camiul-məsail”, 1-ci cild, səh.868; Xamenei, “Əcvibə”, 

səh.900; Safi, “Camiul-əhkam”, 1-ci cild, səh.623; Nuri, “İstiftaat”, 2-

ci cild, səh.336; Məkarim, “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.306; Təbrizi, 

“İstiftaat”, səh.825; “Ürvətül-vüsqa”, 2-ci cild, kitabul-xüms, 61-ci 

məsələ. 

---

 

62 

Qeyd:  Əgər  qızıl  ona  bəxşiş  olunarsa  və  ya  onu 

bağışlanmış pulla alarsa, hədiyyə hökmündədir. (Müraciət 

edin: Hədiyyənin xümsü hökmlərinə) 

Sual  78:  Kişi  üçün  olan  qızıl  üzüyə  xüms 

düşürmü? 

Bütün  müctəhidlərin  rə`yi:  Bəli,  haram  yolunda 

istifadə  olunan  pul  məunə  xərclərindən  deyil  və  onun 

xümsü verilməlidir.

1

 

Qeyd:  Ağ  qızıl  (əsil  platin)  kişi  üçün  haram  deyil 

və xümsü yoxdur. 

ZİNƏT ƏŞYALARININ XÜMSÜ 

Sual  79:  Ərin  öz  həyat  yoldaşı  üçün  iş 

qazancından  aldığı  qadın  zinət  əşyaları  və  qızıla  xüms 

düşürmü? 

Bütün  müctəhidlərin  rə`yi:  Əgər  orta  həddə  və 

onun şə`ninə uyğun olarsa, xümsü yoxdur.

2

 

Sual  80:  Bir  xanım  öz  maaşından  həmişə  istifadə 

etdiyi  zinət  əşyaları  və  qızıl  alır.  Onun  ərinin  bu  sahədə 

sərf etməyə pulu yoxdur. Qadın bu növ əşyaların xümsünü 

verməlidirmi? 

Bütün  müctəhidlərin  rə`yi:  Əgər  orta  həddə 

şə`ninə uyğun olarsa, xümsü yoxdur.

3

 

                  

 

1

 

“Ürvətül-vüsqa”, 2-ci cild, 61-ci məsələ; Fazil, “Camiul-məsail”, 1-

ci cild, səh.9; Məkarim, “Tovzihul-məsail”, 1523-cü məsələ; 

Xameneinin katibliyi. 

2

 

“Ürvətül-vüsqa”, 1-ci cild, səh.61; Xamenei, “Əcvibə”, səh.900; 

Tovzihul-məsaili mərace”, 1775-ci məsələ; Vəhid, “Tovzihul-məsail”, 

1783-cü məsələ. 

3

 

“Ürvətül-vüsqa”, 2-ci cild, 83-cü məsələ; “Tovzihul-məsaili 

mərace”, 1757-ci məsələ; Xamenei, “Əcvibə”, səh.998; Vəhid, 

“Tovzihul-məsail”, 1783-cü məsələ. 

---

 

63 

Sual  81:  Bir  qədər  qızıl  hədiyyə  alan  və  hal-

hazırda  ondan  istifadə  edən  qadın,  bu  əşyaların  xümsünü 

verməlidirmi? 

İmam  (r),  Xamenei  və  Nuri:  Xeyr,  hədiyyəyə 

xüms düşmür.

1

 

Fazil, Təbrizi, Sistani, Behcət, Safi, Məkarim və 

Vəhid:  Əgər  qeyd  olunmuş  zinət  alətləri  ehtiyacına  və 

şə`ninə uyğun olarsa, xümsü yoxdur.

2

 

QIZIL SATIŞININ XÜMSÜ 

Sual  82:  Yoldaşım  qızıl  və  zinət  əşyaları  alıb, 

mənə  bağışlayır.  Lakin  bir  neçə  il  istifadə  etdikdən  sonra 

onları satıram. Satılmış əşyaların puluna xüms düşürmü? 

İmam  (r),  Xamenei,  Məkarim,  Fazil,  Təbrizi, 

Sistani  və  Vəhid:  Satılmış  əşyanın  puluna  heç  bir  halda 

xüms düşmür.

3

 

Sistani,  Safi  və  Nuri:  Alış  qiyməti  ilə  satış 

qiymətinin  fərqinin  miqdarı  ilin  gəliri  hesab  olunur  və 

xüms ilindən artıq qaldıqda, ona xüms düşür.

4

 

                  

 

1

 

İmam (r), “Tovzihul-məsail”, 1753-cü məsələ; Xamenei, “Əcvibə”, 

səh.850; Nuri, “Tovzihul-məsail”, 1749-cu məsələ. 

2

 

Məkarim, “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.306; Safi, “Camiul-əhkam”, 1-ci 

cild, səh.623; “Tovzihul-məsaili mərace”, 1775-ci məsələ; Fazil, 

“Camiul-məsail”, 1-ci cild, səh.623; Təbrizi, “İstiftaat”, səh.825; 

Vəhid, “Tovzihul-məsail”, 1783-cü məsələ. 

3

 

İmam (r), “Tovzihul-məsail”, 1770 və 1753-cü məsələ; Xamenei, 

“Əcvibə”, səh.858; Fazil, “Camiul-məsail”, 2-ci cild, səh.485; 

Məkarim, “İstiftaat”, 1-ci cild, səh.314; Təbrizi, “İstiftaat”, səh.841; 

Vəhid, “Tovzihul-məsail”, 1778-ci məsələ. 

4

 

“Tovzihul-məsaili mərace”, 1770 və 1781-ci məsələ; Safi, “Camiul-

əhkam”, 1-ci cild, səh.625; Nuri, “Tovzihul-məsail”, 1766-ci məsələ; 

“İstiftaat”, 2-ci cild, səh.359. 

---