ХүМСҮН ҺӨкмләРИ
Yüklə 1,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XÜMS NƏ VAXT VACİB OLDU Sual 3
- XÜMSÜN FƏLSƏFƏSİ
9 Qur`andan savay imamlardan nəql olunmuş bir çox rəvayətlər gəlirin xümsünün vacib olmasını bildirir. 1 Bütün şiə fəqihləri bu rəvayətlərə istinad edib, onları öz kitablarında yazmışlar. Sünnə əhlinin əksər hissəsi savaş qənimətlərindən başqa şeylərdə xümsün olmasını inkar edirlər. Digər bir tərəfdən isə zəkat büdcəsinin Bəni-Haşim seyidlərinə çatmasını haram sayırlar. Lakin bu insanların arasında da başqaları kimi yetim və miskinlər var. Belə bir sual yaranır ki, Bəni-Haşim seyidlərinin fəqirləri hansı büdcə ilə tə`min olunmalıdır? Bütün dövrlərdə və bütün cəmiyyətlərdə döyüşlər olmadığı üçün yalnız savaş qənimətlərinin xümsü ilə tə`min olunmaq mümkün deyil. 2
XÜMS NƏ VAXT VACİB OLDU? Sual 3: İş və ticarət gəlirinin xümsü vacibdirsə nə üçün bu iş sonradan qanuniləşərək gec bir zamanda mə`sum imamlar tərəfindən vacib edildi? Həqiqətən də xüms ayəsi risalət dövründə nazil oldu. Əziz Peyğəmbər bu qanunu icraya saldı. Həzrət Peyğəmbər (s) döyüş qənimətlərinin xümsünü yığırdı. İş və ticarət gəlirinin xümsü zərurət olaraq məsləhət əsasında imamların dövrünə kimi tə`xirə salındı. Bu zərurəti bir neçə işlə əlaqələndirmək olar: 1. Xümsün zəkat ilə fərqi bundadır ki, zəkat bütün müsəlmanlara, xüms isə yalnız peyğəmbər və onun
1
ənfal. 2 “Mustənədul ürvətül-vüsqa”, kitabul-xüms, səh.343. 10
qohumlarına məxsusdur. Peyğəmbər (s) də onu icra etməyi məsləhət bilmirdi. 1
Müsəlmanlar kasıbçılıq səbəbindən xümsü ödəyə bilmirdilər. Buna görə də girami peyğəmbər iş və ticarət gəliri xümsünü yığmaqdan daşındı. 3. Mə`sum imamları imam Baqirin (ə) dövründən sonrayadək xümsün icrasından daşındıran ən mühüm səbəb siyasi durum idi. Verginin toplanması sultanın vəzifələrindən idi. Onlarla rəqabət aparan hər bir kəs qanunu pozan və hökumətlə müxalif olan fərd kimi rejim əleyhinə çevriliş və silah toplamaqda ittiham edilərək tə`qib olunurdu. Abbasilər dövründə nisbi azadlıq yaranması və mövcud şərait imamlara gizli şəkildə müsəlmanlardan xüms yığmağa imkan yaratdı. 2
yaxın gələcəkdə xilafətin qəsbkarların əlinə keçəcəyini bilirdi. Xüms dövlət vergisi sayılır və hakim, ya da sultana verilməlidir. Həzrət Peyğəmbər (s) iş və gəlir xümsünün vacibliyini bəyan etsəydi bu göstəriş müsəlmanların malını qarət edib, öz zülmlərini artırmaqda qəsbkar hökmdarlar üçün bəhanə olacaqdı. Həzrətin uzaqgörənliyi və iti baxışlılığı bu İlahi hökmün gizli pərdə arxasında qalmasına səbəb oldu. 3
Sual 4: Xümsün fəlsəfəsi nədir?
1
səh.196. 2 Müdərrisi, Məhəmməd Təqi, “Əhkamul-xüms”, səh.16. 3 Haşimi, Şahrudi, Seyid Mahmud, “Kitabul-xüms”, 2-ci cild, səh.45. 11
Deyəcəklərimiz kitab və sünnədən öyrəndiklərimiz əsasındadır. Xümsün bizim bilmədiyimiz bir çox səbəb və hikmətləri ola bilər: 1. Şübhəsiz ki, İslam təkcə əxlaqi, fəlsəfi və ya e`tiqadi bir məktəb kimi zühur etməmişdir. İslam bütün maddi və mə`nəvi ehtiyaclar nəzərə alınmış ictimai bir din olaraq zühur etdi. Bu məktəb peyğəmbər dövründə hökumət tə`sis olunan vaxtdan vardı. Hökumətin idarəsi üçün nizamlı və yetərli tə`minat mənbəsi lazım idi. Bununla da İslami hökumət təşkili sayəsində cəmiyyətin imkansızlarına, xəstələrinə, himayəsizlərinə, əlillərinə və yetimlərinə kömək edib iqtisadi boşluğu doldurmaq olardı. Allah-təala zəkat ayəsini nazil etməklə sonsuz rəhmət və yardım əlini peyğəmbərə uzatdı. O, zəkatı vacib etməklə bu çatışmazlıq və nöqsanı aradan qaldırdı. Zəkat bütün İslam cəmiyyətinə məxsus olan büdcələrdəndir. Zəkat Bəni-Haşimə (seyidlərə) yox, qeyd olunanlara çatır. Lakin hökumət başçısı olaraq imamın da tə`min olunası xərcləri vardır. İslam quruluşunun inkişafı və cəmiyyətin idarəsi üçün ona böyük büdcə lazımdır. Bu məqsədlə, xüms vermək imkanlı şəxslər üçün vacib olub. 1 Xüms rəvayətlərdə hökumət vergisi kimi qeyd olunub. 2
2. Allah-təala İslam peyğəmbərinin izzət və kəramətini qoruyaraq Bəni-Haşim və onun yaxınlarından olan fəqirlərin tə`min olunması üçün xümsü vacib etdi. Allah onların səhmini Özü və peyğəmbərin səhminə yaxın bildi. Bununla da onların təhqir olunması üçün yaranmış zəmin aradan götürüldü. Bə`zi şəxslərin fəqirlərə zəkat
1 Məkarim Şirazi, Nasir, “180 sual-cavab”, səh.423, 425; “Tə`liqat ələl-ürvə”, kitabul-xüms, səh.392. 2 Müraciət edin: “Vəsailuş-şiə”, 6-cı cild, kitabul-xüms, 2-ci bab, 12-ci hədis. Yüklə 1,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|